علی علیجانی، بازنشسته اداره کشاورزی طالقان و فارغ التحصیل رشته شیلات است. وی با 700 هزار تومان در سال 78 کار پرورش ماهی را آغاز کرد و در حال حاضر صاحب 18 استخر و یکی از موفق‌ترین پرورش‌دهندگان ماهی در کشورمان است و کنار پرورش ماهی سالانه بیش از سه میلیون بچه‌ماهی نیز پرورش می‌دهد.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از تسنیم، حدود 20 درصد از مجموع پروتئین حیوانی مورد نیاز انسان از ماهی تأمین می‌شود و تقریباً یک‌سوم مردم جهان بیشترین پروتئین مصرفی خود را از ماهی به‌دست می‌آورند. ماهی‌های گرم‌آبی یکی از مهمترین منابع تأمین پروتئین است. سالانه حدود 140 هزار تن ماهی گرم‌آبی در ایران تولید می‌شود. سرانه مصرف ماهی در کشور حدود 8 کیلوگرم است که یک‌سوم متوسط سرانه جهانی آن است.
ماهی قزل‌آلا از خانواده ماهیان آزاد و از گرانبهاترین ماهیان به‌شمار می‌رود. مشخصه بارز این ماهی‌ها داشتن باله چربی است و البته بدن دوکی‌شکل این ماهی را نیز نباید از یاد برد، این ماهی با بدن و فیزیک خاص خود می‌تواند آبی با فشار و سرعت 70 کیلومتر بر ساعت را بشکافد و مسیر خود را طی کند.
براساس تحقیقاتی که برای نخستین بار در شیراز روی 30 نوع ماهی انجام شد، ماهی قزل‌آلا بیشترین میزان امگاــ3 را داراست. مصرف این ماهی اسید چرب، خستگی، درد عضلانی، خشکی و خارش پوست، سردرد، بی‌خوابی، شکنندگی مو و ناخن‌ها و عدم تمرکز را کاهش می‌دهد و برای التیام بیماری‌های قلبی ــ عروقی، رماتیسم مفصلی، آسم و کاهش التهاب آرتریت روماتوئید مؤثر است. مصرف ماهی قزل‌آلا برای زنان باردار بسیار توصیه می‌شود زیرا موجب رشد مغزی و افزایش ضریب هوشی جنین می‌شود.
قزل‌آلا به‌عنوان منبع غنی پروتئین، به‌آسانی در دستگاه گوارش هضم و جذب می‌شود و تقریباً به‌طور کامل در بدن به‌مصرف می‌رسد. «روی» موجود در قزل‌آلا در رشد کودکان و در تنظیم بلوغ جنسی نوجوانان تأثیر مهمی دارد و مصرف آن در دوران رشد از کوتاهی قد پیشگیری می‌کند. بد نیست بدانیم سر و کبد این ماهی بیشترین میزان امگاــ3 را داراست.
*با حقوق کارمندی زندگی نمی‌چرخید
پرورش‌دهنده بچه‌ماهی می‌گوید: فارغ التحصیل رشته شیلات در سال 1358 از دانشگاه ارومیه هستم. به رشته شیلات بسیار علاقه داشتم و می‌خواستم یکی از بزرگترین پرورش دهندگان ماهی شوم. اما تحت تأثیر جو جامعه و کارمند شدن به‌سمت اداره کشاورزی کشیده شدم و کارمند اداره کشاورزی شدم. کار کارمندی من را اقناع نمی‌کرد. صبح می‌رفتم بعد از ظهر برمی‌گشتم کار برایم عادی شده بود. دیدم بعد از ظهرها وقتم به‌بطالت می‌گذرد وقتم هدر می‌رفت. در اداره کارم را به‌نحو احسن انجام می‌دادم اما دوست داشتم بروم به‌سمت تولید و این شد که در سال 78 بعد از اینکه در تهران با سرمایه اولیه‌ای که داشتم منزلی را با 2 میلیون پیش و ماهی 30 هزار تومان اجاره کردم با 700 هزار تومان باقی‌مانده از پس‌اندازم پرورش ماهی را آغاز کردم.
وی ادامه داد: در ابتدا ترس داشتم اما با توجه به اطلاعات اولیه از این عرصه و علاقه‌ای که داشتم توانستم بر ترسم پیروز شوم و کار را با راه‌اندازی یک استخر شروع کنم. 2 سال به‌دنبال مجوز بودم که بالاخره در سال 81 مجوز را گرفتم. در ابتدا از دلال‌ها تخم ماهی می‌خریدم و به استخر می‌ریختم و غذا هم از بازار تهیه می‌کردم به استخر می‌ریختم تا ماهی‌ها بزرگ شوند. اما به‌مرور با پیشرفت کار و سود حاصله از کارم توانستم استخرها را بیشتر کنم و خودم به‌واسطه یک شرکتی از فرانسه تخم ماهی وارد کنم. در حال حاضر با 18 استخر در حال فعالیت هستم و کنار پرورش ماهی قزل‌آلا توانسته‌ایم سالانه سه میلیون بچه‌ماهی را پرورش دهیم و این بچه‌ماهی‌ها را به استان‌های فارس، کرمانشاه، قزوین، زنجان و آذربایجان شرقی ارسال می‌کنیم.
*60میلیون دلار ماهی تیلاپیا وارد شد و کمر تولید را شکست
علیجانی گفت: متأسفانه دولت با واردات ماهی تیلاپیا کمر تولیدکنندگان را شکست. دولت با این کار اقتصاد مقاومتی را بی‌معنی کرد. با واردات تیلاپیا در سال 94 تولیدات ما نصف شده است تا جایی که بعضی از پرورش‌دهندگان ماهی دلسرد شده‌اند و با ادامه این کار دولت احتمالاً استخرها را جمع‌آوری کنند. تولید ماهی قزل‌آلا در کشور از 160 هزار تن در سال 94 به 70 تا 80 هزار تن رسیده است. در دنیا تیلاپیا را ماهی فقرا می‌دانند اما در ایران به ماهی لوکس سر سفره‌ها تبدیل شده است. تیلاپیا رقیب جدی ماهی قزل‌آلا است در صورتی که کیفیت این دو ماهی اصلاً قابل مقایسه نیستند و در بسیاری از مقالات علمی ذکر شده است که ماهی تیلاپیا برای سلامتی افراد ضعیف و مادران باردار ضرر دارد و تا جایی که امکان دارد از این ماهی استفاده نکنند زیرا ارزش غذایی ندارد، حتی مضر نیز هست. در ایران سرانه مصرف ماهی قزل‌آلا 8 کیلوگرم است در حالی که سرانه مصرف همین ماهی در کشور ژاپن 60 کیلو است، این نشان می‌دهد که ما به مصرف ماهی و خواص فراوان این ماهی کم‌توجه هستیم.
*جوانان به‌اشتباه ره صدساله را می‌خواهند در یک شب طی کنند/ برای 5 نفر اشتغالزایی ایجاد کردم
مردم ما باید قدر ایران را بدانند با توجه به امکانات و زیرساخت‌های خدادادی که در کشورمان وجود دارد نباید بیکار داشته باشیم. جوانان در هر عرصه‌ای که بخواهند در هر جای کشور می‌توانند فعالیت کنند. جوانی که اهل کار باشد برای خود کار درست می‌کند. نمی‌دانم چرا جوانان فقط به‌دنبال کار کارمندی هستند. من خودم از کارمندی فراری بودم، چون از کار تکراری بدم می‌آمد دوست داشتم خودم کارآفرین و تولیدکننده باشم. از درآمدم بسیار راضی‌ام و برای 5 نفر نیز اشتغالزایی کرده‌ام که بسیار برایم لذت‌بخش است. تمام قسط‌ها را به‌خوبی تسویه کرده‌ام. اما باز باید دولت به کمک تولیدکنندگان بیاید تا بتوانیم مسیر اقتصاد مقاومتی را بهتر و روان‌تر طی کنیم و به خودکفایی برسیم. ما مدیریت صحیح در کشور کم داریم.
از شمال تا جنوب با اختلاف دمای 50 درجه ما 12 اقلیم از 14 اقلیم حال حاضر جهان را داریم، این یعنی برکت، هر میوه‌ای که بخواهیم می‌توانیم تولید کنیم، این یعنی اینکه خدا نعمت خود را بر ما تمام کرده است. ما فقط کمی تلاش و اراده و از همه مهمتر مدیریت صحیح می‌خواهیم. وزیران مثلاً وزیر کشاورزی باید شخصی آشنا به مسائل کشاورزی و انسانی دلسوز و جهادی باشد.
*روستاها محور فعالیت اقتصادی هستند/ دولت با ارائه وام‌های بلندمدت روستاییان را دریابد
علیجانی با تأکید بر نقش سازنده روستاها در بالندگی اقتصادی خاطرنشان می‌کند: متأسفانه روستاییان با وجود پتانسیل‌های اشتغالزایی و ظرفیت کار به شهرها می‌آیند تا درآمدزایی داشته باشند. این درست مثل این است که کنار چشمه باشی و باز سراغ آب را بگیری. این مهاجرت از روستاها ناشی از عدم آگاهی روستاییان از ظرفیت‌های روستاهاست و هم اینکه عدم آگاهی روستاییان از نحوه پول درآوردن از این ظرفیت دلیل دیگر مهاجرت است، و هم اینکه امکانات کافی در اختیار ندارند که در این زمینه دولت باید روستاییان را دریابد و فکری برای آنها بکند، یعنی یک‌سری از زیرساخت‌ها را آماده نماید تا جوانان بتوانند در روستاها مشغول به کار شوند. وام‌های بلندمدت و کم‌بهره یکی از راه‌های ایجاد اشتغال است. برگزاری کلاس‌های آموزشی از دیگر راه‌های اشتغالزایی است. الآن طوری شده است که روستاییان نان و ماست خود را از شهر خریداری می‌کنند و به روستا می‌برند، این یک درد بزرگ است. اگر مشکل بیکاری جوانان ما حل شود دیگر خبری از آسیب‌های اجتماعی و بزهکاری نخواهد بود، باید این مسئله را ریشه‌ای حل کرد نباید ساده از کنار این قضیه رد شد. روستاها محور فعالیت‌های اقتصادی هستند زیرا سرشار از منابع و زیرساخت‌های طبیعی هستند. متأسفانه 25 هزار روستا در حال خالی شدن هستند.
*غربی‌ها عاشق چشم و ابروی ما نیستند / غربی‌ها تخم ماهی عقیم به ما می‌فروشند
وی می‌افزاید: «تخم‌های چشم‌زده‌ای که کشورهای اروپایی و غربی به ما صادر می‌کنند عقیم و غیرقابل باروری هستند. ما بعد از پروار کردن این ماهی‌ها و مصرف آن در کشور دوباره مجبور هستیم از خارج این تخم‌ها را وارد کنیم. هدف آنها این است که ما همواره در تولید ماهی قزل‌آلا وابسته به آنها باشیم تا منافعشان تأمین شود، تعجبی هم ندارد، غربی‌ها عاشق چشم و ابروی ما نیستند و فقط به سود خودشان فکر می‌کنند. این میزان وابستگی به کشورهای غربی بدون شک در تناقض با اقتصاد مقاومتی و امنیت غذایی ماست».
بازنشسته فعال اقتصاد مقاومتی درباره خطر واردات تخم چشم‌زده از کشورهای غربی، خاطرنشان می‌کند: «تخم‌های چشم‌زده‌ای که از فرانسه، ایتالیا و آمریکا وارد می‌شوند بعضاً دچار بیماری‌هایی هستند که برای سلامتی مردم مضر است. خارجی‌ها به‌راحتی می‌توانند سلامت مردم ما را به‌خطر بیندازند و این جای تأسف دارد، ضمن اینکه واردات تخم چشم‌زده باعث افزایش قیمت تمام‌شده ماهی قزل‌آلا می‌شود و حاشیه سود تولیدکنندگان کشورمان را محدود می‌کند. اگر روزی واردات تخم چشم‌زده متوقف شود، چیزی از تولید قزل‌آلای کشور باقی نمی‌ماند».
*با اقتصاد مقاومتی به خودکفایی می‌رسیم
بازنشسته اداره کشاورزی خاطرنشان می‌کند: «تنها فرمول اقتصادی که در ایران جواب می‌دهد و راهگشاست، اقتصاد مقاومتی است. اگر بخواهیم پیشرفت کنیم باید به‌سمت اقتصاد مقاومتی حرکت کنیم و فاکتورهایی را که مقام معظم رهبری فرموده‌اند رعایت کنیم آن‌وقت می‌توانیم به خودکفایی برسیم. باید سبک زندگی‌مان را در جهت پیشرفت کشور و افزایش تولید تنظیم کنیم».
علیجانی توصیه‌ای هم به خریداران ماهی قزل‌آلا دارد و می‌گوید: «ماهی غذایی بسیار سالم است اما به‌هنگام خرید باید دقت زیادی به‌خرج داد تا ماهی خوبی پیدا کرد . مردم در هنگام خرید باید دقت کنند که ماهی زخم‌خوردگی نداشته باشد و آبشش‌هایش سرخرنگ باشد. بلافاصله پس از فشار انگشت روی گوشت، باید به‌سرعت گوشت به حالت اولیه بازگردد و بوی نامطبوع هم نداشته باشد. اینها شروط خرید مطمئن ماهی است».
*با تجربه و با دانش وارد شوید/ سرمایه و دانش لازم و ملزوم یکدیگرند
نخستین شرط ورود به این کار داشتن تجربه و دانش مناسب است و اگر کسی حتی سرمایه کافی هم برای این کار داشته باشد تنها زمانی در سرمایه‌گذاری در این عرصه موفق خواهد بود که از دانش و تجربه کافی برخوردار باشد و یا از وجود کارشناسان خبره در این کار بهره ببرد.
سرانه مصرف آبزیان در ایران هنوز جا نیفتاده و سرانه مصرف ما نسبت به خیلی از کشورها پایین‌تر است لذا اگر این فرهنگ جا بیفتد که مردم از آبزیان در رژیم غذایی خود بیشتر استفاده کنند در نهایت این به‌نفع سلامت کل جامعه خواهد بود.
فارغ‌التحصیلان رشته‌هایی نظیر شیلات می‌توانند بهترین سرمایه گذاران در این زمینه باشند اما بسیاری از آنها به‌دلیل نداشتن سرمایه کافی، امکان راه‌اندازی یک کسب و کار را ندارند و بالعکس افرادی که سرمایه مناسبی در اختیار دارند از دانش علمی بی‌بهره‌اند و به‌نظر می‌رسد برقراری ارتباط بین این دو گروه در شرایط فعلی بسیار به‌سود جامعه خواهد بود، بنابراین می‌توان گفت که سرمایه و دانش، لازم و ملزوم یکدیگرند و باید کنار یکدیگر به‌کار گرفته شوند.
*از کجا شروع کنیم؟/ شروع سرمایه‌گذاری و امکانات لازم
برای سرمایه‌گذاری در احداث و راه‌اندازی یک مزرعه پرورش ماهی مهمترین مسئله مکان‌یابی است؛ مکان‌یابی مناسب هم به‌لحاظ دسترسی به منابع آبی مناسب جهت تولید و هم به‌لحاظ موقعیت مکانی و میزان دسترسی به بازار فروش مهم است، درواقع مکان‌یابی دقیق و اصولی نه‌تنها در بهبود شرایط فروش و سودآوری به شما کمک خواهد کرد بلکه به‌لحاظ دسترسی به منابع آبی کافی و مناسب می‌تواند دوره پرورش و فرآیند تولید را کوتاه‌تر کند.
بهترین منابع آبی برای پرورش ماهیان سردابی استفاده از آب چشمه‌های طبیعی با محدوده دمایی 14 تا 17 درجه سانتی‌گراد است و دمای زیر 10 و بالای 20 درجه سانتی‌گراد برای پرورش ماهی قزل‌آلا نامطلوب است، چون در این بازه‌های دمایی میزان رشد ماهی بسیار پایین می‌آید و راندمان تولیدی مزرعه از حالت مطلوب خارج خواهد شد. البته در پرورش ماهی قزل‌آلا از آبهای روان سطحی مانند رودخانه و نهرهای بزرگ و همچنین آب چاه نیز استفاده می‌شود. مسئله بعدی یافتن زمینی به‌مساحت حداقل 2000 مترمربع است. گفتنی است که در صورت داشتن توجهی مناسب و سرمایه لازم برخی زمین‌های بایر و بلااستفاده یا زمین‌های سنگلاخی و صخره‌ای توسط سازمان جنگل‌ها و مراتع به افراد متقاضی واگذار می‌شود. در رابطه با دریافت مجوزها باید باارائه طرح توجیهی به اداره شیلات منطقه‌ای که در آن زندگی می‌کنید مراجعه کنید. پس از بررسی کارشناسی، موافقت اصولی طرح شما صادر می‌شود. در ادامه استعلام‌های مورد نظر از ادارات محیط زیست، بهداشت، دامپزشکی، منابع طبیعی و غیره گرفته می‌شود تا در نهایت مجوز کارتان صادر شود.
*باید جوان‌ها را آموزش داد/ دولت باید حمایت کند فقط شعار ندهد
این کارآفرین درباره مشکلات متعدد جوانان می‌گوید: متأسفانه بیشتر جوانان بعد از دریافت دیپلم، برای کارگری به شهرهای بزرگتر مهاجرت می‌کنند. هیچ‌کس به آنها نمی‌آموزد که چگونه می‌توانند روی پای خودشان بایستند و با استفاده از نعمت‌های خدادادی تولید ثروت کنند. پرداخت وام‌های خوداشتغالی کنار آموزش کارآفرینی به‌صورت بومی می‌تواند بسیاری از جوانان را از کارگری به کارآفرینی سوق دهد. بسیج سازندگی در این راستا پیشقدم است. من خودم کار تولید را با وام 30 میلیون تومانی بسیج سازندگی شروع کردم اما لازم است همه دستگاه‌ها به‌فکر اشتغالزایی و اقتصاد مقاومتی باشند. من آماده‌ام تا به‌صورت رایگان پرورش ماهی قزل‌آلا را به‌صورت عملی به جوانان علاقمند استان البرز آموزش دهم. من عاشق جوانان ایران هستم. جوانانی داریم که در هیچ جای جهان دیده نمی‌شود.
