این روزها کافی است به دنیای مجازی سر بزنید تا کاملا با مفهوم «تجارت زیبایی» آشنا شوید. تبلیغات گسترده‌ای از انواع و اقسام لوازم آرایش که مشتریان پر و پا قرصی چون زنان و دختران دارند. آنچنان که موجب شده هیچ‌گاه بازار پر زرق و برق خرید و فروش این محصولات از رونق نیفتد و به یکی از پرسودترین و جذاب ترین صنایع در دنیا تبدیل شود. گرچه این موضوع جهانی است، اما در ایران شدت و حدت بیشتری دارد، به گونه‌ای که امروزه موج تجمل گرایی و ظاهرپسندی جامعه را در برگرفته و افراد در پی یافتن زیبایی خود هستند. بی‌‌‌شک در چنین شرایطی هم قاچاق لوازم آرایشی و بهداشتی غوغا می‌‌کند. بهمن امسال معاون مدیرکل مبارزه با قاچاق بیان کرد که براساس برآوردهای انجام شده، قاچاق لوازم آرایشی و بهداشتی در سال گذشته حدود 5/1‌میلیارد دلار بوده است که از نظر مقدار، فراوانی بالایی دارد. رضا موسی‌زاده عنوان کرد: ریشه این مساله نیز به صرفه اقتصادی بالای قاچاق لوازم آرایش برمی‌گردد که از صرفه خارج کردن قاچاق این کالا نیز در چند بعد قابل پیگیری است. با این حال جدا از هزینه‌هایی که مصرف لوازم آرایش به خود اختصاص می‌دهد، باید به ریشه جامعه‌شناختی و روان‌شناختی گرایش زنان و دختران ایرانی به استفاده بیش از حد از لوازم آرایشی نیز بپردازیم، چرا که برخی از آنها به حدی نسبت به استفاده از لوازم ارایش اعتیاد دارد که هرگز بدون استعمال آن در جامعه ظاهر نمی‌شوند. در واقع برخی‌ها به‌دنبال هویت از دست رفته خود با استفاده بیش از حد از لوازم آرایش هستند؛ مساله‌ای که اینک موجب تغییر فرهنگ و الگوی مصرف شده است و اگر در این راستا فرهنگسازی صورت نگیرد، تبعاتی را با خود به‌همراه دارد. البته زیباسازی مساله نامتعارفی نیست و در جای خود نیز بسیار ارزنده است، اما باید دید که به چه قیمتی این کار انجام می‌شود. این در حالی است که مصرف بیش از حد لوازم آرایشی در این آشفته‌بازار بهای سنگینی چون از دست رفتن سلامتی دارد و باید با اطلاع‌رسانی قشر مصرف‌کننده را آگاه کرد.

رتبه هفتم مصرف لوازم آرایشی در جهان

براساس آمار سایت مجله Beauty world middle East در سال ۲۰۱۵ ایران دومین رکورددار مصرف لوازم آرایشی و بهداشتی در خاورمیانه و هفتمین کشور رکورددار در این زمینه در سطح جهان است. تخمین این سایت از بازار لوازم آرایشی و بهداشتی کشور ایران، 68/3‌میلیارد دلار معادل ۱۲‌هزار و ۶۹۶‌میلیارد تومان است. به تعبیر این مجله اینترنتی، زنان ایرانی ۳۰‌درصد از درآمد قابل تصرف خود را خرج محصولات زیبایی می‌کنند و مصرف‌کنندگان محصولات زیبایی در ایران، سالانه ۲۳ بطری عطر می‌خرند. براساس گزارشی که مرکز تحقیقات بهارات مستقر در لندن نیز ارائه کرده، رشد سالانه مصرف فرآورده‌های آرایشی در عربستان ۱۱ و در ایران ۱۲‌درصد است.

هزینه آرایش سالانه ایرانی‌ها چقدر است؟

روز گذشته سخنگوی وزارت بهداشت بیان کرد: براساس بررسی‌های انجام شده هر ایرانی متوسط در سال 2/2‌درصد صرف مسائل آرایشی و پیرایشی همچون خرید لوازم آرایش، کوتاه کردن مو، رنگ مو و... می‌کند. ایرج‌حریرچی عنوان کرد: متوسط هر ایرانی در سال بیش از 100‌هزار تومان هزینه آرایش و پیرایش خود داشته که در برخی از شهرها به 140‌هزار تومان نیز در سال می‌رسد و این در حالی بوده که شش‌درصد کل هزینه خانوار در حوزه بهداشت و درمان است. به گزارش فارس، او با بیان اینکه 63‌درصد بازار مواد آرایشی وارداتی قاچاق است، ادامه داد: این دو سوم از سهم مواد آرایشی که قاچاق بوده 90‌درصد آن تقلبی است که برای سلامتی افراد مضر بوده و باید رفع آن و پیشگیری مدنظر قرار گیرد.

غلط گیری در ظاهر

یک جامعه‌شناس درباره مصرف لوازم آرایشی در میان ایرانیان می‌گوید: امروزه به ظاهر افراد در جامعه بسیار توجه می‌شود. جامعه ما اکنون در جهتی حرکت می‌کند که افراد می‌خواهند با ظواهر خودشان را نشان دهند. امیرمحمود حریرچی عنوان می‌کند: در حوزه بهداشت و درمان هزینه‌های زیادی به مردم تحمیل می‌شود، اما این داستان به ظاهرپسندی در جامعه ما برمی گردد. سوالی در این میان مطرح است اینکه چرا به ظاهر افراد بسیار اهمیت داده می‌شود؟ در واقع انگار افراد به مسائل دیگر برای شکوفایی خود اهمیت نمی‌دهند، بلکه به‌دنبال غلط‌گیری! در ظاهر خود که عمدتا تحمیلی توسط سایران یا تبعیت از مد و اشکال نوپدید است، هستند. او ادامه می‌دهد: برای مثال اگر اجزای صورتشان هماهنگی داشته ولی مطابق مد نباشد، به اعمال جراحی روی می‌آورند و چه بسا این گونه سلامتی خود را به‌خطر می‌اندازند. این جامعه‌شناس تاکید می‌کند: در واقع افراد با ظاهری که به آنها تحمیل شده در جامعه نمود پیدا می‌کنند. حریرچی می‌گوید: نکته اینجاست که چرا لوازم آرایشی تا این حد خریدار دارد؟ اکنون چرایی این مساله حائز اهمیت است. او یادآوری می‌کند: تجمل گرایی و اشرافی گری در جامعه ما خیلی حاکم شده که تبعات آن کاملا مشهود است. این جامعه‌شناس می‌افزاید: وقتی به ظاهر افراد و نمودهای ظاهری زندگی آنها در جامعه بهای افراطی داده می‌شود، خود به خود افراد به‌دنبال آن روانه شده و هزینه‌های اخلاقی و رفتاری گزافی را نیز مابه ازای آن متحمل خواهند شد. حریرچی اظهار می‌کند: در جوامع دیگر وضعیت این گونه نیست، حتی کشورهای پیشرفته هم در این راستا شرایط مناسبی دارند و ظاهر آنقدر در زندگی افراد نقش بسزایی ندارد. تنها عده‌ای ممکن است که بخواهند به این گونه خود را نشان دهند. او خاطرنشان می‌کند: ولی ما در وضعیتی قرار گرفته ایم که افراد می‌خواهند از طریق لاکچری‌بودن خود را نشان دهند که مثلا ما توانا هستم و می‌توانیم از فلان وسایل استفاده کنیم. این جامعه‌شناس بیان می‌کند: در واقع تجمل‌گرایی و اشرافی گری به افراد اعتبار می‌‌دهد و این اعتبار جامع ما را از مسیر اصلی خودش دور ساخته است. او می‌افزاید: در حال حاضر کمتر کسی به‌دنبال این است که توانایی و مهارت‌های خود فرضا در زمینه خلاقیت‌های هنری و حتی فعالیت‌های اجتماعی و در کنار مردم را شکوفا کنند. زندگی افراد در این خلاصه شده است که چگونه می‌توانند خود را به نمایش بگذارند. حریرچی ادامه می‌دهد: این نمایش هزینه بردار است و جامعه را دچار مشکلات بسیار مادی، فرهنگی و اخلاقی کرده است.