به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از فارس، حمیدرضا عراقی مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران اخیرا گفته است: بعید می‌دانم که خط لوله صادرات گاز تاپی عملیاتی شود، این مطلب سال گذشته در آستانه آغاز به کار احداث این خط لوله توسط بیژن زنگنه وزیر نفت ایران نیز به زبان آورده شد.
عراقی معتقد است با توجه به قرار گرفتن ایران در مرکز منطقه، کشورمان می تواند در هر خط لوله انتقال گازی که از اطراف کشور در حال عبور است، شریک شود.
مدیرعامل شرکت ملی گاز در عین حال این را هم گفته است که ما به ترکمنستان اعلام کرده‌ایم که آماده انتقال گاز این کشور به پاکستان هستیم، اما هنوز پاسخ ترکمنستان اعلام نشده است.
معاون وزیر نفت خاطرنشان کرد: بر فرض این که خط لوله تاپی تا 10 سال آینده ساخته شود، معلوم نیست که منابع مالی ساخت آن از چه محلی تامین خواهد شد و امنیت آن چگونه تامین می‌شود.
اوایل اسفند سال گذشته بود که عملیات احداث خط لوله تاپی با حضور مقامات رسمی جمهور افغانستان٬ ترکمنستان و هند آغاز شد. خط لوله‌ای که قرار است گاز میدان دولت آباد ترکمنستان را به هرات و قندهار افغانستان رسانده و بعد از عبور از شهر کویته پاکستان به مولتان هندوستان برساند.
احداث این خط لوله به دلیل رقابت با خط لوله صلح که بعدها به خط لوله IP یا ایران و پاکستان تغییر یافت صورت می گیرد و ظرفیت انتقال 90 میلیون متر مکعب گاز را دارد.
ظاهرا بزرگترین سوال مسئولان وزارت نفت در اینکه معتقدند این خط لوله 10 میلیارد دلاری به سرانجام نمی‌رسد موضوع تامین مالی برای احداث آن که عربستان و دیگر هم پیمانان آمریکا رسما برای احداث این خط لوله قول مساعد داده اند به شرط آنکه ایران در این خط لوله دخالت نکند و با احداث این خط لوله ایران را از بازارهای گاز شرق آسیا خارج کنند.
البته روند مذاکرات ایران با کشورهای شرق آسیا برای صادرات گاز به این کشورها با توجه به اینکه در طول چند سال اخیر مذاکرات جدی برای آن صورت نگرفته گواه این مسئله است. هر چند که مسئولان عالی رتبه صنعت نفت بارها و بارها بگویند بعید است خط لوله تاپی اجرایی شود.
شرایط کشورهایی که قرار است این خط لوله از داخلشان عبور کند نشان می دهد عزم جدی برای احداث این خط لوله دارند، زیرا وضعیت انرژی در این کشورها شرایط مساعدی ندارد و ایران اگر قدرت چانه زنی خود را البته نه با مفت فروشی گاز بالا برد می تواند گاز خود را به این کشورها در کنار وجود خط لوله تاپی صادر کند.
اگر قرار است روندی منفعلانه صنعت نفت ایران در خصوص بازارهای گاز شرق آسیا مثل چند سال گذشته ادامه یابد به جرات می‌توان گفت تاپی برای همیشه ایران را از صادرات گاز به شرق کشور حذف خواهد کرد.
* نگاهی به تاریخچه
روزی که قرارداد صادرات گاز ایران به پاکستان امضا شد و پاکستان با کارشکنی‌های خود اعلام کرد پولی برای ساخت خط لوله در کشورش ندارد٬ مسئولان سابق وزارت نفت با اختصاص 500 میلیون دلار از منابع خود به پاکستان٬ اعلام کردند شرکت‌های ایرانی کار ساخت خط لوله و تأسیسات را در خاک این کشور بر عهده می‌گیرند تا 500 میلیون دلار وام اختصاص داده شده٬ در صورت‌حساب‌های گازی ارسالی برای اسلام‌آباد ثبت و دریافت شود.
این اقدام ایران از آنجا نشات گرفت که پاکستان بهانه‌های بسیاری را می‌آورد هرچند که یک قرارداد رسمی میان دو کشور وجود داشت و عزم وزارت نفت برای اجرایی کردن صادرات گاز به همسایه شرقی خود٬ باعث شد تا همه سرعت‌گیرهای موجود از سر راه برداشته شود. با توجه به اینکه قرارداد رسمی میان پاکستان و ایران امضا شده و طرفین متعهد به اجرای تعهدات خود بودند وزارت نفت یک قدم بیشتر برداشت تا گاز ایران را به اسلام‌آباد برساند ولی سال 92 و زمانی که زنگنه وزیر شد٬ بلافاصله وام 500 میلیون دلاری فراموش شد و وزیر نفت روند صادرات گاز به پاکستان را متوقف کرد.
این اقدام موجب شد تا پاکستانی‌ها با خیالی راحت به سمت واردات گاز از قطر و ترکمنستان برنامه‌ریزی و حرکت کنند که این دو کشور٬ دو رقیب اصلی ایران در منطقه هستند؛ اما واکنش وزیر نفت به انتقاد کارشناسان چه بود؟ وی گفت ما می‌دانیم که پاکستان پولی برای پرداخت ندارد و به همین دلیل از تکمیل خط لوله صادراتی صرف‌نظر کردیم! این گفته شبیه به همین موضع چند وقت پیش خودش بود که گفت بعید است تاپی اجرایی شود.
پاکستانی که به گفته وزیر نفت پولی برای پرداخت ندارد٬ گاز طبیعی مایع یا LNG گران‌تری نسبت به گاز ایران به‌صورت نقدی می‌خرد و حالا می‌خواهد مشتری گاز ترکمنستان شود. با تصمیم شتابزده زنگنه در حوزه صادرات گاز به پاکستان و بسته شدن بازار این کشور به روی گاز ایران٬ حالا باید افسوس خورد که به دلیل عدم درک صحیح مسئولان کشور از منافع بلندمدت کشور٬ بازارهای صادرات گازی ایران از دست می‌رود.
فرصت سوزی ایران در صادرات گاز ایران به پاکستان زمانی تأسف‌برانگیزتر است که در مراسم احداث خط لوله 1800 کیلومتری تاپی٬ سخنگوی طالبان هم حضور دارد و از اراده طالبان برای تأمین امنیت این خط لوله می‌گوید. ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان هم گفته، این گروه آماده تضمین امنیت خط لوله تاپی است.
وی گفت: «ما آماده حفاظت از تاپی هستیم. این پروژه خوب و برای اقتصاد افغانستان مهم و حیاتی است.»
رئیس‌جمهوری افغانستان نیز در مراسم آغاز ساخت خط لوله تاپی در خاک افغانستان گفت: «امیدواریم نسل بعدی ما این خط لوله را به‌عنوان شالوده‌ای از یک موضع مشترک در منطقه ما ببیند که هدف از آن بهبود وضعیت اقتصاد، ایجاد شغل و افزایش امنیت است.»
رئیس‌جمهور افغانستان و نخست‌وزیر پاکستان که خود روزی طرفدار واردات گاز از ایران بوند٬ همه و همه از تعهد خود به تاپی گفته و رسماً اعلام کردند تا آخرین مرحله به تعهدات خود پایبند هستند. همه‌چیز برای این کشورها مهیاست و تا کمتر از 4 سال دیگر صادرات گاز به این کشورها آٰغاز خواهد شد. به نظر می‌رسد مسئولان این کشورها باتجربه‌های ناچیز در برابر تجارب وزارت بیژن نامدار زنگنه٬ به‌درستی منافع ملی خود را درک کرده‌اند. در مقابل، وزیر نفت جمهوری اسلامی ایران می‌گوید بعید است تاپی اجرایی شود.
