به گزارش باشگاه در و پنجره و نما

به گزارش گروه اطلاع رسانی ایرنا؛ معماری به عنوان یکی از هنرهای اصیل تاثیرات اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و روانی بسیاری بر زندگی و معاش اقشار مختلف مردم دارد. معماری یک هنر اجتماعی است که تمامی افراد با آن در ارتباط هستند و پیوندی ناگسستنی با جوامع مختلف دارد. انسان با این مقوله به آرامش، شادابی و سرزندگی می رسد. در این میان نقش معماری در کاهش نگرانی و دغدغه های روزمره اجتماعی از جمله مباحث مغفول و کمتر پرداخته شده نزد کارشناسان، متولیان شهری و اهالی رسانه است که لزوم توجه به آن و تاثیر معماری شهری در زندگی را به یکی از مباحث مهم در حوزه ارتباطی شهر و مردم تبدیل و اهمیت پژوهش و تلاش برای ترسیم دورنمای مدیریت شهری را بیش از پیش قابل توجه می کند.

تهران به دلیل پایتخت بودن و تمرکز بنیادهای سیاسی و اقتصادی در آن، نسبت به دیگر شهرهای ایران، زودتر با مظاهر نوگرایی و به دنبال آن با معماری نوین آشنا شد اما هنوز به نظر می رسد با وجود تغییرات زیادی که در بستر شهر از ابعاد مختلف عمرانی و زیبایی شناسانه انجام گرفته است، مدیریت شهر تهران به باور بسیاری از کارشناسان معماری و شهری با دستاوردها و روش های جدید اجرایی در دنیا فاصله زیاد دارد و از این رو توجه به مباحث تئوریک و نظری که بعدها به عمل و اجرا می رسد، از مهم ترین اولویت های مدیریت شهری تهران و دیگر شهرهای بزرگ کشور به شمار می رود.

میدان حسن آباد، ساختمان پست، کاخ دادگستری، کاخ گلستان، بنای وزارت امور خارجه، بانک سپه، بانک ملی شعبه مرکز، باشگاه افسران، موزه ایران باستان، کاخ مرمر از جمله مهم ترین عمارت های تهران است که آثار معماری اصیل در آنها مشاهده می شود و می توان این اماکن را از برجسته ترین نقاط دیدنی پایتخت برای جلب گردشگران خارجی و علاقه مندان داخلی دانست، به عبارتی می توان هویت تهران قدیم با همه نشانه های تاریخی، اجتماعی و فرهنگی را در عمارت های نامبرده جست و جو کرد.

باید گفت می توان با شناسایی اصول شکل دهنده فضاهای شهری ایران نیازهای جامعه و ارزش های فرهنگی آن را شناسایی کرد و به نظامی پایدار برای برنامه ریزی در معماری و الگوهای شهری دست یافت تا اینگونه بتوان فضای شهری با هویت و پویایی را مشاهده کرد که دربردارنده هنر اصیل و زیبای ایرانی است.

پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به منظور بررسی و واکاوی بیشتر تاثیر معماری شهری بر زندگی مردم با «نوا توکلی مهر» معمار، طراح شهری و عضو جامعه مهندسان مشاور معمار و شهرساز به گفت و گو پرداخته است.

- متن این گفت وگو را در ادامه می خوانیم:
**ایرنا: با توجه به عنوان شهر خاکستری که کارشناسان مسایل شهری به تهران نسبت دادند،دلایل این نامگذاری چیست؟
***توکلی مهر: من با نسبت دادن این ویژگی به تهران موافق نیستم. اصلا قرار نیست شهر رنگ خاصی داشته باشد و با به یاد آوردن یک شهر، فورا یک رنگ خاص در ذهن افراد تداعی شود. شهر مانند موجود زنده دارای احوالات گوناگون است. بخش ها و نواحی مختلف آن هم بر حسب کارکرد، تاریخچه و شرایط نگهداری، می توانند حس و حال های متفاوتی را به شهروندان و بازدید کنندگان آن شهر منتقل کنند. در این معنا، رنگ خاکستری هم از طیف رنگ هایی است که می توان به عنوان رنگ غالب، رنگ پس زمینه و رنگ ذهنی در شهر ادراک کرد.

البته این اصطلاح تهران خاکستری بیشتر در دهه 80 خورشیدی مطرح شد. درست یا اشتباه، اقدامات زیادی در زمینه کیفیت فضاهای شهری از لحاظ بصری و عملکردی در تهران در این 2 دهه صورت گرفته است. بحث هنرهای شهری که تجلی آن به صورت ورود رنگ در جداره ها، کف و مبلمان شهری شاهد آن هستیم، به طور جدی تری در تهران دنبال شد. پایتخت در اواخر دهه 90 خورشیدی به باور من تهران خاکستری نیست، بیشتر پایتختی سردرگم است که برای ایجاد گفتمان با شهروندان خود گیج و مبهوت است!

**ایرنا: نقش «هنر و معماری شهری» در روحیه شهروندان و افزایش شور و نشاط در جامعه را چگونه ارزیابی می کنید؟
***توکلی مهر: این یک پرسش کلی است که پاسخی قابل انتظار دارد؛ هنر و معماری شهری در روحیه و حال و هوای شهروندان و افزایش شور و نشاط در جامعه نقش با اهمیتی دارد اما باید دید معیار مناسب بودن هنر و معماری چیست، چه افرادی این هنر و معماری را انتخاب، طراحی و سپس در فضای شهری اعمال می کنند، اینجاست که با بحث فرآیندهای دانش بنیان در توسعه شهر مواجه می شویم؛ فرآیندهایی که تنها بر پایه مطالعات درست، روش شناسی صحیح و ساختارهای مدیریتی اصلاح شده قابل تحقق است. وقتی هدف این باشد که هنر و معماری درست در شهر به تحقق برسد، باید لایه های موضوعی زیادی را وارد تصمیم سازی ها کرد. حتی اقتصاد شهری نوین، ارتباط تنگاتنگی با موضوع فرهنگ دارد و ما هنوز در این زمینه بسیار جای کار داریم.

**ایرنا: مهمترین و اصلی ترین مشکلات تهران از نظر ساختار معماری در مقایسه با استاندارد های جهانی چیست؟
***توکلی مهر: اصلی ترین مشکل تهران، این است که چشم انداز درست و نقشه راه مطمئن برای توسعه ندارد. در چند پارگی مدیریتی از تصمیم سازی های موازی و اولویت بندی نشده، گرفتار شده است و قادر نیست با بهره گیری از دستاوردهای روز دنیا، به ارتقای کیفیت زیست در شهر بپردازد. بدون اینکه بخواهم اقدامات مثبت انجام شده را نادیده بگیرم به مقایسه تهران با چند کلان شهر آسیایی می پردازم.

امروزه فرآیندهای طراحی شهری دچار تحولاتی در نظریه و مبانی نظری خود شده اند اما ساختارهای مدیریتی ما هنوز همان ساختاری است که نیم سده پیش در شهر مداخله می کرد. منابع درآمدی جدید در پایتخت هدف گذاری نمی شود و همچنان به طرح های جامع و تفصیلی وابسته است که ناکارآمد هستند. چگونگی واگذاری خدمات به بخش خصوصی، قراردادها و فرآیندهای حقوقی و قانونی همان الگوی چندین دهه پیش است.

**ایرنا: اصلی‌ترین راهکار که می بایست مورد توجه شهرداری و بخش زیباسازی تهران قرار گیرد و در زمره اولویت های شورای شهر تهران باشد، چه مواردی است؟
***توکلی مهر: باید هرچه زودتر این واژه «زیباسازی شهری» را کنار بگذاریم و به جای آن از «ارتقای کیفیت فضاهای شهری» سخن بگوییم. در چندین شهر ایران، یک حرکت معقول اتفاق افتاده و آن ادغام سازمان های زیباسازی با سازمان پارک ها و فضای سبز است. حتی 2 یا سه شرکت و سازمان هم هستند که قابلیت ادغام دارند چراکه همگی ماموریت یکسانی در لایه های مختلف شهری دارند و آن همانطور که بیان شد، ارتقای کیفیت فضاهای شهری است اما اصلی ترین راهکار مورد توجه شهرداری، اصلاح بدنه مدیریتی، کوچک سازی و کاهش هزینه های بالاسری شهرداری و خصوصی سازی خدمات محسوب می شود.

تنها در این صورت می توان انعطاف لازم را برای اتخاذ رویکردهای جدید در طراحی شهری و ارتقای کیفیت سیما و منظر شهر داشت. بعد از این می توان مقوله های جدیدی مثل اقتصاد شهری دانش بنیان، هوشمندی، مردم محوری و ... را در تهران دنبال کرد. این راهکار بسیار بنیادین و دشوار است. این مهم همراهی دیگر نهادهای دولتی کشور را نیز می طلبد. باید گفت منظر شهر زبان گویای احوالات شهر است. منظر شهری در مناسبات، ساختارها و فرآیندهای درست توسعه، سلامت خود را بازخواهد یافت.

**ایرنا: مردم فارغ از عملکرد مسوولان و متولیان شهری به عنوان صاحبان اصلی جامعه چه کمکی به معماری شهر از بُعد زیبایی شناسی و معماری می‌توانند انجام دهند؟
***توکلی مهر: مردم به محض اینکه حس کنند می توانند در سرنوشت شهر خود تاثیر داشته باشند، حضور خود را نمایان می سازند. فرصت ناب جلب مشارکت مردم در همان فرآیندهای نو و دانش بنیانی نهفته است که پیش از این اشاره کردم. اصولا وقتی فرم فضا با عملکرد آن هماهنگی و تناسب یابد، منظر شهر به طرف سامان یافتگی و مطلوبیت پیش خواهد رفت. شاید تعجب کنید اما اقدامات صِرفِ زیباسازی، تنها نقاشی های موقت و نازل بر پیکره شهر است.

فضای شهری با هویت و مطلوب، حاصل کارکردهای درست، نگهداری صحیح و حس تعلق مردم به آن است. وقتی جامعه فضای شهری را متعلق به خود بداند، بهترین منش های زیست را به کار خواهند گرفت. در کنار آن مداخلات برنامه ریزی و طراحی دانش بنیان، به مثابه یک شتاب دهنده و تسهیل گر عمل خواهد کرد. این موضوع مهمی است که از این پس، مدیریت شهری را یک تسهیل گر بدانیم، نه مالک و صاحب اختیار فضاهای شهری. ایتجاست که شهر به وسیله مردمان ساخته می شود و از طرف نهادهای نظم دهنده، بسترهای تحقق پذیری فراهم می شود.

با توجه به عمر مدنیت و شهرنشینی مدرن در معنای امروزین خود، ما تازه وارد بهار شهرنشینی شده ایم و امیدواری برای توسعه معقول هست اما عصر، عصر سرعت و فن آوری است. شهرهای دنیا با سرعت بالایی در حال رقابت های اقتصادی در سطح بین المللی هستند. هرچه زودتر این ابزارها را به کار بگیریم، از هدر رفت منابع و سرمایه های ملی جلوگیری خواهیم کرد و به شبکه جهانی نوآوری و توسعه دانش بنیان خواهیم پیوست.

پژوهشم**9280**2002**9131