ایران به لحاظ موقعیت جغرافیایی و سهولت دسترسی به آب‌های آزاد و عبور تعداد بسیار زیادی از کشتی‌های نفتکش و تجاری از تنگه هرمز موقعیتی بسیار استثنایی در این صنعت دارد. با این‌همه، برخی مشکلات و چالش‌ها در کشور ما مانع از این شده است که سهم چندانی از بازار پردرآمد این صنعت در خلیج فارس داشته باشیم. بر همین اساس نماینده مردم هرمزگان در مجلس به افزایش سهم کشورمان در بانکرینگ تاکید کرده است.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از آرمان، بانکرینگ (Bunkering) یا سوخت‌گیری و سوخت‌رسانی، به عملیاتی اطلاق می‌شود که در آن یک ایستگاه ساحلی، سوخت مورد نیاز برای روشن‌شدن در موتورهای اصلی و کمکی شناورها را در اختیارشان قرار می‌دهد. صنعت سوخت دریایی، شبکه گسترده‌ای از سازمان و مراودات تجاری را در بر می‌گیرد. صنعت سوخت‌رسانی به کشتی‌ها (بانکرینگ) مزایای زیادی دارد که از بین آنها می‌توان به رونق اقتصادی منطقه، ارتقای جایگاه جهانی به‌ویژه در حوزه‌های اقتصاد و سیاست، کاهش میزان قاچاق سوخت، ارزآوری و کاهش نرخ بیکاری، اشاره کرد. مدیرکل بنادر و دریانوردی استان سیستان و بلوچستان در خرداد سال جاری با اشاره به اهمیت بانکرینگ، منافع و چشم‌انداز این صنعت گفت: عملیات بانکرینگ یا سوخت‌رسانی به کشتی‌ها به عنوان یکی از اجزای مهم حمل و نقل دریایی و یکی از صنایع درآمدزا در نقاط پر ترافیک دریایی جهان جایگاه شناخته‌شده و قابل توجهی دارد. بهروز آقایی افزود: بانکرینگ تا قبل از سال‌های 1385 به عنوان یک صنعت تعیین‌کننده در خطوط کشتیرانی و یا تاثیرگذار بر روند تجارت کالا به شمار نمی‌رفت و سوخت‌رسانی به کشتی‌ها یکی از فعالیت‌های معمولی و غیرموثر در اقتصاد دریامحور تلقی می‌شود، اما با توسعه صنایع دریایی، حمل و نقل دریامحور، افزایش کشتی‌های نفتکش و حمل و انتقال انرژی در آب‌های آزاد نیاز به بانکرینگ و مدرنیزه‌کردن این صنعت مبتنی بر ایجاد ترافیک دریایی روزبه‌روز گسترده‌تر شده است. او تصریح کرد: در حال حاضر تمام دنیا بر سیاست کاهش خام‌فروشی و ایجاد ارزش افزوده‌های جانبی و سودآور در خام فروشی‌های غیرعمده تاکید دارند؛ بر این اساس اکنون سیاست جدیدی باید مد نظر قرار گیرد و آن پرهیز از عمده‌فروشی بدون ارزش افزوده قابل توجه است و اینجاست که اهمیت بانکرینگ در صنعت دریایی کشور با اصول اقتصاد مقاومتی مطرح می‌شود. آقایی یادآور شد: آنچه برای یک کشتی یا شناور مهم است، این است که فرایند سوخت‌رسانی با کمترین هزینه و بهترین کیفیت انجام شود. بنابراین قیمت سوخت، میزان انحراف از مسیر اصلی دریایی، سرعت عمل در تخلیه بار، بهره‌گیری از بیشترین سبد خدماتی به کشتی‌ها از مولفه‌های مهم و تعیین‌کننده در انتخاب مبادی سوخت‌رسانی و یا بانکرینگ به شمار می‌آید.
ظرفیت‌های بالقوه ایران در صنعت بانکرینگ
با توجه به شرایط جغرافیایی ایران از جمله دسترسی به سواحل شمالی خلیج فارس (طول مرز آبی کشورمان در خلیج فارس، با احتساب جزایر 1800کیلومتر و بدون احتساب جزایر 1400کیلومتر) و دریای عمان، تسلط بر موقعیت استراتژیک تنگه هرمز که تردد تقریبی سالیانه 50هزار شناور را شامل می‌شود، موقعیت ممتاز را برای سوخت‌رسانی به کشتی‌ها فراهم آورده است. از جایی که گردش مالی صنعت بانکرینگ در محدوده خلیج فارس و دریای عمان بیش از 10میلیارد دلار در سال است، از این‌رو صنعت ارزآور و اشتغال‌زایی برای کشور ما فراهم می‌آورد. مدیرکل بنادر و دریانوردی استان سیستان و بلوچستان درباره موقعیت ایران و اهمیت بندر چابهار برای این صنعت و مسائل مربوط به آن نیز افزود: بیش از 50درصد کل بانکرینگ جهان در منطقه خلیج فارس انجام می‌شود که از این میزان، سهم غالبی از آن را بندر فجیره امارات به خود اختصاص داده است؛ با توجه به اینکه میزان قابل‌توجهی از سوخت مورد معامله این بندر برای انجام بانکرینگ به‌طور مستقیم از طریق ایران فراهم می‌شود؛ تنها با در نظر گرفتن ملاحظاتی، با سرمایه‌گذاری هوشمندانه‌ای می‌توان بیش از نیمی از این سهم بانکرینگ را به بازار داخلی کشور اختصاص داد. لذا جذب سهمی از این صنعت که ارزش افزوده‌ای بسیار بالا در تبادلات تجاری منطقه ایفا می‌کند، به‌گونه‌ای است که دولت باید به دنبال ایجاد بسته تشویقی کوتاه‌مدت برای وابستگی این صنعت مهم به کشور باشد. آقایی ادامه داد: عملیات بانکرینگ به جهت ارتقای سطح اعتبار اقتصادی و سیاسی کشور در اولویت‌های این بندر استراتژیک قرار گرفت که متقاضیان متعددی پا به عرصه این تجارت سودآور گذاشته که مطمئنا در آینده مباحث بانکرینگ، گرفتن سوخت کثیف از کشتی‌ها، آب‌رسانی، خدمات تعمیراتی و شناوری تحت یک بسته کاملا درآمدزا برای سرمایه‌گذاری به بخش‌های خصوصی واگذار خواهد شد که درحقیقت ایجاد این صنایع در منطقه، اشتغال‌زایی مستقیم و غیرمستقیم با امنیت پایدار در این مرکز اقتصادی را ایجاد خواهد کرد.
با وجود برخورداری ایران از موقعیت جغرافیایی ممتاز و ظرفیت‌های بالقوه در صنعت بانکرینگ، کشورمان هنوز نتوانسته سهم چندانی از بازار پردرآمد این صنعت در خلیج فارس کسب کند. البته در سال‌های اخیر اقداماتی به‌منظور کسب جایگاه شایسته از بازار بانکرینگ منطقه انجام شده است که به نظر هنوز کافی و وافی نیست. نماینده مردم هرمزگان به‌تازگی در مجلس گفت: باید به‌دنبال افزایش سهم کشورمان در بانکرینگ باشیم. حسین هاشمی‌تختی افزود: 80درصد سوخت پخش‌‌شده در خلیج‌فارس در بحث بانکرینگ از ایران است، اما سودش را امارات می‌برد. او اظهار کرد: در کمیسیون عمران نیز این هماهنگی‌ها جهت بهبود روند در بانکرینگ و افزایش سهم کشور نیز انجام شده و امیدوارم بتوانیم این مهم را عملی کنیم. هاشمی‌تختی خاطرنشان کرد: باید به ایزوایکو اعتماد کرد و سفارش‌ها را به این مجتمع دهیم، زیرا هم متخصصانش و هم فناوری‌اش وجود دارد. این نماینده مجلس اضافه کرد: امیدواریم شرکت نفت و کشتیرانی نگاهی منطقی و ویژه‌ای به صنعت داخلی داشته و با هماهنگی کمیسیون‌های ذی‌ربط بتوانیم تحولی در صنایع دریایی کشور و بحث صادرات و واردات ایجاد کنیم. هاشمی‌تختی در پایان گفت: امیدوارم با این نگاه زمینه اشتغال و افزایش درآمد کشور را فراهم کنیم.
معضلات ایران در صنعت بانکرینگ
یک عضو کمسیون انرژی مجلس با اشاره به اینکه متاسفانه در صنعت بانکرینگ سرمایه‌گذاری مناسبی نکرده‌ایم می‌گوید: بیشتر سازمان‌های دولتی یا وابسته به دولت آن را به عنوان یک رانت در اختیار خود گرفتند، در حالی که هم در قانون برنامه توسعه پنجم و هم قانون برنامه توسعه ششم، بر توسعه این صنعت توسط بخش خصوصی در خلیج فارس تاکید شده است. متاسفانه بخش دولتی توان توسعه واقعی این صنعت را نداشت و به بخش خصوصی هم اجازه ورود به آن را نداد. اسدا... قره‌خانی با بیان اینکه حدود 10میلیارد دلار گردش مالی برای صنعت بانکرینگ وجود دارد، می‌افزاید: عمدتا سوختی که تحویل کشتی‌ها و شناورها داده می‌شود از ایران است، ولی منافع آن به سمت کشورهای جنوبی حوزه خلیج فارس می‌رود که در کشور ما اکثرا این سوخت از طریق قاچاق و قیمت بسیار ارزان انجام می‌شود و این یک معضل بسیار بزرگ در این صنعت است. او تصریح می‌کند: قرار بر این شده است که کمیسیون انرژی به جد وارد این مساله شود و سوالات لازم را از متولیان امر داشته باشد و در مورد منافعی که اکثریت آن متعلق به کشور ماست، تصمیماتی گرفته شود. این نماینده مجلس با بیان اینکه نباید تمام تلاش ما به سمت خام‌فروشی و صادرات برخی فراورده‌ها معطوف شود، اظهار می‌کند: ما باید از حداکثر ظرفیت موجود استفاده کنیم و درآمدهای لازم را از این صنعت به دست آوریم.
