به گزارش باشگاه در و پنجره و نما
حسن کاظمی قمی سفیر پیشین ایران در عراق در یادداشتی در روزنامه ایران، نوشت: سفر رئیس جمهوری ایران در رأس یک هیأت عالی رتبه سیاسی و اقتصادی به کشور عراق در شرایطی انجام می‌پذیرد که شاهد چند تحول بزرگ در سطح منطقه‌ای هستیم. نخست آنکه جبهه مقاومت که عراق و سوریه در کنار ایران از اصلی‌ترین کشورهای آن به شمار می‌آیند، با حمایت همه جانبه جمهوری اسلامی ایران و مقاومت مردم عراق، سوریه و دولت‌های این دو کشور در برابر جنگ‌های نیابتی امریکا و رژیم صهیونیستی به اهدافش در منطقه دست یافت و به پیروزی رسید. تحول مهم دیگر ناکامی امریکا در پیگیری طرح‌های خود در منطقه خاورمیانه است. این کشور تلاش کرد از طریق جنگ‌های نیابتی در منطقه و ایجاد بحران در کشورهایی چون یمن، عراق، سوریه و لبنان اهداف خود را پیش ببرد که در اغلب آنها ناکام ماند. در چنین فضایی عراق و سوریه به رغم باقی ماندن برخی از مشکلات امنیتی روند رو به ثبات و پیشرفت مبتنی بر سازندگی را آغاز کرده‌اند.
سفر چندی پیش بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه به ایران دارای پیامی بزرگ بود و سفر رئیس جمهوری ایران به عراق در تکمیل آن پیام بزرگ‌تر است و آن اینکه جبهه مقاومت متحدالشکل شده و در حقیقت معماری و مهندسی آینده منطقه در بعد همکاری‌های سیاسی، اقتصادی، دفاعی و امنیتی در حال انجام است. این در حالی است که زمانی منطقه در اشغال محوریت امریکا بود اما امروز صاحبان اصلی منطقه در حال طراحی نظم نوین منطقه هستند. با توجه به اینکه عراق و سوریه در خط مقدم جبهه مقاومت حضور دارند طبیعتاً سفر آقای روحانی از این بعد بسیار حائز اهمیت است و می‌تواند در شکل‌دهی نظام آتی منطقه و با همکاری دیگر کشورها از جمله عراق و سوریه بسیار مؤثر باشد.
نکته دیگر در این سفر که از پیام‌های آن است، تلاش برای تعمیق و گسترش همکاری‌های بین دو کشور است. رابطه ایران و عراق امروز مبتنی بر یک سطح راهبردی است اگرچه وضعیت همکاری بیش از آن چیزی است که امروز در میدان عمل اتفاق می‌افتد اما روابط دو طرف در همه بخش‌های سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، دفاعی و امنیتی رو به گسترش است؛ یعنی در حقیقت با اراده رهبران دو کشور و وضعیت روابط، این آمادگی وجود دارد که مناسبات با توجه به تهدیدات و منافع مشترک تعمیق شود. در واقع برخلاف خواسته امریکا و تلاش آنها برای مانع‌تراشی در مسیر این روابط، هیچ اراده‌ای باعث توقف این رابطه نخواهد شد. اگرچه ساختار پولی و مالی عراق تا حدی وابسته به امریکاست و این کشور در بانک دولتی عراق دارای سهم است و از این طریق سعی می‌کند در مراودات خارجی عراق دخالت کند اما واکنش همه فراکسیون‌های سیاسی دولت و پارلمان عراق این بود که امریکا حق مداخله در رابطه ایران و عراق را ندارد.
این موضعگیری نشان دهنده اراده‌ای است که در چارچوب منافع ملی خود عراق مطرح شده است. مقامات این کشور پس از آن با سیاست ضد ایرانی امریکا به مخالفت برخاستند که پیشتر شاهد بودند امریکایی‌ها که خود یکی از عوامل ایجاد کننده داعش بوده‌اند، در چارچوب توافقنامه امنیتی، حاضر به کمک به عراق نشدند و این ایران بود که تهدیدات عراق را تهدیدات خود دانست و بدون هیچ انتظاری وارد عمل شد و به ایجاد ثبات، امنیت و مبارزه با تروریسم کمک کرد. خب مردم و دولت عراق این را فراموش نکرده اند. بنابراین بر خلاف تلاش امریکایی‌ها به اندازه ای میان ایران و عراق ظرفیت‌های همکاری وجود دارد که هیچ قدرتی نمی‌تواند مانع این رابطه شود؛ شاید امریکا در مواقعی ایجاد مشکل کند اما تهران و بغداد امکان عبور از این موانع را دارند.
این در حالی است که امریکایی‌ها برای مخدوش کردن روابط نزدیک ایران و عراق از یک سو کوشیدند با تحت فشار قراردادن دولت عراق، خود در بازار اقتصادی عراق ورود کنند و از سوی دیگر تلاش کردند کشورهای عربی‌ای را که تا دیروز علیه جبهه مقاومت و عراق عمل می‌کردند، برای ورود به عرصه اقتصادی وبازسازی عراق تشویق کنند. به نظر می‌رسد با عزمی که در مقام‌های عراقی برای تقویت پیوندهای خود با جمهوری اسلامی دیده می‌شود، این تلاش‌ها راه به جایی نبرد.اما نکته مهم این است که جمهوری اسلامی باید در قالب طراحی یک برنامه درازمدت چارچوب همکاری‌های خود را در همه عرصه‌ها تنظیم کند و درباره یک طرح راهبردی همکاری همه جانبه با عراق به توافق برسد. بر همین اساس نیز باید سازوکاری را فراهم کند تا روند همکاری‌ها از فضای تجاری به اقتصادی تبدیل شود.
از جمله ملزومات رسیدن به این هدف نیز آن است که جمهوری اسلامی در حوزه‌های مهم و دارای اولویت در عراق سرمایه‌گذاری کند؛ حوزه‌هایی که باید به سرعت شناسایی شده و با ایجاد تسهیلاتی بخش خصوصی در آن زمینه‌ها فعال شود. در این رابطه توجه به زیرساخت‌های عراق از جمله زمینه‌های راه سازی و تأمین انرژی می‌تواند در اولویت قرار گیرد. در همین چارچوب باید برای تسهیل رفت و آمد اتباع و تجار دو کشور از جمله لغو روادید اقدام شود تا روند همکاری‌های اقتصادی نیز با موانع کمتری روبه‌رو شود.همچنین با توجه به موقعیت عراق یکی از مسائلی که مورد اهتمام مقامات است و باید جدی گرفت همکاری‌های منطقه‌ای در بعد اقتصادی و محیط زیست از جمله مبارزه با ریزگردهاست.
خب سفر آقای روحانی می‌تواند به توافقات خوبی در این زمینه نیز منتهی شود که این کار نیازمند یک کار منطقه‌ای و حمایت بین‌المللی است.سفر آقای روحانی در مجموع در این شرایط حساس می‌تواند در گسترش همکاری‌های دوجانبه بویژه اقتصادی و منطقه‌ای در بعد امنیت و اقتصاد مؤثر باشد. بی تردید سمت و سوی این همکاری‌های راهبردی به یک روابط راهبردی بین دو کشور منتهی خواهد شد که می‌تواند به الگویی برای سایر کشورها در تنظیم روابط‌شان باشد.
*منبع: روزنامه ایران،1397،12،21
**گروه اطلاع رسانی**1893**9131
