به گزارش باشگاه در و پنجره و نما

به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، صنعت نشر ایران به اعتقاد فعالان نشر همواره با پستی و بلندی هایی در جهات و طرح ابعاد مختلف همراه بوده است، گاهی با فعالیت ها، طرح ها و صبوری کمر مشکلات شکسته و گاهی هم مسائل عدیده کمر اقتصاد صنعت نشر را خم کرده اند.
در هر حلقه زنجیره این صنعت عده ای درددل دارند مولفان از ممیزی ها و هجوم کتاب های خارجی، ناشران از گرانی کاغذ و تجهیزات این صنعت و امروز نیز فعالان این صنعت از مشکلات دامن گیر در زمینه توزیع کتاب ها گله دارند.

** صنعت نشر ما گلخانه‌ای و وابسته به کمک‌های دولت است
یک ناشر عمومی گفت: حلقه‌های مختلف صنعت نشر به هم وابسته هستند پس اگر بهبود و گشایشی در هر کدام از حلقه‌ها به وجود آید منجر به بهبود و گشایش در دیگر حلقه‌ها می‌شود و نیز اگر گرفتگی و یا عارضه‌ای در بخشی ایجاد شود منجر به عارضه در بخش‌های دیگر می‌گردد.
نیایش سرامی افزود: زمانی پخش کتاب در گستره جغرافیایی کشور سامان خواهد یافت که در حوزه تولید نرم‌افزاری و سخت‌افزاری محتوا و همچنین خواندن و مصرف کتاب درست عمل کنیم. به طور کلی زمانی صنعت نشر ما توسعه می‌یابد که اقتضائات نوین اجتماعی، تکنولوژیک و فرهنگی را در سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی برای آن در نظر بگیریم.
مدیر مسئول نشر ترفند تصریح کرد: مثلا در دنیای امروز بحثی به نام مدیریت ارتباط با مشتری داریم، این مطلب تقریبا در کتابفروشی ها و مراکز توزیع ما کمتر محلی از اعراب ندارد. بیشتر مراکز توزیع کتاب ما سنتی اداره می شوند، توزیع کتاب در گستره جغرافیایی ایران بیشتر به تهران محدود است، یعنی ما نمایندگی های مراکز پخش را در مراکز استان ها کمتر داریم، این را می توان در حوزه‌های گوناگون دید: حوزه کتاب کودک، آموزشی و عمومی.
وی خاطرنشان کرد: نکته دیگر اینکه اقتضائات نوین تکنولوژیک سبب شده عمده فروش ها و خرده فروش ها از زنجیره تامین کالا حذف شوند، تکنولوژی های نوظهور سرعت خرید و سهولت دسترسی به کالای مورد نظر را بیشتر کرده است اما چرخه سنتی پخش ما با این اتفاقات که افتاده باید تغییر پیدا کرده و خود را به روز رسانی کند.
سرامی ادامه داد: مراکز بزرگ پخش ما به‌ویژه باید این تغییرات که در عرصه فناوری های نو رخ داده و برای کسب و کار و صنعت کتاب، کار را راحت تر کرده، در نظر داشته باشند و برایشان برنامه‌ریزی کنند.
این ناشر کتاب‌های عمومی گفت: سیاست های دولت که تا پیش از دولت یازدهم بیشتر در جهت حمایت از بخش تولید بوده در دوره یازدهم و دوازدهم بیشتر بر مصرف متمرکز شده و حمایت را بر حلقه آخر متمرکز کرده است، اما نباید فراموش کرد یکی از عارضه های بزرگ صنعت نشر این است که توزیع یارانه عادلانه و هوشمند نیست. به این معنی که بر اساس نیاز سنجش‌شده‌ بخش‌های مختلف تخصیص یابد. شکل توزیع کنونی یارانه باعث ایجاد بازاری رانتی می شود.
سرامی خاطرنشان کرد: صنعت نشر ما گلخانه ای شده و بیشتر اجزای این صنعت متکی و متصل به دولت است و چشم به حمایت های دولت دارد که همین مساله، مشکلات متعددی را ایجاد کرده است.
وی افزود: نمایشگاه کتاب تهران و نمایشگاه‌های استانی می تواند به سمت حمایت های زیرساختی صنعت نشر سوق داده شود که این تغییر نگرش در دولت یازدهم و دوازدهم ایجاد شده اما تنها تغییر نگرش کافی نیست و سیاست گذاری و برنامه ریزی ها امری بسیار مهم است.

** مافیای توزیع کشف نشود، در حل مشکل راه به جایی نمی بریم
شاعر و نویسنده معاصر کشور نیز معفتد است: تنها تبدیل اندیشه یک نویسنده و مولف به کتاب و تولید آن توسط ناشر به رونق نشر نمی انجامد، پس از انتشار هم باز یکی از معضلات که مربوط به بخش بازگشت سرمایه است به بخش توزیع باز می گردد که نباید منحصر به تعداد خاصی باشنداما متاسفانه در این بخش هم با رانت مواجهیم.
شهرام مقدسی افزود: کتاب های برخی انتشاراتی ها در روستاهای دورافتاده قابل دست یابی است چون مورد حمایت شبکه توزیع بوده اند، درست است که این مساله هم در جای خودش قابل تقدیر است چون ارائه کتاب در دورافتاده ترین نقاط ترویج فرهنگ است، اما مافیای توزیع هم باید کشف شود که چه کسانی با چه رانتی از سرمایه فرهنگی استفاده می کنند.
این نویسنده یادآور شد: اما تعداد کثیری که دستشان به جایی بند نیست و حمایت نمی شوند و یا حتی در بحث تفکر آزاد به دلیل اندیشه های مغایر و متفاوتی که با بعضی از سیاست ها ممکن است داشته باشند اندیشه شان محدود مانده و اجازه انتشار نمی یابد، گویای این است که عدالت مغفول این حوزه است‌.
وی افزود: رشد قارچ گونه نشرهای متعدد که بدون کارشناسی لازم در حوزه تخصصی اقدام به نشر کتاب می کنند، نیز یکی از مشکلاتی است که امروز دامن صنعت نشر را گرفته است که این مساله هم توزیع را آشفته تر می کند.

** سیستم توزیع ما به شدت سنتی است
مدیر داخلی نشر اسم نیز گفت: سیستم توزیع ما به شدت سنتی و بسیار برپایه اعتماد است حتی قراردادها هم آنقدر محکمی نیست که بتوان بر آن تکیه کرد که این کار ناشر را سخت می کند.
صادقی افزود: مشکل دیگر دست اندرکاران پخش این است که هیچ الزامی برای تبلیغ بیشتر در بخش کتابفروشی ها بر خود نمی بینند و به این ترتیب ناشر علاوه بر هزینه چاپ، هزینه چندبرابری بابت توزیع باید پرداخت کند در حالیکه وجه درست این قضیه آن است که ناشر قسمتی از تبلغیات را تقبل کرده و دست اندرکاران پخش و کتابفروشی ها هم بخشی دیگر را بر عهده بگیرند اما این دو قسمت و چرخه بعدی کاملا معیوب اند.
وی ادامه داد: شرایط فعلی به گونه ای است که ناشر آنقدر باید بتواند تبلیغات کند که کسب و کار ویزیتور و کتابفروش دست اندرکار پخش را بتواند تحت تاثیر قرار دهد و اگر نتواند این امر را انجام دهد، شکست می خورد.
صادقی گفت: دولت هم در این چرخه هیچ کمکی به این شبکه نمی کند، ساختار وزارت ارشاد به گونه ای نیست که وارد این باتلاق شود چون الزامی بر خود برای ورود نمی بیند و با این شرایط است که اگر ناشران آموزشی را نادیده بگیریم، اقتصاد در این بخش بویژه توزیع برای ناشران عمومی به شدت ضعیف و شکننده است و این در حالی است که حجم بالای کاغذ را ناشران آموزشی با قیمت دولتی مصرف می کنند.
وی یادآور شد: اینجا جایی است که دولت باید ورود کند چون کتاب کمک آموزشی نه به فرهنگ و نه به دانش کمک نمی کند، اما عمده تبلغیات را هم به آنان اختصاص می دهند، مثل نمایشگاه کتاب که 90 درصد تبلیغات به این گروه از ناشران اختصاص یافت.
مدیر داخلی نشر اسم ادامه داد: سیستم توزیع را در حال حاضر می توان به یک مسابقه احمقانه ای تشبیه کرد که همه در آن گیر کرده اند و برای تقویت این سیستم باید قدرتمند کردن را از حلقه آخر یعنی کتابفروش شروع کرد و این امر با حمایت تاحدودی محقق می شود.
صادقی گفت: پرداخت مالیات به شکل کنونی برای این حلقه آزاردهنده است، در تعرفه های برق و گاز و آب هیچ تفاوتی میان یک کتابفروش با عرضه کننده سایر کالا قائل نیستند و حتی ارگان های دولتی موقعیت های فروشگاهی خود را حتی در صورت رضایت به واگذاری، بی هیچ تفاوت و تخفیفی در اجاره بها به کتابفروشان واگذار می کنند.
وی افزود: گویی برای دولت کتاب با سایر کالاها، هیچ فرقی ندارد و هیچ اراده ای برای افزایش کتابفروشی ها، افزایش فضای فرهنگی و تخفیف برای این رشد وجود ندارد و همه اینها باعث شده حلقه انتهایی (کتابفروش) به شدت ضعیف باشد تا جایی که بسیاری از کتاب فروشان معتقدند اگر شغلشان را عوض کنند و به شغل دیگری وارد شوند مسلما سود بیشتری دارند.
بسیاری از کارشناسان و ناشران معتقدند، نبود سیستم منظم و مشخص در توزیع کتاب باعث پایین آمدن سرانه مطالعه در کشور نیز شده و بسیاری از افراد در نقاط دور کشور دسترسی به کتاب مورد نیاز خود را ندارند.
آنچه مسلم است لازم است سیستم مدون و زنجیره ای برای توزیع عادلانه کتاب حتی به دورترین نقطه کشور طراحی و عملیاتی شود تا به فروش بهتر و ترویج کتابخوانی منتهی شود.
فراهنگ**3009** 9053