خبرگزاری مهر، گروه سیاست، سیدمحمدمهدی توسلی و زهرا علیدادی: اولین گفتگوی تفصیلی و مشروح حشمت الله فلاحت پیشه در قامت رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس ما را راهی کمیسیون مبتوعش کرد. دقیقاً روزی که سئوال کمیسیون از وزیر امور خارجه در صحن مجلس مطرح بود و فلاحت‌پیشه برای دریافت پاسخ های مربوط به سئوالات کمیسیون مجبور بود در صحن علنی مجلس بنشیند و حرف های وزیر خارجه را بشنود؛ برای همین با تاخیر زیاد گفتگو را آغاز کردیم. گفتگویی که بیش از ۲ ساعت به طول انجامید و گاهاً در جای جای مصاحبه هم مجبور می شدیم دستگاه ضبط خود را خاموش کنیم تا اطلاعات بیشتری را برایمان بگوید.
مخالف سرسخت سفرهای خارجی نمایندگان؛ برای همین مخالفتش هم برنامه جدیدی را در کمیسیون امنیت ملی می گذارد که هر سفر خارجی باید از قبل طرح «توجیهی» داشته باشد و بعد از سفر هم طرح «توضیحی». معتقد است با این ابتکارش خیلی از سفرها کاهش پیدا کرده و در ۶ مورد هم سفر لغو شده است؛ البته باز هم مثال‌هایش را در طول گفتگو تشریح کرد.
به سیاست های وزارت خارجه هم انتقادهای زیادی دارد و از کم توجهی دستگاه دیپلماسی کشور به کشورهای منطقه و همسایه می‌گوید ولی جای تعجب دارد که حاضر نیست برای این موضوع از ظریف حساب کشی کند! فلاحت پیشه گفت: بنده هم قبول دارم که کم‌توجهی به مناسبات دوجانبه به ویژه با کشورهای هم‌مرز و همجوار در سیاست خارجی ما کاملاً مشهود است و متأسفانه هنوز در بخش اقتصادی کاری نکرده‌ایم.
وی با بیان فرصت سوزی ها برای ایجاد بسترهای اقتصادی در منطقه نیز می گوید: کار رایزن اقتصادی، وصل کردن فرصت‌های اقتصادی کشورها به یکدیگر است اما متأسفانه ما در کشورهایی چون سوریه و ترکیه عملاً رایزن اقتصادی نداریم. جای تاسف است که ایران فقط یک رایزن اقتصادی در عراق دارد در حالی که ترکیه ۲۳ رایزن اقتصادی در این کشور دارد.
رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در مورد اقدام متقابل ایران در واکنش به اجلاس ورشو نیز گفت: روز برگزاری این اجلاس (۲۴ بهمن) در قالب دیپلماسی رسمی و عمومی اقدامات اساسی صورت گیرد که البته در قالب دیپلماسی رسمی یک کار خوبی در حال انجام شدن است و در قالب دیپلماسی عمومی هم باید اقدامات ویژه‌ای شود.
او می گوید:ما در زمان برگزاری اجلاس ورشو برنامه داریم. یعنی همزمان با برگزاری این اجلاس، ایران هم برنامه‌هایی دارد که قطعا اثرگذار خواهد بود، چرا که اجلاس ورشو در یک فضای کاملا تخیلی و توهمی شکل می‌گیرد اما ما در حوزه عملی بخشی از دستاوردهای ایران را نشان خواهیم داد.
و اما در بخشی از مصاحبه به جلسه بررسی لوایح FATF در مجمع تشخیص مصلحت نظام پرداختیم. حرف‌های فلاحت پیشه نشان می داد او موافق تصویب لوایح هست ولی تاکید می کرد اگر در صحن مجمع تشخیص مصلحت نظام رای گیری صورت می گرفت، قطعاً این لوایح رأی نمی‌آوردند. امیدوار بود شاید اگر جواب ۲۰ نفر در صف مانده جلسه قبلی را بدهند، نتایج رای گیری تغییر کند.
در ادامه مشروح گفتگوی خبرگزاری مهر با رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس را می خوانید:
به عنوان سوال نخست و به دلیل اهمیت موضوعات پیرامونی به سراغ آخرین تحولات عرصه سیاسی و بین‌المللی می‌رویم. مستحضرید که کشور لهستان به دنبال برگزاری اجلاسی ضد ایرانی در ورشو است و وزیر امور خارجه و سخنگوی وزارت خارجه تاکید داشته‌اند که ایران اقدام متقابل انجام خواهد داد. این اقدام متقابل دقیقاً چیست؟ آیا در مجلس هم در مورد این اقدام صحبت کردید؟
کشور لهستان در حدی نیست که ایران اقدام متقابلی برای این کارش انجام دهد و اگر اقدام متقابلی صورت گیرد، صرفا اقدامی روشنگرانه در قبال حقانیت جمهوری اسلامی و شرارت‌های ایالات متحده آمریکاست.
سازوکار این اقدام روشنگرانه چیست؟ آیا کمیسیون امنیت ملی به این مسئله ورود کرده است؟
این سازوکار روشنگرانه معطوف به یک بیانیه تحلیلی خواهد شد. کمیسیون امنیت ملی قصد دارد همه واقعیت‌های موجود در مناسبات ایران و آمریکا را به صورت مستند، علمی و آماری در این بیانیه بگنجاند.
در قبال رفتار لهستان چه اقدامی انجام خواهد شد؟
در قبال لهستان هم کار جداگانه‌ای صورت خواهد گرفت. ما سال ۱۹۲۷ هم عهدنامه مودتی با لهستان منعقد کردیم که آنان خلاف آن عهدنامه عمل کردند و حتی در قالب این موضوع هم امکان شکایت داریم. ضمن اینکه ۱۲ موافقت‌نامه بین ایران و لهستان وجود دارد که در نوع خودش و در روابط ما با کشورهای اروپایی کم بدیل است و همچنین ایران میزبان قریب به ۱۳۰ هزار مهاجر لهستانی بوده است. البته در واقع لهستانی‌ها به دلیل مقتضیاتی که در روابطشان با آمریکا دارند، این اجلاس را برگزار می‌کنند.
اجلاس ورشو صرفا یک شو پوپولیستی شبیه شوهایی است که ترامپ و پمپئو به کرات راه می‌اندازند و جمع نچسبی در آنجا گرد هم می‌آیند
آمریکایی‌ها تاکنون کم از این شوها برگزار نکرده‌اند. به نظر شما این بار به دنبال چه هستند؟
اجلاس ورشو صرفا یک «شو» پوپولیستی شبیه شوهایی است که ترامپ و پمپئو به کرات راه می‌اندازند و آموزه‌های جنگ روانی در مرام سیاسی آنان نقش ویژه‌ای دارد. آن‌ها در وهله اول به دنبال آن بودند که پرونده ایران را مجددا در شورای امنیت مطرح کنند اما موفق به این کار نشدند و به همین دلیل به دنبال برگزاری چنین اجلاس‌هایی هستند.
به نظر شما کشورهای اروپایی در این شو با آمریکا همراهی خواهند کرد؟
البته بسیاری از کشورهای اروپایی که در ماجرای برجام و خروج آمریکا از آن حمله شدیدی به آمریکا کردند، تاکیدشان این است که در آنجا دیگر نامی از ایران و برجام نخواهند برد و این مسئله نشان‌دهنده تعدیل موضوع است. آمریکایی‌ها بارها چنین اجلاس‌ها و نشست‌هایی را برگزار کرده‌اند که همواره به شکست منتهی شده است و در لهستان هم قطعا همین طور خواهد بود، چرا که جمع نچسب‌تر و غیرمنسجم‌تری در این اجلاس گرد هم می‌آیند و هدف اصلی‌شان از حضور در اجلاس ورشو، مقتضیات و مناسباتی است که با یکدیگر دارند.
از سوی دیگر به هیچ وجه بعید نیست که در این اجلاس، سیاست‌های آمریکا در موضوع برجام مورد نقد جدی کشورها قرار گیرد. همچنین ممکن است در حاشیه اجلاس ورشو با کمک گروهک‌های تروریستی یکسری بازی‌های حقوق بشری علیه ایران صورت گیرد که این نقشه هم برای ما کاملاً نخ‌نما شده است.
با توجه به اینکه این اجلاس قرار است دو روز پس از ۲۲ بهمن برگزار شود، به نظر شما راه به جایی می‌برد؟
روز برگزاری این اجلاس ورشو در قالب دیپلماسی رسمی اقدامات اساسی توسط ایران صورت گیردروز ۲۲ بهمن راهپیمایی عظیمی در کشور خواهیم داشت که حقانیت ملت ایران در آن روز باشکوه به جهانیان نمایش داده خواهد شد و بازتاب آن تا چندین روز طول خواهد کشید که تاثیر اساسی بر این اجلاس پوشالی خواهد داشت. همچنین شبیه کاری که در کمیسیون امنیت ملی برای ارائه بیانیه تحلیلی در حال انجام است، باید در هر زمینه‌ای به ویژه در حوزه دستاوردها و مظلومیت‌های کشورمان هم اقداماتی صورت گیرد و روز برگزاری این اجلاس (۲۴ بهمن) در قالب دیپلماسی رسمی و عمومی اقدامات اساسی صورت گیرد که البته در قالب دیپلماسی رسمی یک کار خوبی در حال انجام شدن است و در قالب دیپلماسی عمومی هم باید اقدامات ویژه‌ای شود.
با همه این تفاسیر اقدام متقابلی برای این موضوع اندیشیده شده است؟
قطعا ایران هم مسائلی را درباره حقانیت خود مطرح می‌کند.
یعنی ما برنامه‌ای بعد از اجلاس ورشو خواهیم داشت؟
خیر. ما در زمان برگزاری اجلاس ورشو برنامه داریم. یعنی همزمان با برگزاری این اجلاس، ایران هم برنامه‌هایی دارد که قطعا اثرگذار خواهد بود، چرا که اجلاس ورشو در یک فضای کاملا تخیلی و توهمی شکل می‌گیرد اما ما در حوزه عملی بخشی از دستاوردهای ایران را نشان خواهیم داد.
بررسی لوایحی همچون پالرمو به دقت‌های صیانتی دارد، چرا که گاهی اوقات عده‌ای تصور می‌کنند که اگر ما یکسری اقدامات را انجام ندهیم، فشارهای خارجی نمود پیدا می‌کند که بعضا فشارهای مورد نظرشان توهمی است
لایحه پالرمو در جلسه مجمع تشخیص مصلحت نظام مورد بحث و بررسی قرار گرفت و در نهایت اعضای مجمع تصمیم نهایی درباره این لایحه را به جلسه بعدی موکول کردند. شما هم علت تعویق در بررسی این لایحه را مسائل فنی عنوان کردید. مقداری از حال و هوای آن جلسه برای ما بگویید؟ دلایل فنی حول چه مباحثی بود؟
زمانی که باید تصمیماتی درباره منافع و مصالح کشور اتخاذ شود، لازم است دقت‌های صیانتی چندین برابر شود و نباید توجه به این مسائل را فدای فشارهای توهمی و غیرتوهمی کنیم چرا که گاهی اوقات عده‌ای تصور می‌کنند که اگر ما یکسری اقدامات را انجام ندهیم، فشارهای خارجی نمود پیدا می‌کند که بعضا فشارهای مورد نظرشان توهمی است.
در حال حاضر چند درصد موارد به درستی مرتفع شده است؟
ببینید در واقع حدود ۴۰ توصیه در FATF به ما شده بود که می توانیم این ۴۰ توصیه را در قالب لوایحی مرتبط با FATF که دولت به مجلس ارائه کرده است، مرتفع کنیم. دو لایحه اصلاح قانون مبارزه با تأمین مالی تروریسم و اصلاح قانون مبارزه با پولشویی به تصویب رسیده است که از این طریق ۲۰ توصیه یعنی ۵۰ درصد موارد را حل کرده‌ایم و وزارت امور خارجه و وزارت امور اقتصادی و دارایی بر این اساس می‌توانند با دست پُر مذاکره کنند و ۵۰ درصد باقیمانده هم در قالب لوایح پالرمو و CFT قابل حل است که هر دو لایحه در مرحله بررسی در مجمع تشخیص است.
حالا چرا رأی گیری این لایحه به جلسه بعد موکول شد؟ اختلاف نظرها زیاد بود یا زمان بررسی بیشتر لازم داشت؟
لایحه پالرمو دوسوم رأی اعضای مجمع تشخیص را می‌خواست ولی اگر رأی‌گیری می‌شد، قطعا دوسوم رأی نمی‌آورددر جلسه اخیر مجمع درباره لایحه پالرمو بنده از طرف مجلس و وزیر امور خارجه، وزیر اقتصاد و رئیس کل بانک مرکزی هم از سوی دولت حضور پیدا کردند و مسائل فنی متعددی مطرح و سؤالات زیادی پرسیده شد که بار فنی مطالب ارائه شده بر بار سیاسی آن غلبه کرد. زمانی که این جلسه به پایان رسید، ۲۰ نفر در نوبت برای پرسیدن سؤالات خود درباره این لایحه بودند و لذا به همین دلیل به رأی‌گیری کشیده نشد؛ چرا که دوسوم رأی می‌خواست و اگر رأی‌گیری می‌شد، قطعا دوسوم رأی نمی‌آورد. البته آن ۲۰ نفر هم سؤال داشتند و اگر به سؤالاتشان پاسخ داده شود، قطعا رأی‌شان تغییر می‌کند و حتما در جلسه بعدی فرصت سؤال‌کنندگان محفوظ است و پس از پاسخ به سؤالات آنان، به نظرم امکان رأی‌آوری لایحه پالرمو بیشتر خواهد شد.
پس در آن شرایط اگر رأی‌گیری می‌شد، پالرمو رأی نمی‌آورد؟
بالاخره ۲۰ نفر در این باره سؤال دارند که باید به ابهاماتشان پاسخ داده شود. برای مثال یکی از سؤالاتی که از بنده پرسیده شد این بود که ما نمی‌توانیم در این لایحه حق شرطی بگذاریم و بنده در این باره توضیح دادم به گونه‌ای که فرد سؤال کننده به سراغم آمد و گفت از توضیحات شما قانع شدم.
اما درباره CFT نمی‌توانیم حق شرط بگذاریم. آقای کدخدایی می گوید طبق بند ۶ امکان شرط گذاشتن وجود ندارد...
ماده ۶ CFT اعلام کرده شما نمی‌توانید به بهانه‌های سیاسی، فلسفی، نژادی و قومی حق شرطی بگذارید اما به معنای عدم شرط‌پذیری نیست. در مقدمه کنوانسیون‌های بین‌المللی می‌آید که شرط‌پذیر هستند یا خیر که در مقدمه CFT و پالرمو این مسئله نیامده است. با وجود این حرف ما این است که اگر شرط پذیر نیستند، پس چرا ۷۳ کشور دنیا شرط گذاشته‌اند و بر این اساس ما هم می‌توانیم شرط بگذاریم.
پس از رد CFT در شورای نگهبان، بنده افرادی چون ظریف، برخی از اعضای مجمع تشخیص و شورای نگهبان و نمایندگانی از سه جریان سیاسی مجلس یعنی اصولگرایان، اصلاح طلبان و مستقلین را برای شام دعوت کردم و ما برای اینکه شرایط کشور را ویژه می‌بینیم، برای تأمین نظر کسانی که دغدغه داشتند این حق شرط را گذاشتیم که به شرطی دولت ایران ماده ۶ کنوانسیون CFT را می‌پذیرد که ماده ۶ مانع شرط‌گذاری جمهوری اسلامی ایران نشود و معتقدم این شرایط به گونه‌ای شکل گرفته که مشکلی از ناحیه عضویت در CFT برای کشور پیش نمی‌آید. بسیاری از دوستان گفتند که این حق شرط انقلابی است.
آقای فلاحت پیشه در مورد دیدار اخیری که با بشار اسد داشتید هم توضیح دهید. در آن دیدار چه گذشت و چه مسائلی مطرح شد؟
در مرحله اول به عنوان یکی از مقامات جمهوری اسلامی ایران به بشار اسد گفتم که رابطه ما راهبردی است و باید هم راهبردی بماند. البته مقامات سوریه هم به دنبال این مسئله هستند.
دیگر به چه مسائلی اشاره شد؟
متاسفانه در زمینه مناسبات اقتصادی با سوریه به خوبی عمل نکرده‌ایم؛ به طوری که در دمشق حتی یک رایزن اقتصادی هم نداریماز دیگر مباحث صورت گرفته درباره مناسبات اقتصادی ما با سوریه بود که متاسفانه در این زمینه به خوبی عمل نکرده‌ایم چرا که حتی کشورهایی که از داعش حمایت کرده بودند، به اسم مناسبات اقتصادی در حال بازگشت به سوریه هستند اما ما در سوریه حتی یک رایزن اقتصادی هم نداریم.
بحث دیگری که مطرح شد، جانفشانی‌های زیادی در این کشور صورت گرفت به گونه‌ای که سوری‌ها و حتی شخص بشار اسد بارها مطرح کردند که اگر ایران نبود، امروز سوریه نبود و اگر ایرانی‌ها نبودند، سوریه با سقوط فاصله زیادی نداشت که البته مقامات سوریه قدر ایرانی‌ها را می‌دانند؛ چرا که حتی روسیه هم سه سال پس از ایران برای حمایت سوریه وارد این کشور شد.
سازوکارها و پروتکل‌هایی بین دو طرف برای این موضوع وجود دارد و پس از این سفر بنده جلسه‌ای در کمیسیون امنیت ملی گذاشتم و همچنین به دیدار معاون اول رئیس جمهور هم رفتم و پیشنهاداتی در این زمینه مطرح کردم.
محتوای آن پیشنهادات چه بود؟
یکی از مسائل مطرح شده در آن جلسات این بود که ما باید هر چه سریعتر خط ارتباطی زائران به سوریه را ایجاد کنیم و جمهوری اسلامی ایران می‌تواند زیرساخت‌های این مسئله را به عنوان بخشی از مناسباتمان احیا کند و مدیریت آن هم باید به دست کشور ما و شرکت‌های ایرانی باشد، چرا که متاسفانه زوار ما در آنجا بسیار اذیت می‌شوند و ما باید مشکلاتشان را حل کنیم. همچنین در زمینه بازسازی سوریه می‌توان به گونه‌ای کارها را پیش برد که بتوانیم بخشی از بیت‌المال را بازگردانیم.
بشار اسد گفت شما هم کمک کنید و بنده هم کمک می‌کنم تا بر بروکراسی دو کشور در زمینه اقتصادی غلبه کنیمنظر آقای بشار اسد درباره مناسبات اقتصادی با ایران چگونه بود؟ موضوع خاصی مطرح شد؟
آقای بشار اسد گلایه مند بود و گفت شما هم کمک کنید و بنده هم کمک می‌کنم تا بر بروکراسی دو کشور غلبه کنیم، چرا که میان دو کشور قراردادهای خوبی وجود دارد اما بروکراسی ایران و سوریه منجر می‌شود که این قراردادها به خوبی اجرا نشود و باید بر این مسئله غلبه کنیم. در نهایت توافق کردیم که سفیر ما در سوریه همه ضعف‌هایی را که در این زمینه وجود دارد و همچنین انتظارات ما از آنان را به صورت هفتگی به نخست وزیر سوریه ارائه دهد و سفیر سوریه هم موارد مورد نظر مقامات این کشور را به ما ارائه دهد تا مشکلات رفع شود.
شما به نوعی موضوع تعاملات اقتصادی با همسایگان را مطرح کردید. یادم هست که آقای ظریف در زمان رأی اعتماد در مجلس وعده داد که به کشورهای منطقه و همسایه توجه ویژه‌ای خواهد کرد. اما بررسی‌های آماری ما نشان می‌دهد که وی کمترین توجه را به این کشورها داشته و سفرهای بسیار کمی به این نقاط داشت. کمیسیون امنیت ملی مجلس در این باره از وزیر امور خارجه توضیح نمی خواهد تا شاید در سال‌های باقی مانده این رویه خود را تغییر دهد؟
هر بار که وزیر امور خارجه در کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس حضور می‌یابد، قطعا یکی از سوالات نمایندگان توجه به کشورهای منطقه و همسایه است و این مسئله مطالبه جدی و همیشگی کمیسیون امنیت ملی از ظریف است.
به میزانی که یأس دولت از برجام بیشتر شد، آمد و شد ظریف به این کشورها و مناسبات دوجانبه با آنان افزایش یافته است که از این موضوع استقبال می‌کنیم چرا که بنده هم به عنوان رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس از زمانی که نسبت به مناسبات خارجی یأس پیدا کردم، سفرهای داخلی و منطقه‌ای خود را افزایش دادم و در هر مرز و استانی از کشور هم که حضور می‌یابم، قطعا یکی از جلسات با فعالان اقتصادی آن استان است.
بر این اساس سفرهای وزیر امور خارجه هم باید به کشورهای منطقه و همسایه افزایش یابد و پس از این سفرها هم باید گزارش عملی در این باره ارائه شود که چه نتایج و دستاوردهایی برای ما داشته است.
بر این اساس آیا مجددا از ظریف می‌خواهید که در این باره به مجلس پاسخ دهد؟
ما حداقل ماهی یک بار با ظریف جلسه مشترک داریم به این صورت که یا اعضای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس به دیدار وی می‌روند یا آنکه ظریف به مجلس می‌آید و همه مسائل از جمله ضرورت تقویت روابط با همسایگان در این جلسات مطرح می‌شود.
اعلام کردم که هیچ سفری بدون طرح توجیهی پذیرفته نمی‌شود و پس از سفر هم باید توضیح دهند که سفرشان چه دستاوردهایی برای ما داشته استمجلس برای تقویت روابط با همسایگان چه کاری انجام داده است؟
بنده از زمانی که عضو کمیته سفرهای خارجی مجلس شدم، ساماندهی ویژه‌ای در زمینه سفرهای خارجی نمایندگان برقرار و اعلام کردم که هیچ سفری بدون طرح توجیهی پذیرفته نمی‌شود و پس از سفر هم باید توضیح دهند که سفرشان چه دستاوردهایی برای ما داشته است، در حالی که در گذشته نمایندگان بعضا بدون ارائه طرح توجیهی به سفر خارجی می‌رفتند.
بر این اساس بنده تاکنون با بسیاری از سفرهای نمایندگان به خارج از کشور، همچون سفر به برزیل مخالفت کردم، چرا که این سفر بیش از یک میلیارد تومان برای ما هزینه داشت اما حتی یک ریال هم برای ما بهره نداشت. همچنین شخصا در این مدت اخیر ۶ سفر خارجی خودم را کنسل کردم؛ مثلاً یکی از این سفرها همراه با رئیس مجلس بود اما در همان برهه بنده سفری به مرزهای کشور داشتم و به همین دلیل آقای لاریجانی را قانع کردم که سفر به مرز مهم‌تر است.
همچنین سفرهای دو روزه‌ای به سوریه، عراق و ترکیه داشتم و کاملا مسائل مهم و حیاتی در روابط طرفین را تشریح کردم و متاسفانه به این مسئله رسیدم که سیاست اقتصادی ایران در سه کشور ترکیه، عراق و سوریه اصلا قابل دفاع نیست.
چرا؟
جای تاسف است که ایران فقط یک رایزن اقتصادی در عراق دارد در حالی که ترکیه ۲۳ رایزن اقتصادی در این کشور داردبرای مثال کالای ایرانی در عراق و بغداد جایی ندارد اما کالای سایر کشورهای عربی و ترکیه در آنجا وجود دارد. همچنین متاسفانه در کربلا و نجف علی‌رغم آنکه آنان به شدت علاقه‌مند به کالای ایرانی هستند، ما در حال از دست دادن عرصه هستیم. جای تاسف است که ایران فقط یک رایزن اقتصادی در عراق دارد در حالی که ترکیه ۲۳ رایزن اقتصادی در این کشور دارد.
کار رایزن اقتصادی، وصل کردن فرصت‌های اقتصادی کشورها به یکدیگر است اما متأسفانه ما در کشورهایی چون سوریه و ترکیه عملاً رایزن اقتصادی نداریم. این در حالی است که در کشوری چون سوریه دیپلمات‌های فعال این کشور برای خودشان تعریف‌های اقتصادی کرده‌اند و اقداماتی را هم در جهت رایزنی اقتصادی در دستور کار دارند.
بنده هم قبول دارم که کم‌توجهی به مناسبات دوجانبه به ویژه با کشورهای هم‌مرز و همجوار در سیاست خارجی ما کاملاً مشهود است و متأسفانه هنوز در بخش اقتصادی کاری نکرده‌ایم. در واقع ایران در حوزه‌های میدانی، مستشاری و نظامی به خوبی عمل کرده و نقش اصلی را در تصمیم‌گیری‌ها داشته است اما این نقش در حوزه اقتصادی تا حد زیادی کمرنگ است و ایرانی‌ها عملاً به حاشیه رفته‌اند که مسئولان دولت باید بابت این سراشیبی پاسخگو باشند.
برخی از مقامات وزارت خارجه می گویند مشکلاتی در داخل داریم که باید حل شود، به نظر شما این مشکلات با رایزنی قابل حل است؟
بله. موانعی که در مناسبات اقتصادی ما با کشورهایی چون عراق، سوریه و ترکیه وجود دارد، با رایزنی قابل حل است. برای مثال تعرفه محصولات صادراتی صنایع پتروشیمی ایران به ترکیه بسیار زیاد و حتی بیشتر از کشورهایی چون عربستان و اماراتی است که با ترکیه مخالف هستند و بنده این مسئله را بیان کردم که برخی از مقامات ترکیه اظهار بی‌اطلاعی کردند که این مسئله نشان می‌دهد که ما در این زمینه عملکرد خوب و رایزنی مطلوبی نداشته‌ایم و با گفتگو قابل حل است.
راهکارهای دیگری برای تقویت روابط اقتصادی با همسایگان به وزارت خارجه پیشنهاد کردید؟
در شرایط تحریمی، بازگشایی مرزها هم اهمیت ویژه‌ای دارد چرا که هر مرزی که باز شود، یک روزنه امیدی برای ما پیش می‌آید. البته یکی از مشکلات مرزهای ما مسائل امنیتی است که وزیر کشور باید پاسخگوی آن باشد. به نظرم وزیر کشور ما، وزیر پایتخت است و وزیر مرزهای ما نیست چرا که اطلاعی از مرزهای کشور ندارد.
بنده از کمپ‌های قاچاق انسان و پناهندگان در کرمان بازدید کردم در حالی که هیچ یک از مقامات کشورمان از شورای امنیت غیر از یکی از آنان که روحیه بسیجی دارد، به این منطقه نرفته است. متأسفانه آقایان نمی‌دانند که قاچاق انسان، یکی از معضلات آن بخش است و این کار کاملا برنامه‌ریزی شده است چرا که حدود ۹۰ درصد این افراد پس از ۲۴ ساعت اسکان و پس از ۴۸ ساعت، شغلشان در ایران مشخص می‌شود اما متأسفانه وزیر کشور ما اطلاعی از این موضوع ندارد.
تاکنون از وزیر در این رابطه پاسخ خواسته‌اید؟
بارها وزیر کشور به کمیسیون امنیت ملی مجلس جهت پاسخگویی درباره امنیت کشور دعوت شده است اما وی به این جلسات نیامد چرا که برخی از وزرای ما عادت دارند که از پاسخگویی فرار کنند که فرار آنان از پاسخگویی، نتیجه‌ای همچون حمله تروریستی به اهواز را در پی دارد.
شاید از خود بپرسید که چرا هنوز زوایای قضیه اهواز مشخص نیست؟ علت آن است که وزیر کشور ما برای اولین بار فیلم این حادثه را در کمیسیون امنیت ملی مشاهده کرد و جای تعجب دارد که تا پیش از آمدن به کمیسیون امنیت ملی آن را ندیده بود! وزرا بدانند که اغلب سؤالاتی که در مجلس از آنان پرسیده می‌شود، هشدارهایی است که نمایندگان به علت اشراف مسائل منطقه خود از آنان می‌پرسند و باید به آن‌ها توجه کنند.
برخی از کارشناسان می گویند انگیزه ای برای توجه بیشتر به کشورهایی مثل روسیه و چین وجود ندارد، به نظر شما تعاملات اقتصادی ما با روسیه و چین چگونه است؟
همواره گفته‌ام که علی رغم آنکه ما به دنبال آن هستیم که رابطه ایران با چین و روسیه راهبردی باشد اما رابطه ما با چین و روسیه راهبردی نیست اما رابطه سیاسی بسیار خوبی با آنان داریم. ما با روسیه همکاری خوبی در سوریه داشتیم که دو طرف باید قدر آن را بدانند چرا که اولین بار بود که یک بحران منطقه‌ای در منطقه باروتی غرب آسیا توسط دو کشور در منطقه حل شد.
این در حالی است که آمریکایی‌ها از دوران گذشته به ویژه از دی ماه سال ۹۰ کلی طرح داشتند که سیاست‌های خود را در منطقه پیش ببرند، از جمله طرح صلح در منطقه، اما طرح‌های آنان بحران پشت بحران بود و یک بحران را به بحرانی دیگر محول کردند و آن را ادامه دادند اما ایران و روسیه توانستند در سوریه تجربه موفقی را نشان دهند. بنابراین باید قدر آن را بدانند و دچار مسائل اختلافی و اختلافات اقتصادی نشوند و به ویژه مراقب بازیگری و نقش کشورهای ثالث چون رژیم صهیونیستی باشند.
همچنین هنوز همکاری‌های نظامی ایران و روسیه در سوریه ادامه دارد و باید مقتضیات نظامی دو طرف را هم بدانیم. ما به دعوت دولت سوریه در آنجا حضور داریم و هر زمانی که با دولت این کشور به توافق برسیم و دولت سوریه نیاز ببیند که ما از این کشور برویم، همین کار را انجام خواهیم داد اما مهم این است که ما در همه دوره‌های سیاسی از جمله در آستانه، طرفدار خطی بودیم که دولت سوریه دنبال کرد و معتقد به سوریه‌سازی و ثبات‌سازی در آنجا هستیم اما برخی از بازیگران چون رژیم صهیونیستی نظامیان ما در آنجا را تحریک می‌کنند، در حالی که در میادین مختلف الگوی مقاومت برگرفته از جمهوری اسلامی ایران در جنگ‌های ۳۳ روزه، ۸ روزه و ۲۲ روزه منجر به شکست اسرائیلی‌ها شده است.
همچنین ایرانی‌ها به دلیل حفظ ثبات در سوریه و به رغم اقدامات ایذایی رژیم صهیونیستی، با آنان مقابله نمی‌کنند اما انتظاری که وجود دارد این است که باید ثبات سوریه و به ویژه جان ایرانیان مقیم سوریه برای روسیه مهم و حتی مهم‌تر از یک سری مناسباتش با رژیم صهیونیستی باشد.
آقای فلاحت پیشه آخرین وضعیت مرزبانان ربوده شده میرجاوه به کجا رسید؟ به نتایج جدیدی دست یافتید؟
بنده در این مدت پیگیری‌های زیادی کردم و حتی به پاسگاه میرجاوه هم رفتم. همچنین همه ظرفیت‌های محلی برای آزادی مرزبانان کشورمان به کار گرفته شده است و نیروهای قرارگاه خاتم و سپاه پاسداران هم به صورت جدی پیگیر این موضوع هستند. علاوه بر این وزیر امور خارجه هم برای حل این مسئله به پاکستان سفر کرد اما متاسفانه تنها خبری که به ما می‌رسد، ابراز امیدواری برای آزادی این عزیزان است که البته ما باز هم تلاش خود را ادامه می‌دهیم، چراکه سرنوشت این مرزبانان ربوده شده، مهم‌ترین دغدغه ما در جنوب شرقی کشور است.
بازداشت دیپلمات‌های ایرانی در اروپا کاملا سیاسی است و گروهک‌های تروریستی پرونده‌های قطوری را برای آنان ایجاد کرده‌اند
البته در کنار این موضوع جمعی از دیپلمات‌های ایران مدت‌هاست که در اروپا بازداشت هستند. چه اقداماتی برای آزادی آنان صورت گرفته است؟
هر کدام از این افراد پرونده‌ای در سفارت‌خانه‌های مربوطه دارند و به ما هیچ دلیل حقوقی برای بازداشت آنان ارائه نشده است. بازداشت اغلب این دیپلمات‌ها سیاسی است و گروهک‌های تروریستی که علیه ایران در اروپا فعالیت می‌کنند، پرونده‌های قطور و غیرقابل دفاعی را برای این دیپلمات‌ها ایجاد کرده‌اند که اگر اروپا به واقع حامی حقوق بشر است، باید اقداماتی را برای سبک کردن پرونده آنان انجام دهد.
از آخرین وضعیت اسدالله اسدی خبری دارید؟
برای آزادی این دیپلمات کشورمان هم پیگیری‌های رسمی صورت گرفته است اما واقعا هیچ اتهامی به وی وارد نشده است.
یعنی این دیپلمات کشورمان در دادگاه تبرئه شد؟
تبرئه نشد اما هیچ اتهام وارده‌ای علیه وی وجود ندارد و صرفاً این بازداشت هم به دلیل مسائل سیاسی صورت گرفته است.
در مسئله آقای اسدی، آلمان ۲ ماه پرونده آقای اسدی را نگاه داشته بود که در فضای دیپلماتیک به معنای این است که آلمان می خواد طرف ایرانی وارد مذاکره شود، اما وزارت خارجه ما در این زمینه اقدامی انجام نداد. در شرایطی که ممکن بود این موضوع با مذاکره حل شود، آیا طولانی شدن بازداشت این دیپلمات، کم‌کاری وزارت خارجه ایران را نشان نمی‌دهد؟
ما همواره از آخرین پیگیری‌های وزارت خارجه مطلع هستیم و بسیار بعید است که وزارت خارجه به دو ماه فرصت آلمان برای مذاکره بی توجهی کرده باشد؛ چرا که ما هیچ منعی برای مذاکره با آلمان نداریم و بیشتر موانع از طرف مقابل است. دیپلمات‌های بی‌گناه ما صرفا قربانی تبانی‌های سیاسی آمریکا، اروپا و رژیم صهیونیستی شده‌اند.
برنامه سفر بعدی کمیسیون متبوع شما چیست؟
ما به دنبال سفر به افغانستان و پاکستان هستیم که اقداماتی در این زمینه صورت گرفته است و در این سفرها بیشتر مسائل مرزی مطرح خواهد شد.
چندی پیش کمیسیون امنیت ملی جلسه‌ای با ۲۸ سفیر کشورهای اروپایی داشت. برای ایجاد توازن در روابط با کشورها آیا برنامه‌ای برای دیدار با مقامات یا سفرای سایر کشورها هم دارید؟
ما اخیرا سه نشست بزرگ برگزار کردیم که شامل اجلاس ایران با کشورهای آسیای مرکزی، نشست با مقامات ۲۳ کشور اسلامی و همچنین دیدار با سفرای ۲۸ کشور عضو اتحادیه اروپا بود. ما به دنبال آن هستیم تا این ارتباطات با سایر مناطق جهان هم برقرار شود و در حال رایزنی برای برگزاری نشستی با کشورهای آمریکای لاتین و مجموعه ای از کشورهای آسیایی هستیم.
البته یکی از مشکلات اصلی این است که تجانسی که بین کشورهای اروپایی و همچنین میان کشورهای اسلامی وجود دارد، معمولا بین مابقی کشورها وجود ندارد و ما برای برگزاری چنین جلساتی در وهله اول باید به یک فصل مشترک میان آنان برسیم و سپس مبادرت به برگزاری چنین اجلاس‌ها و نشست‌هایی کنیم.
آب رفتن برجام حتی در گزارش‌های وزارت خارجه به مجلس هم مشهود است
بگذارید مقداری هم به مسائل پیرامونی برجام بپردازیم. هر سه ماه یک بار وزارت امور خارجه گزارشی درباره روند اجرای برجام به کمیسیون امنیت ملی مجلس ارائه می‌دهد. در شرایط فعلی که در صحنه واقعیت برجام اجرا نمی‌شود، این گزارش‌ها چگونه نوشته می‌شوند و به چه مواردی در آن‌ها اشاره می‌شود؟
واقعیتی وجود دارد مبنی بر اینکه از زمانی که ترامپ علیه برجام موضع گرفته است، می‌توانیم آب رفتن برجام را حتی در گزارش‌های وزارت خارجه به مجلس هم ببینیم. به این معنا که در گزارش‌های اولیه وزارت امور خارجه و مشخصاً در آخرین گزارش آنان پیش از خروج آمریکا از برجام آمده بود که از ۱۲۴۸ تحریم ۹۱۵ تحریم برداشت شده است اما با ریاست ترامپ بر آمریکا، وقفه‌ای در این زمینه ایجاد شد و عملاً از زمان تکیه وی بر کرسی ریاست جمهوری آمریکا تا خروج رسمی این کشور از برجام، تنها ۳ تحریم جدید برداشته شد و زمانی که وی برجام را پاره کرد، بخش عمده‌ای از آن ۹۱۵ تحریم لغو شده بازگشت.
کمیسیون امنیت ملی چه برنامه‌ای برای ادامه بازدیدها از مراکز هسته‌ای را دارد؟
ما در حال انجام بازدیدهای هسته‌ای هستیم و بازدیدهایی از مراکز هسته‌ای مختلف به ویژه از نطنز، فردو و آب سنگین اراک صورت می‌گیرد و بازدید از تاسیسات هسته‌ای بوشهر هم جزء برنامه‌های آتی ماست.
در این بازدیدها به نتیجه‌ای دست پیدا کردید؟
تاسیسات مختلفی در اطراف آب سنگین ایجاد شده که در آن داروهای متعدد نایابی با استفاده از فناوری‌های هسته‌ای تولید می‌شود و حتی مشتریانی از اروپا برای این تولیدات داریم آن چیزی که بنده در بازدیدهای هسته‌ای دیدم این بود که همه مواردی که ما به علت توافق هسته‌ای از آنان عقب نشستیم، برگشت‌پذیر است. به گونه‌ای که شاید در آب سنگین اراک بتن تزریق کردند اما می‌توان آن بتن‌ها را در کمتر از ۳ ماه خارج کرد و حتی ما امکان نصب یک قلب راکتور جدید را هم داریم اما فعلا سیاست ما نیست. همچنین تاسیسات مختلفی در اطراف آب سنگین ایجاد شده که در آن داروهای متعدد نایابی با استفاده از فناوری‌های هسته‌ای تولید می‌شود و حتی مشتریانی از اروپا برای این تولیدات داریم.
آیا نظام غنی‌سازی و تعداد سانتریفیوژهای ما به پیش از دوران برجام بازگشته است؟ روند رشد آن چگونه است؟
در شرایط فعلی ایران برجام را اجرا می‌کند و هیچ گاه به قابلیت پیش از برجام نرسیده است چرا که دستوری در این زمینه داده نشده است اما قابلیت‌ها و زیرساخت‌های لازم را برای پس از برجام فراهم کرده‌ایم.
در بخش پایانی گفتگو به موضوع بودجه دفاعی - امنیتی کشور هم بپردازیم. بفرمایید با توجه به اینکه بحث کاهش بودجه دفاعی برای سال ۹۸ مطرح بود، این موضوع به کجا رسید؟
ما باید الزامات بودجه‌ای کشور را در نظر بگیریم و در درون آن بودجه دفاعی کشور دیده شود چرا که در شرایط فعلی صادرات نفت ما نصف شده است اما باید پروژه‌هایی در کشور اجرا و همچنین هزینه‌های جاری هم پرداخت شود.
بر این اساس ما دو راه داریم، یا آنکه به بودجه فشار آوریم یا آنکه سازوکارهایی را برای بودجه ارائه کنیم. مثلاً می‌توان به دولت اجازه داد که یک سری از طرح‌ها چون طرح‌های عمرانی را به بخش خصوصی واگذار کند یا آنکه یک سری احکام را ارائه دهیم که این دو اقدام انجام شده و پیش رفته است. در واقع ما الزامات دفاعی را در نظر می‌گیریم اما الزامات بودجه هم برای ما بسیار حائز اهمیت است.
از سوی دیگر باید به این مسئله توجه کرد که چنین سال‌هایی در نظام بودجه‌ریزی ما جزء موارد استثنایی است و همیشه اینگونه نیست. البته ما به دوران تحریم عادت کرده‌ایم و همواره و به خصوص در شرایط ویژه کشور را اداره کرده‌ایم و همان طور که کشور از هر شرایط سختی عبور کرده است، قطعا شرایط امروز را هم با سربلندی می‌گذرانیم.
الزمات دفاعی باید تحقق پیدا کند و لازمه‌اش این است که بودجه این بخش باید به منابع پایدار وصل شود
آیا در کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی تدبیری برای افزایش بودجه دفاعی سال آینده اندیشیده شده است؟
قطعا ما یک حداقل‌هایی را برای الزامات دفاعی تعریف کرده‌ایم و برای اولین بار در تاریخ کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، دو ماه پیش از تهیه پیش‌نویس بودجه بنده از رئیس سازمان برنامه و بودجه و مسئولان وزارتخانه‌های مرتبط با کمیسیون امنیت ملی چون وزارت امور خارجه، اطلاعات، کشور و همچنین مسئولان نیروهای نظامی و انتظامی دعوت کردم و یک جلسه بودجه‌ای در مورد میزان تخصیص بودجه سال جاری و پیش‌بینی‌های آینده برگزار کردیم و مباحثی هم درباره الزامات دفاعی، اطلاعاتی، امنیتی و مرزی به مسئولان مذکور ارائه شد که آنان هم پذیرفتند. منتها اولین بودجه‌ای که قرار بود به مجلس ارائه شود و ما صرفا در جریان مفاد کلی آن بودیم، تأمین‌کننده حداقل الزامات دفاعی کشور نبود.
کمیسیون برای رفع این نقیصه چه کار کرد؟
در این زمینه بنده نامه‌ای خطاب به مسئولان نوشتم که این بودجه الزامات دفاعی، نظامی و انتظامی ما را نمی‌بیند و رئیس مجلس و دیگر مقامات کشور هم این مسئله را پذیرفتند و زمان ارائه بودجه به مجلس به تعویق افتاد تا اصلاحاتی در آن صورت گیرد که در برگشت بودجه، دولت منابع جدیدی را تعریف کرد. به این صورت که میزان درآمدها را از محل‌هایی چون افزایش فروش نفت، ۴۰ هزار و ۷۰ میلیارد تومان افزایش دادند و گفتند که از این درآمد، ۲۰ هزار میلیارد تومان برای تقویت بنیه دفاعی در نظر گرفته می‌شود.
به این ترتیب روی کاغذ موضوع به خوبی پیش رفته است اما دغدغه ما این است که از آنجایی که الزامات دفاعی و امنیتی، الزاماتی غیر قابل عدول است و حتما باید امنیت، انتظام و دفاع کشور تامین باشد تا مرزهای کشور امن بماند، نمی‌توانیم این مسئله مهم را به بودجه‌ای وصل کنیم که میزان تحقق آن هنوز مشخص نیست و لذا در کمیسیون تلفیق ۹۸ این موارد را مطرح کرده‌ایم تا الزامات دفاعی به بودجه پایدار وصل شود.
اخیرا جلسه‌ای با رئیس کمیسیون تلفیق بودجه ۹۸ برگزار و در آن جلسه تاکید کردم که الزامات دفاعی کشور فرابودجه‌ای است
آیا موارد مدنظر شما درباره بودجه دفاعی در کمیسیون تلفیق به نتیجه‌ای رسیده است؟
سه نفر از اعضای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی در کمیسیون تلفیق بودجه حضور دارند و تاکیدات کمیسیون امنیت مجلس درباره الزامات دفاعی را در آنجا مطرح می‌کنند.
همچنین بنده اخیرا جلسه‌ای یک ساعته با آقای تاج‌گردون، رئیس کمیسیون تلفیق بودجه ۹۸ داشتم و الزامات دفاعی کشور را به طور کامل برای وی توضیح دادم و تاکید کردم که این الزامات فرابودجه‌ای است و باید مورد توجه ویژه قرار گیرد.
از سوی دیگر بنده تحت عنوان رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس تاکنون ۱۶ سفر استانی داشتم که عمدتاً در این سفرها به مرزها توجه شد و در نتیجه به دنبال آن هستیم که در بودجه ۹۸ به امنیت مرزها هم توجه خاصی شود.
برای مثال دوربین دید در شب که از تجهیزات مهم مرزبانان است، سال گذشته حدود ۴۰۰ میلیون تومان بود اما در حال حاضر به بیش از یک میلیارد تومان رسیده است و علی‌رغم پافشاری‌هایی که سال گذشته برای خرید این ابزار مهم مرزبانی کردیم، اما پول کافی برای خرید آن را به ما ندادند اما با توجه به توطئه‌هایی که در مرزهای ما در راه است، باید به این بخش در بودجه توجه شود که البته ما قطعا همه این توطئه‌ها را خنثی می‌کنیم.
محصولات دفاعی صادر شده از کشورمان در بسیاری از بحران‌های منطقه‌ای نقش قاطع و سرنوشت‌سازی را بازی کرد
از آنجایی که بسیاری از ادوات نظامی ما در سطحی از ارتقایافتگی هستند که قابلیت صادرات دارند و حضور ما در نمایشگاه‌های بین‌المللی چون نمایشگاه مسکو هم موید این مسئله است، آیا مسئولان وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح گزارشی درباره فروش محصولات دفاعی به کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی ارائه داده‌اند؟
محصولات دفاعی و نظامی ما به کشورهای مختلفی صادر می‌شود، منتها بخشی از اعتبارات کسب شده در این زمینه باید به خزانه بازگردد و بخشی از آن هم صرف تداوم توسعه در همان صنعت شود. برای مثال "هسا" تولیدات بسیار خوبی در حوزه‌های نظامی و غیرنظامی چون پهباد، هلی‌کوپتر و هواپیما دارد که بخشی از این درآمد در قالب الزامات بودجه‌ای جذب خزانه کشور می‌شود اما بخشی از آن هم به همان صنعت واریز می‌شود تا به طور کامل خودکفا شود.
تاکید کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس هم این است که با توجه به افق ۱۴۰۴، کل درآمد حاصل از صادرات محصولات دفاعی و نظامی کشور پس از آنکه نیازهای قانونی و الزامات خزانه را تأمین کرد، به آن دستگاه‌ها داده شود تا مسیر توسعه‌یافتگی خود را تکمیل کنند، چرا که هر چقدر در این صنایع سرمایه‌گذاری شود، در آینده تولیدات بیشتر و انبوه‌تری خواهیم داشت.
آیا آماری در دست دارید که نشان دهد صادرات محصولات دفاعی ما در سال‌های اخیر به چه میزان افزایش یافته است؟
خیر. آمار دقیقی ندارم اما ایران به بسیاری از کشورها محصولات دفاعی صادر می‌کند و محصولات دفاعی صادر شده از کشورمان در بسیاری از بحران‌های منطقه‌ای نقش قاطع و سرنوشت‌سازی را بازی کرد.
