سال‌ گذشته بانک جهانی در گزارشی هزینه آلودگی هوای ایران را سالانه معادل 2/3‌درصد تولید ناخالص داخلی کشور اعلام کرد که این رقم معادل 80‌هزار‌میلیارد تومان است. آلودگی هوا با صدمات جانی و مالی زیادی همراه بوده است و آن‌طور که برخی از مسئولان اعلام کرده‌اند سالانه سه‌هزار نفر در شهر تهران به‌دلیل همین موضوع جان خودشان را از دست می‌دهند. دلایل مختلفی دست به دست هم داده‌اند و هر‌ساله هوای تهران را به مرز هشدار می رسانند، اما دلیل اصلی این میزان آلودگی چیست؟ طبق گزارشی که سال گذشته توسط سازمان کنترل کیفیت هوای تهران منتشر کرد؛ عامل تولید 70‌درصد ذرات معلق شهر تهران چندین دستگاه وسیله نقلیه فرسوده‌ای هستند که هر روزه در سطح شهر تردد می‌کنند و در این میان تنها 15‌درصد این آلودگی مربوط به کارخانه‌ها، نیروگاه‌ها، موتورخانه‌ها و سایر منابع است. خودروهای فرسوده علاوه بر اینکه عاملی هستند که هر‌ساله هوای تهران را برای میلیون‌ها تهرانی غیرقابل تحمل می‌کنند، عامل اصلی کاهش ایمنی و وقوع تصادفات نیز به شمار می‌روند. به همین دلیل دولت نیز طرح نوسازی ناوگان حمل‌و‌نقل عمومی بار و مسافر جاده‌ای کشور را سال گذشته در دستور کار خود قرار داد تا با جایگزین کردن وسایل نقلیه نو به جای وسایل نقلیه فرسوده و دودزا مشکلات زیست محیطی و آلودگی هوای تهران را تا حد ممکن به حداقل برساند.

طرح نوسازی ناوگان حمل‌و‌نقل

کامیون‌های فرسوده بعد از اتوبوس‌ها سهم زیادی را در آلودگی هوای تهران دارند؛ به‌طوری که طبق برخی آمار 30‌درصد کامیون‌های دیزلی فرسوده هستند. کامیون‌های فرسوده‌ای که عمر آنها به 70 سال می‌رسد، انرژی زیادی مصرف می‌کنند و اگر آنها با کامیون‌های نو جایگزین شوند میزان مصرف گازوئیل آنها از 65 لیتر به 30 لیتر در هر 100 کیلومتر می رسد. همین موضوع آنطور که مسئولان می گویند می‌تواند درآمد خوبی را نصیب دولت کند و بر اساس ماده ۱۲ قانون رفع موانع تولید، وزارت نفت می تواند از محل این صرفه جویی، به نوسازی ناوگان اقدام کند. طرح نوسازی ناوگان فرسوده حمل‌ونقل عمومی جاده‌ای از سال 94 با امضای قرارداد وزارتخانه‌های نفت و راه آغاز شد که بر اساس آن قرار شد 65‌هزار دستگاه کامیون‌ فرسوده با عمر بالای 35 سال نوسازی شوند. در همین راستا، بهمن سال گذشته طرح جدید نوسازی ناوگان حمل‌و‌نقل بار و مسافر جاده‌ای کشور با حضور رئیس‌جمهور کلید خورد و معاون اقتصادی رئیس‌جمهور توضیحاتی در مورد این طرح ارائه کرد. محمد نهاوندیان در رابطه با این طرح جدید، گفت: در این طرح، ۲۱‌هزار و ۲۰۰ دستگاه اتوبوس درون‌شهری، ۱۳‌هزار و ۵۰۰ دستگاه اتوبوس برون‌شهری، ۱۹‌هزار دستگاه کامیونت، ۵۷‌هزار دستگاه مینی بوس و ون و ۲۴۰‌هزار دستگاه کامیون و کشنده مورد نوسازی قرار گیرد. او با بیان اینکه تعداد کامیون‌های موجود در کشور بیش از حد نیاز است که درنتیجه پیمایش آنها کم بوده و بار کمتری به آنها می رسد، تصریح کرد: در این طرح بنابراین است که هر راننده اتوبوس و کامیون، خودروی فرسوده را تحویل داده و خودروی نو را تحویل می‌گیرند که کلید به کلید انجام می‌شود. به‌عنوان مثال در رابطه با دارندگان و مالکان کامیون‌های فرسوده، در هنگام نوسازی ۲۰‌درصد هزینه را کامیون‌داران می دهند و ۳۰‌درصد آن را از تسهیلات بانکی استفاده کرده و مابقی هزینه از محل صرفه جویی مصرف سوخت تامین می‌شود. به‌گفته این عضو کابینه دولت دوازدهم، کسانی که برای دریافت ناوگان نو و کامیون‌های جدید ثبت نام کرده بودند، به طرح جدید منتقل خواهند شد. اقساط ماهانه تسهیلات نوسازی کامیون‌ها، 5/2‌میلیون تومان و اقساط ماهانه تسهیلات نوسازی اتوبوس حدود شش‌میلیون تومان است. معاون رئیس‌جمهور قیمت متوسط کامیون و کامیونت در این طرح را ۵۰۰‌میلیون تومان عنوان و اظهار کرد: دولت ۲۹۶‌میلیون تومان آن را از محل صرفه جویی در مصرف سوخت در نظر گرفته است. ۱۰۰‌میلیون تومان آورده متقاضی و ۱۰۰‌میلیون تومان هم تسهیلات بانکی خواهد بود. صرفه جویی مصرف سوخت با اجرای این طرح نیز بیش از یک‌میلیارد دلار برآورد شده است.

یک کامیون نو جایگزین 2 کامیون فرسوده

آنطور که دولت در طرح جدید نوسازی ناوگان حمل‌و‌نقل تصمیم گرفته هر دو کامیون فرسوده با یک کامیون نو جایگزین می‌شود که در این رابطه داوود کشاورزیان، معاون وزیر راه و شهرسازی به مهر، گفت: در شرایط فعلی کشور که از یکسو با رکود صادرات و واردات روبه‌رو هستیم و از سوی دیگر مازاد کامیون و کامیونت در کشور داریم، پیشنهاد شده تا با توجه به حجم بالای عرضه و تقاضا که سبب ایجاد مشکلاتی همچون کمیسیون بالایی که شرکت های حمل‌و‌نقل از کامیون داران مطالبه می کنند، شده است به ازای هر دو کامیون فرسوده، یک کامیون نو عرضه کنند. با این اقدام کامیون‌های جدید فرصت دارند تا پیمایش بیشتری داشته باشند و مسیری که باید به‌صورت خالی به خاطر کمبود بار طی کنند کاهش می یابد. درنتیجه علاوه بر افزایش بهره‌وری و کاهش مصرف سوخت، میزان پیمایشی که یک کامیون به دست می آورد بیشتر می‌شود که یک فرصتی به وزارت نفت می دهد تا بتواند پرداختی بیشتری داشته باشد. این پیشنهاد را برخی انجمن‌های حمل‌و‌نقل داده بودند چون اقساط آن زیاد است و با این اقدام، هر دو راننده با یک خودرو کار می کنند که هم مشکل کمبود بار کاهش می یابد و هم مشکل اقساط گران آن حل می‌شود. در این طرح میزان وام ۱۲۰ تا ۱۵۰‌میلیون تومان است که احتمالا مبلغ قسط آن کمتر از طرح نوسازی قبلی ناوگان حمل‌و‌نقل خواهد بود.

وام 320‌میلیونی برای نوسازی کامیون‌ها

طرح نوسازی ناوگان فرسوده در حالی در دستور کار قرار گرفته که امسال نیز اخباری مبنی بر اینکه قرار است وام 320‌میلیون تومانی برای نوسازی کامیون‌های فرسوده اختصاص داده شود، منتشر شده است. در همین راستا، مشاور معاون وزیر راه و شهرسازی در مورد منابع مالی این برنامه، اعلام کرد که منابع مالی مورد نیاز برای این برنامه از محل صرفه‌جویی سوخت حاصل از نوسازی و جایگزینی یک کامیون نو با نمونه فرسوده تامین می‌شود. صدرا... بمانا افزود: ‌برای نوسازی کشنده‌ها 320‌میلیون تومان وام با سود 9‌درصد پرداخت می‌شود. مشاور معاون وزیر راه و شهرسازی با یادآوری اینکه تا پایان سال گذشته 2100 دستگاه کامیون به متقاضیان تحویل شده است، تصریح کرد:‌ قیمت یک دستگاه کامیون به‌طور متوسط 470‌میلیون تومان است. او تصریح کرد: میزان مصرف سوخت کامیون‌های نو نصف کشنده‌های فرسوده است.