نهمین گزارش سالانه سنجش جامعه اطلاعات (MIS) از سوی اتحادیه جهانی مخابرات (ITU) که نهاد تخصصی فناوری اطلاعات و ارتباطات سازمان ملل است، منتشر شد. طبق این گزارش، رتبه اکثر کشورهای منطقه افت کرده است ولی شاهد رشد 4 پله‌ای ایران هستیم. در میان کشورهای منطقه خاورمیانه و خلیج فارس، بالاترین رتبه به بحرین (رده 31) اختصاص دارد که یک پله افت کرده است.

به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از ایران، قطر در رده 39 (رتبه قبلی 36)، امارات در رتبه 40 (رتبه قبلی 34)، عربستان سعودی در رتبه 54 (رتبه قبلی 45)، عمان در رتبه 62 (رتبه قبلی 64) و کویت در رتبه 71 (رتبه سال قبل 70) قرار گرفته‌اند ولی ایران که سال قبل در رده 85 قرار داشت با 4 رتبه رشد در رده 81 قرار گرفته است. البته براساس شاخص توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات در سال 2017، ایسلند رتبه اول را به خود اختصاص داده است، در حالی که در سال 2016 در رتبه دوم پس از کره جنوبی قرار داشت. پس از ایسلند کشورهای کره جنوبی، سوئیس، دانمارک، انگلستان و هنگ کنگ در رده‌های دوم تا ششم قرار دارند. در پی رشد 4 رتبه‌ای کشور در حوزه فاوا به سراغ کارشناسان ICT رفتیم و این سؤال را مطرح کردیم که دلیل رشد 4 پله‌ای ایران چیست و برای اینکه کشور طبق برنامه 1404 بتواند به رتبه اول منطقه دست یابد چه اقدام‌هایی باید انجام شود؟

 رصد و راه‌اندازی تکنولوژی‌های روز

احمد معتمدی وزیر اسبق ارتباطات، با بیان اینکه اتحادیه جهانی مخابرات آمار دقیقی از رشد فاوا در کشور‌ها ارائه می‌دهد گفت: کشور ما در زمان‌های گذشته رشد خوبی در شاخص‌های فاوا داشت مثلاً در سال 79 رتبه کشور بنا بر شاخص‌های اعلام شده از سوی اتحادیه 128 بود و البته در آن زمان تلفن همراه در کشورها بخوبی رشد کرده بود ولی این شاخص در کشور ما توسعه نیافته بود از این جهت رتبه کشور ما بسیار پایین بود ولی با برنامه‌ریزی‌هایی که انجام شد و دسترسی به تلفن همراه افزایش یافت، رتبه کشور از عدد 128 به عدد 60 رسید.

رئیس دانشگاه امیرکبیر افزود: در سال‌های بعد تکنولوژی‌ها و تعریف شاخص‌های جدید مانند اتصال کاربران به اینترنت، قرار دادن پهنای باند به ازای هر کاربر و... ظهور کرد و از آنجایی که این تکنولوژی‌ها در کشور دیرتر از دیگر کشورها راه‌اندازی شد، رتبه خود را از دست دادیم. در سال‌های اخیر نیز سرویس‌های پهنای باند بالا با ارائه سرویس‌های نسل 3 و 4 مطرح شد که کشور ابتدا در این شاخص‌ها عقب بود ولی به یکباره ارائه سرویس‌ها با تکنولوژی های جدید شتاب گرفت و مردم نیز از آن بخوبی استقبال کردند بنابراین رتبه ایران 4 رده بهبود یافت و از رده 85 به 81 رسید.

معتمدی، رصد و مراقبت کردن تکنولوژی‌های روز و شاخص‌های جدید تعریف شده از سوی اتحادیه را مهم دانست و گفت: باید تکنولوژی‌های جدید را بسرعت در کشور راه‌اندازی و شاخص‌ها را اجرایی کنیم تا بتوانیم ضمن بهبود رتبه کشور خود از دیگر کشورهای منطقه نیز پیش بیفتیم و البته نباید منتظر شویم تا کشورهای دیگر تکنولوژی‌های جدید (مانند نسل 5 تلفن همراه، اینترنت اشیا و...) را راه‌اندازی کنند بعد ما تازه به فکر راه‌اندازی آن تکنولوژی‌ها بیفتیم چرا که اگر اینگونه عمل کنیم فاصله رتبه ما در رشد فاوا از دیگر کشورها بیشتر می‌شود. اکنون دیگر باید پا‌به‌پای تکنولوژی‌ها پیش رفت و بموقع زیرساخت‌ها را فراهم کرد.

وزیر اسبق ارتباطات افزود: ما می‌توانیم جزو 50 کشور اول دنیا شویم و در مقاطعی نیز به این عدد نزدیک شدیم. این پتانسیل در بخش دولتی و غیردولتی کشور وجود دارد. وقتی یک سرویس جدیدی مانند تلگرام به کشور ورود می‌کند و جزو پرمصرف‌ترین در دنیا و کشور می‌شود بنابراین هر سرویس دیگری نیز راه‌اندازی شود مردم از آن استقبال می‌کنند وقتی هم استقبال از تکنولوژی جدید بالا رود به‌دنبال آن تعداد مشترکان نیز افزایش پیدا می‌کند بنابراین اگر هدف‌گذاری درستی انجام گیرد و از پتانسیل‌ها بهره‌مند شویم می‌توانیم جزو 50 کشور اول دنیا قرار بگیریم.

افزایش سطح مهارت

ناصر مزینی استاد دانشگاه علم و صنعت با بیان اینکه ارتقای 4 پله‌ای ایران، در زمینه رشد شاخص‌های ICT خبر خوبی است، چرا که نشان از آهنگ رشد جامعه اطلاعاتی کشور دارد و باید به فال نیک گرفته شود گفت: ولی باید دقت کنیم که رده ایران هنوز با کشورهای مطرح جهان فاصله زیاد و قابل توجهی دارد. این رشد برای ایران قدم مثبتی است و زحمات مسئولان بویژه در ارتقای افزایش دسترسی و استفاده از خدمات ICT (که این دو معیار خود 80 درصد از شاخص‌های ارزیابی فوق را شامل می‌شود)، قابل قدردانی است ولی به هیچ وجه کافی و شایسته ایران نیست.

مزینی افزود: در این گزارش به رتبه کره جنوبی اشاره شده که ظاهراً رتبه‌اش کاهش یافته است ولی ضریب نفوذ اینترنت در این کشور در سال 2001 ، 56.6 درصد بوده که از وضعیت فعلی ایران  که در سال 2016، 53.23 است، بیشتر بوده ؛ یعنی 15 سال پیش کره‌جنوبی از وضعیت فعلی ما بالاتر بوده است. حالا ما باید چه آهنگ رشدی داشته باشیم که بتوانیم به این کشور برسیم؟ یا مثلاً ضریب نفوذ اینترنت در کشور کوچکی مانند بحرین در سال 2009 به میزان 53 درصد بود یعنی نزدیک به وضعیت فعلی کشور ما و در سال 2016 به 98 درصد رسیده است یعنی از کره جنوبی نیز بالاتر رفته است. بنابراین نگاه صرف به اعداد و ارقام و مثلاً رشد 4 پله‌ای ایران در آهنگ افزایش شاخص‌های ICT نمی‌تواند آنچنان معنادار باشد.

این استاد دانشگاه در پاسخ به این سؤال که برای رشد با سرعت بیشتر فاوا در کشور چه باید کرد، گفت: اگر بخواهیم به اهداف مطرح شده در سند چشم‌انداز 1404 که رسیدن به رتبه اول در منطقه است برسیم، این آهنگ رشدی که در کشور وجود دارد، کافی نیست و عزمی بسیار فراتر از وضع موجود را می‌طلبد. به نظرم باید شاخص مهارت‌های ICT در کشور به صورت اضطراری مورد توجه قرار گیرد. به عبارت دیگر تحریک تقاضا خود می‌تواند باعت ارتقای و رشد عرضه خدمات شود و این مهم بجز بر پایه یک استراتژی دیجیتالی برای کشور در سطح کلان و خرد فراهم نخواهد شد.

دسترسی بیشتر به اینترنت

حسین اسلامی کارشناس فاوا نیز گفت: هر سال آمار رشد فاوا با توجه به شاخص‌های تعیین شده از سوی ITU  اندازه‌گیری و اعلام می‌شود و معیارهای سال 2016 و 2017 به نوعی 11 شاخص را دربرگرفته است.

اسلامی با بیان اینکه معیارها در سه سطح دسترسی، کاربرد و مهارت بررسی می‌شود افزود: در سطح دسترسی، تعداد مشترکان تلفن ثابت و همراه، پهنای باند بین‌الملل به ازای هر کاربر و دسترسی خانوار به رایانه سنجیده می‌شود. در سطح کاربرد، درصد کاربران اینترنت و اشتراک پهن باند ثابت و پهن باند موبایل مدنظر قرار می‌گیرد و سطح سوم که مهارت است سال‌های تحصیل به نسبت ثبت‌نام در دوره‌های تحصیلی راهنمایی و متوسطه ارزیابی می‌شود.

این کارشناس فاوا افزود: البته آنچه باعث شده تا ایران در رده‌بندی اتحادیه جهانی مخابرات 4 رتبه رشد کند مربوط به افزایش پهن باند بین‌الملل و افزایش مشترکان تلفن همراه است، چرا که وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در این دو زمینه بسیار خوب کار کرده است. این کارشناس با بیان اینکه این اتحادیه گویا 3 معیار دیگر به‌ شاخص‌های سال 2018 نیز اضافه کرده است، گفت: وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات باید روی بحث دسترسی اینترنت در تمام شهرها و روستاهای کشور کار کند و اینترنت را به وسیله پرتابل هم شده به روستاها ببرد. وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات پهنای باند بین‌الملل را افزایش داده است ولی در داخل کشور اینترنت همه جا را پوشش نمی‌دهد. موبایل در خیلی از جاها جوابگو نیست. به عبارتی سطح دسترسی‌های خانوار را باید به اینترنت افزایش دهیم. اکنون FCP‌ها در حال ارائه تلفن ثابت هستند و اگر MVNO‌ها نیز فعال شوند تأثیر مثبت تری روی رشد فاوا می‌گذارد. البته باید گفت بجز دسترسی‌ها که در اختیار وزارت ارتباطات است باید حاکمیت روی سطح سوم که مهارت است نیز کار کند در این زمینه نیز باید آموزش و پرورش و دیگر نهادها ورود کنند.