این در حالی است که تخلفات ساخت‌و‌ساز شبانه یا روزانه با دیگر اقدامات مجرمانه متفاوت نیست، چون تخلفات ساختمان به دلیل عدم رعایت قوانین بروز می‌کند. از سوی دیگر این نوع ساخت‌و‌سازها باعث ورود غیرمجاز به حقوق همسایگان شده و این اقدام از لحاظ عرف و شرع یک امر نکوهیده محسوب می‌شود.
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از آرمان، چندی پیش مهدی حجت، معاون معماری شهرسازی و شهرداری تهران درباره ساختوسازهای شبانه در تهران گفت: «بعضی از افراد در طول شب ساخت‌و‌ساز می‌کنند و بعد ادعای مالکیت می‌کنند، برخی از تعاونی‌ها هم نسبت به زمین‌ها نظر دارند و بعضا با بچه‌های ما درگیر شده و آنها را کتک زده و کار به کلانتری کشیده است.» چندی قبل هم عیسی کلانتری، رئیس سازمان حفاظ محیط‌زیست کشور، اتوبوس‌ها و کامیون‌های فرسوده، ساختوسازهای شبانه، سوخت بی‌کیفیت، زیاده خواهی خودروسازان و... را از نارسایی‌های محیط‌زیستی کشور دانست. اگر افراد بدانند هرگونه ورود به حقوق دیگری جرم محسوب می‌شود، دیگر به خود اجازه تعدی به حقوق دیگران را نمی‌دهند. در این میان می‌توان با فرهنگسازی و اطلاع‌رسانی درباره قوانین ساخت‌و‌ساز همگان را نسبت به حقوق و وظایفشان آگاه کرد. درضمن می‌توان با ایجاد حساسیت از سوی مسئولان شهری شدت این نوع ساخت‌و‌سازها را کاهش داد. برای مثال فرد اقدام‌کننده به ساخت‌و‌ساز غیرمجاز باید بداند که در حال تجاوز و تعدی به حقوق شهر و دیگر شهروندان است. در این میان می‌توان با تقویت شورایاری‌ها به دلیل پراکندگی‌های آنها در تمامی محلات تهران برای جلوگیری از تخلفات ساخت‌و‌ساز اقدامات مناسب انجام داد. از سوی دیگر این نوع ساخت‌و‌سازها باعث ایجاد سیمای ناموزون و ناهمگون در سطح شهر، سلب آسایش و آرامش از خانوارهای همجوار، فشار بر زیرساخت‌های شهری، ایجاد بار اضافی بر شبکه‌های فاضلاب، برق، آب، گاز و مخابرات می‌شود مساله تامین امنیت منطقه، فضای سبز و پارکینگ از آسیب‌های ناشی از ساختوسازهای بی‌ضابطه در مناطق شهری است که باعث کاهش کیفیت زندگی در شهر می‌شود.
اجرای قوانین و جلوگیری از ساختوسازهای بی‌ضابطه
هر گونه ساخت‌و‌ساز بی‌رویه در کشور براساس کمیسیون ماده 100 مورد بررسی قرار می‌گیرد، اما مسئولان می‌توانند با بررسی عملکرد این کمیسیون کم وکیف اجرای آن را مورد تجدید نظر و بررسی قرار دهند، چون با بررسی نتایج اقدامات انجام شده از سوی این کمیسیون باید تاکید کرد که تاکنون کمیسیون ماده 100 در کاهش تخلفات ساختمانی موثر نبوده است. در این شرایط انتظار می‌رود که شورا، شهرداری و قوه قضائیه با بررسی عملکرد این کمیسیون تجدید نظر اساسی در این باره انجام دهند. از سوی دیگر عدم اجرای مقررات ملی ساختمان و ماده 33 نظام مهندسی نیز از دیگر عوامل بروز و تشدید ساختوسازهای بی‌ضابطه در شهر تهران است. سالانه ساخت‌و‌سازها در کل کشور بالغ بر 80هزار‌میلیارد تومان گردش مالی به دنبال دارد. در حالی که این حجم انبوه گردش مالی بدون مجری ذی‌صلاح ساخته می‌شود. همچنین بخش اندکی از این ساخت‌و‌سازها توسط مجریان ذی‌صلاح انجام می‌شوند. با بررسی کم و کیف ساخت‌و‌سازها در کشور باید گفت که افراد بدون کسب تجربه مناسب می‌توانند نسبت به ساخت‌و‌سازها اقدام کنند. در حالی که این مساله با تبعات مخرب فراوان همراه است.
ساختوسازهای غیرمجاز جرم انگاری شود
رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تهران درباره ساختوسازهای بی‌ضابطه در تهران می‌گوید: مشکلات حوزه شهرسازی و معماری در کلانشهرها و به ویژه در کلانشهر تهران طبق باور متولیان ساخت‌و‌ساز و برخی شهروندان به دلیل اخذ ارزش افزوده از تخلفات ساختمانی بروز کرده است، چون در شهر تهران ساخت اضافه بنا مازاد بر ظرفیت پروانه ساختمانی قانونی بسیار مشاهده می‌شود. بنابراین افراد برای فرار از قوانین به دنبال دور زدن قانون و دستیابی به اهداف خود از هر طریق هستند. محمد‌سالاری می‌افزاید: بخشی از این تخلفات نیز به شکل شبانه رخ می‌دهد که اغلب آنها خارج از دید ناظران شهرداری و مردم است. البته این تخلفات شبانه در بخشی از نقاط شهر تهران همچون محلات خاک سفید، فرحزاد، شمیرانات، شهرک‌هایی همچون مرتضی گرد و حواشی محلات 18 و 19 مشاهده می‌شود. به گفته او ساختوسازهای شبانه در مناطق حاشیه‌ای شهر مشاهده می‌شود. باید دانست که همین امر باعث افزایش تخلفات ساختمانی شده است. رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تهران می‌افزاید: این گونه تخلفات با وجود کمیسیون‌های ماده 100 و احکام آن نه تنها کاهش نداشته است، بلکه این نارسایی‌ها در کلانشهرها همچنان مشاهده می‌شود. برای مثال براساس بررسی‌های انجام شده در مناطق بیش از تعداد پروانه ساخت‌و‌ساز صادر شده، پرونده ساختوسازهای شبانه به کمیسیون ماده 100 برای رسیدگی به تخلفات ساختمانی ارجاع داده شده است. سالاری تاکید می‌کند: ساختوسازهای شبانه یا ساختوسازهای غیرمجاز و بی‌ضابطه که در روز انجام می‌شود، شهر تهران و دیگر شهرها را با خطرات متعدد مواجه می‌کند، چون این نوع ساخت‌و‌سازها به دور از مقررات ملی ساختمان و بدون رعایت اصول شهرسازی و معماری و بدون توجه به استانداردهای ایمنی و به‌کارگیری مصالح مناسب و مرغوب انجام می‌شود. در این نوع ساخت‌و‌سازها در فرایند اجرا هم استانداردهای لازم اعمال نمی‌شود. به گفته او اغلب هدف از این نوع ساخت‌و‌سازها احداث یک طبقه و پوشاندن یک نورگیر یا ساخت یک مغازه کنار حیاط منزل است. هرچند کیفیت ساخت در این نوع ساخت‌و‌سازها چندان اهمیت ندارد و اغلب آنها با مصالح بی‌کیفیت و بدون توجه به اصول مهندسی ساخته می‌شود. رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تهران تاکید می‌کند: اغلب این ساختوسازهای غیرمجاز اعم از روزانه و شبانه از اصول معماری شهرسازی و معماری و مهارت‌های ملی ساختمان و استانداردها محروم هستند. باید تاکید کرد که ساختوسازهای بی‌ضابطه موجب ایجاد بناهای ناپایدار برای تهران شده است. سالاری درباره تمهیدات قانون برای افراد متخلف در این زمینه می‌گوید: از سوی عوامل شهرداری در نواحی و مناطق مختلف شهرداری ساخت‌و‌سازها مورد رسیدگی و نظارت قرار می‌گیرند. در این شرایط باید بتوان از طریق پیشگیری وارد عمل شد، چون در این نوع ساخت‌و‌سازها جان افراد در معرض خطر قرار می‌گیرد. همچنین باید از طریق عوامل شهرداری در مناطق و نواحی جلو ساختوسازهای بی‌رویه گرفته شود. رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تهران می‌گوید: در فرایند ساختوسازهای بی‌ضابطه دستگاه‌های نظارتی همچون مهندسان ناظر وجود ندارد، طبیعتا این عدم حضور مستمر آنها باعث سوء استفاده متولیان ساخت‌و‌ساز می‌شود. با این همه، بروز هرگونه تخلف در ساخت‌و‌ساز از سوی مهندس ناظر و عوامل شهرداری باید به کمیسیون‌های ماده 100 ارجاع داده شود؛ در این کمیسیون‌ها هم براساس قواعد موجود برخی از ساخت‌و‌سازها قلع و قمع می‌شوند. به گفته او با ارزیابی قوانین و قواعد موجود باید تاکید کرد که امکان تخریب یک ساختمان اندک است. سالاری می‌افزاید: کمتر از یک‌درصد ساختوسازهای متخلف تخریب و تحت اجرای ماده 100 قرار می‌گیرد، چون بخشی از این ساخت‌و‌سازها تحت تاثیر تبعات اجتماعی در منطقه است و این اقدام می‌تواند تهدیدی برای طبقات تحتانی جامعه باشد. او تاکید می‌کند: تخریب ساختوسازهای غیرمجاز به ندرت انجام می‌شود و می‌توان با فرهنگسازی مناسب از طریق معتمدان محلات، دیده‌بان‌های شهری و عموم مردم تخلفات ساختمانی را به عنوان یک جرم پیگیری کرد. رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای شهر تهران می‌افزاید: اگر تخلفات ساختمانی جرم جدی انگاشته شود و در سطوح مختلف حاکمیتی، دولتی و عمومی اعمال شود، بی‌شک از شدت این ساخت‌و‌سازها کاسته می‌شود.
ایمنی سازه‌ها درکلانشهر تهران را دریابید
با بررسی وضعیت ساخت‌و‌سازها در شهر تهران باید گفت که اغلب سازه‌ها از استانداردهای لازم برخوردار نیستند. برای مثال چندی قبل زلزله 2/5 ریشتری در پایتخت به وقوع پیوست و این اتفاق یک زنگ خطر برای تمامی ساکنان کلانشهر تهران بود تا آنها بدانند که منازل، شرکت‌ها، ادارات و دیگر سازه‌های این شهر با اینکه از سوی مهندس ناظر شهرداری پایان کار گرفته‌اند، چندان ایمن نیستند. با این تفاسیر دیگر می‌توان وضعیت ایمنی خانه‌ها و اماکنی که به شکل پنهانی در گوشه‌ای از پشت بام منازل ساخته شده را مورد بررسی قرار داد. این در حالی است که در کلانشهر تهران موضوع ایمن‌سازی سازه‌ها در مدیریت شهری قبل چندان مورد توجه نبوده است. با این تفاسیر با کوچک‌ترین بلای طبیعی حساب ساختوسازهای بی‌ضابطه که به شکل شبانه و روزانه ساخته شده، مشخص می‌شود. مقایسه ظاهری شهر تهران با سایر شهرهای بزرگ دنیا، ناهماهنگی در ساختار شهر را به خوبی مشخص می‌سازد. ساختمان‌ها و برج‌های کوتاه و بلند، بافت فرسوده، محلات متراکم جنوب شهر از یک سو و تنوع مصالح به کاربرده شده در ساختمان‌های و نماهای متفاوت از سوی دیگر، نمای نامنظمی را از تهران به نمایش گذاشته است.
