اقتصادآنلاین - سمانه برمخ‌شاد؛ او در بخش دیگری از سخنان خود به اجرای طرح‌های جدید در بانک مهر ایران اشاره کرد و گفت:با همت همکاران بانک مهر ایران 4 طرح جدید معرفی شد که از جمله آن می‌توان از طرح تسهیلات ویژه بانوان و همچنین طرح اندوخته خانواده نام برد. مشروح گفتگوی اقتصاد آنلاین با دکتر مرتضی اکبری، مدیرعامل بانک قرض‌الحسنه مهر ایران را در ادامه بخوانید؛

*عملکرد بانک در سال گذشته چگونه بوده و میزان منابع و پرداخت تسهیلات چه میزان رشد داشته است؟

خوشبختانه مفروضاتی که در ابتدای سال گذشته در نظر گرفته بودیم تقریبا به طور کامل محقق شد و شاهد رشد بیش از80 درصدی منابع از محل رشد منابع مردمی بودیم به عبارت دیگر منبعی جز جذب سپرده برای تامین منابع نداریم، با این حساب مانده منابع بانک از حدود شش هزار میلیارد تومان به رقمی بالغ بر 10 هزار و 300 میلیارد تومان تا نیمه اسفندماه رسید. در بخش تسهیلات نیز تا نیمه اسفند ماه به حدود 740 هزار نفر تسهیلات اعطا شده که در مجموع رقمی بالغ بر 8 هزار میلیارد تومان شده است این در حالی است که میزان تسهیلات پرداخت شده در سال 95، 4 هزار و 200 میلیارد تومان بود بنابراین میزان تسهیلات پرداخت شده تقریبا دو برابر شده که بخشی از آن از محل وصول تسهیلات پیشین پرداخت شده است و با توجه به میزان تسهیلات پرداخت شده می‌توان گفت که امسال یکی از سال‌های موفق بانک بوده است.

*به پرداخت بخشی از تسهیلات از محل وصول تسهیلات پیشین اشاره کردید، در زمینه وصول مطالبات وضعیت بانک به چه صورت است با توجه به اینکه چندین سال است که نظام بانکی ما با مشکل وصول مطالبات معوق در گیر است.

به رغم این که گردش منابع در سیستم بانکی محدود شده و اقتصاد کشور با رکود درگیر است، در ابتدای سال 96 معوقات ما  1.2 درصد بود اما در پایان سال  به زیر یک درصد یعنی حدود 0.95 درصد رسید به عبارت دیگر می‌توان گفت 99 درصد تسهیلات در زمان خودش به سیستم باز می‌گردد و در نتیجه توان پرداخت تسهیلات در بانک مهر ایران بالا است.

*چه اقداما­ت و برنامه‌های جدیدی در سال گذشته در بانک مهر ایران انجام شده و چه میزان این برنامه‌ها موثر بود؟

کار بزرگی که در سال گذشته آغاز کردیم بحث بانکداری الکترونیک بود، تعداد کسانی که از موبایل بانک ما استفاده می‌کردند محدود بود اما با اقداماتی که همکاران ما انجام دادند این رقم از 8 به 30 درصد افزایش یافت و تلاش می‌کنیم این عدد در سال 97 به 60 درصد برسد، با توجه به اینکه عمده مشتریان ما از شهرستان‌ها و روستاهای کوچک هستند که بسیاری از آنها امکانات فضای مجازی و بانکداری الکترونیک را ندارند نمی توان انتظار داشت که بانک به طور کل به سمت بانکداری الکترونیک برود بنابراین سهم 60 درصدی برای ما قابل قبول است.

*در زمینه تسهیلات ازدواج، بانک مهر ایران چه سهمی در بین بردن صف وام قرض الحسنه ازدواج داشت؟

در حوزه ازدواج یک بحث تکلیفی داریم که به عهده ما گذاشته شد، در این بخش هر آن چه بانک مرکزی معرفی کرد چه در قالب طرح ضربتی (سهمیه بانک از طرح ضربتی نیز 15 هزار و 300 نفر بود) چه عادی به طور کامل پرداخت شد. در این حوزه برخی وام 20 میلیونی و برخی 10 میلیون تومانی  دریافت کردند. در واقع  بنا به آمار در سال 96 حدود 31 هزار نفر از بانک مهر ایران ­تسهیلات ازدواج دریافت کردند که رقمی بالغ بر 330 میلیارد تومان بود.

*در حوزه اجرای طرح‌ها و برنامه‌های جدید عملکرد بانک به چه صورت بوده است؟

با همت و تلاش همکارانم در بانک مهر ایران تنوع طرح‌هایمان بیشتر شد و 4 طرح  جدید معرفی کردیم که مورد استقبال قابل توجهی قرار گرفت. در این زمینه با توجه به این که تسهیلات ما خرد است و برای بانوان جذاب تر است تا آقایان تا حدودی سمت و سو را به طرف خانواده‌ها و به ویژه خانم‌های خانه دار بردیم و طرح ویژه پرداخت تسهیلات به زنان خانه دار را اجرا کردیم.

*جزییات این طرح و روش دریافت تسهیلات چگونه است؟

در این طرح متقاضیان با سپرده گذاری 4 ماهه هر ماه به مبلغ  200 هزار تومان می‌توانند مبلغ سه میلیون تومان  وام دریافت کنند، این عدد تکرارپذیر است یعنی این که به همین ترتیب ادامه پیدا می‌کند  و مبلغ تسهیلات بعدی  به 6 و 12 میلیون تومان و در نهایت به 20 میلیون می‌رسد.

طرح دیگری که توسط بانک اجرا شد به حوزه مسئولیت‌های اجتماعی در حوزه بانوان بر‌می‌گردد به این صورت که رقمی بالغ بر 100 میلیارد تومان اختصاص دادیم که با هماهنگی معاونت زنان ریاست جمهوری از طریق استان داری‌ها به 33 هزار خانم سرپرست خانه‌وار داده شد.

طرح اندوخته خانواده از دیگر طرح‎‌هایی است که در سال گذشته در بانک اجرا شد، همه می‌دانیم که عمده خانواده‌ها صندوق‌های قرض الحسنه خانوادگی دارند که مشکلات خاص خودش را دارد اول این که منابع محدود است و دیگر اینکه مشکل ضمانت وجود دارد، در این راستا در بانک طرحی را اجرا کردیم که بر اساس آن هر خانواده‌ای که تمایل  داشته باشد می‌تواند این صندوق را به بانک قرض الحسنه  بیاورد (با همان عددی که در خانواده‌ها جمع می‌شده و با همان نحوه توزیع ) بانک نیز معادل مبلغ صندوق را  اختصاص می‌دهد و در نتیجه مبلغ وام دو برابر می‌شود، این طرح هم با استقبال خوبی مواجه شده به طوری که تا کنون بیش از  150 صندوق در بانک تشکیل شده است.

در حوزه بهزیستی و سازمان زندان‌ها کار دیگری در حال انجام است که باید گسترش داده شود، در این زمینه از ابتدای سال جاری اوراق نیکوکاری قرض الحسنه  با دوره 5 و 10 سال منتشر می‌شود تا افرادی که قصد انجام کار خیر دارند این اوراق را خریداری کنند، منابع حاصل از این اوراق در اختیار سازمان بهزیستی و سازمان حمایت از زندان‌ها قرار داده می‌شود البته مدیریت منابع به عهده بانک است و اگر بتوانیم خوب مدیریت و تبلیغات کنیم در این بخش نیز می‌توانیم عملکرد خوبی داشته باشیم.

*با توجه به آماری که در زمینه منابع، تسهیلات و وصول مطالبات اعلام کردید و همچنین با توجه به طرح‌های اجرا شده می‌توان گفت که عملکرد بانک مهر ایران در سال 96 موفقیت آمیز بوده، دلیل این موفقیت از نظر شما چیست؟

اول اینکه مبالغ وام مبالغ خرد است، از سوی دیگر طیفی که مشتری بانک  است طیف سالم کشور هستند به عبارت دیگر کسی که با بانک ما کار می‌کند معتقد است که به دلیل قرض الحسنه بودن بانک باید وام خود را در وقت مقرر پس دهد و این قسمت اعتقادی در بانک مهر این بسیار بیشتر از سایر بانک‌های تجاری است که بعضا افراد وامی را به این نیت می‌گیرند که آن را  پس ندهند.

دلیل دیگر موفقیت بانک مهر تلاش همکاران است. همکاران ما رصد و پیگیری وصول مطالبات را وظیفه ذاتی خود احساس می‌کنند و این امر در آن‌ها نهادینه شده است، همه  همکاران ما می‌دانند که بانک قرض الحسنه اگر معوقاتش مانند سایر بانک‌ها باشد خیلی زود از بین می‌رود  زیرا ما بانکی هستیم که برای خود تعهد ایجاد می‌کنیم و باید مطالبات را وصول کنیم تا بتوانیم به تعهداتمان عمل کنیم. دلیل اینکه امروز همه  بانک‌های کشور قفل کرده اند و هیچ کاری نمیتوانند انجام دهند همین معوقات است، این بانک علاوه بر این حوزه در دیگر حوزه‌ها نیز به نسبت موفق بوده است و روال عادی خود را ادامه می‌دهد و بانک بی حاشیه ای است اگر کسی برای آن حاشیه ای درست نکند.

*با توجه به برنامه بیکاری و وعده دولت برای اشتغال برنامه ای در این راستا داشته اید؟

یکی از برنامه‌های جدی دولت بحث اشتغال خرد است. در اشتغال‌های کلان بخش زیادی از منابع کشور هزینه شده و به دلیل رکود حاکم و تحریم‌ها و تبعات آن تحریم‌ها،  بسیاری از شرکت‌های بزرگ نتوانستند مانند گذشته فعالیت کنند یا نمی‌توانند با شرکت‌های بزرگ دنیا رقابت کنند بنابراین در بحث اشتغال خرد دولت باید تلاش بیشتری کند ضمن اینکه اشتغال خرد منابع خرد هم می‌خواهد. از سوی دیگر با توجه به اینکه شغل خرد بازده بزرگی ندارد بهترین گزینه برای این شغل‌ها وام‌های کم بهره و بهترین آن وام‌های قرض الحسنه است، در حال حاضر سقف این وام  20 میلیون تومان است که می‌تواند کمک کننده باشد.

*آیا آماری از اشتغال ایجاد شده با استفاده از منابع بانک دارید؟

ما در این زمینه نظارت فنی نداریم زیرا مبالغ آن کوچک است اما بر اساس خوداظهاری صورت گرفته بین 55 تا 60 درصد برای کارآفرینی‌های جزیی استفاده می‌شود که آمار خوبی است، این در حالی است که اگر افراد بخواهند این وام را از یک بانک تجاری دریافت کنند باید حدود 20 درصد سود بدهند بنابراین بانک‌های قرض الحسنه می‌توانند در ایجاد شغل‌های خرد موثر باشند.

*برنامه ای برای افزایش سطح تسهیلات دارید؟

افزایش تسهیلات در اختیار ما نیست و شورای پول و اعتبار در این زمینه تصمیم می‌گیرد اما با توجه به این که حجم منابع قرض الحسنه کشور محدود است و رشد چندانی نیز ندارد دولت باید این منابع محدود را بین تعداد بیشتری توزیع کند و اگر مبلغ را بالا ببرد تعداد کمتر می‌شود. البته اوایل سال گذشته میزان تسهیلات 15 میلیون تومان بود که به 20 میلیون تومان ارتقا پیدا کرد. البته در حوزه وجوه اداره شده کسانی که می‌خواهند با ما مشارکت کنند سقف تسهیلات 150 میلیون تومان افزایش می‌یابد یعنی عددی که آنها می‌آورند و مبلغی که ما می‌گذاریم در مجموع 150 میلیون می‌شود.

*در زمینه نرخ سود بانکی در سال گذشته شاهد کاهش نرخ سود سپرده‌های بانکی بودیم اما در اواخر سال بانک مرکزی با هدف مدیریت نقدینگی گواهی سپرده 20 درصدی را از طریق بانک‌ها عرضه کرد، این اقدام چه تاثیری در بازار پول داشت؟

نرخ سود سپرده باید تابعی از نرخ تورم باشد وقتی نرخ تورم پایین می‌آید قاعدتا نرخ سود سپرده هم باید کاهش پیدا کند بنابراین وقتی اعلام می‌شود که نرخ تورم حدود 10 درصد است نباید نرخ سپرده از این نرخ خیلی بیشتر باشد از طرفی دیگر با توجه به رکود کشور تولید حداکثر پنج درصد بازده دارد در این شرایط کسی راضی نیست پولش را در تولید بگذارد زیرا هم پر ریسک است و هم بازده کمتری دارد بنابراین منطقی است کسی تمایلی به تولید نداشته باشد. از سوی دیگر اگر به دنبال حرکت تولید و اشتغال هستیم با توجه به این که اقتصاد ما بانک محور است و منابع مالی شرکت‌ها و تولیدکنندگان از بانک تامین می‌شود هرچه منابع بانک‌ها گران تمام شود منابع گران نیز به تولید تزریق می‌شود و در نتیجه تولید هیچ وقت چرخش نمی چرخد در نتیجه بهتر است نرخ تورم و سود بانکی با هم تناسب داشته باشند.

در زمینه کاهش نرخ سود بانک مرکزی  کار خودش را انجام داد، مشکل این جا است که وقتی نرخ سود را پایین می‌آوریم فرصت‌های جایگزین برایش ایجاد کنیم که اگر این فرصت وجود نداشته باشد نقدینگی به حوزه طلا و ارز وارد می‌شود. در این راستا دولت و مجلس باید کمک کنند تا فرصت‌هایی ایجاد شود که بازده مناسبی داشته باشند. به عبارت دیگر کاهش نرخ سود بانکی شرط لازم و ایجاد سرمایه گذاری شرط کافی است که ما در این دوران نداشتیم به همین دلیل پول‌هایی که از بانک خارج شدند به سمت بازار ارز رفت و  در نهایت دولت برای کنترل بازار مجددا نرخ سود را بالا برد تا این پول را از گردونه معاملات سفته بازی خارج کند. باید به این موضوع توجه کرد که کسانی که وارد بخش تولید می‌شوند ریسک پذیرترین افراد هستند و ما با این کار داریم آنها را ریسک گریز می‌کنیم و باعث می‌شویم تولیدکنندگان نیز جذب بانک‌ها شوند.

*موضوعی که از ابتدای دولت یازدهم در زمینه ارز وعده داده شد، تک نرخی شدن بود که تا پایان سال گذشته عملی نشد و نوسانات سال جاری موجب شد تا دولت تصمیم بگیرد ارز را با نرخ 4200 تک نرخی کند، تحلیل شما از تک نرخی شدن ارز در این مقطع چیست؟

به طور طبیعی در مورد ارز مانند سایر بازارها شاهد عرضه و تقاضا هستیم، بخش تقاضای ارز طیف وسیعی از تولیدکننده، صادرکننده، مسافران و سفته بازان را تشکیل می‌دهد، در بخش عرضه صادرکنندگان و دولت حضور دارند و زمانی که  بین عرضه و تقاضای ارز تعادل ایجاد شد می‌توان گفت ارز تک نرخی می‌شود.

در مورد نوسانات اخیر بحث‌هایی شنیده شد مبنی بر اینکه  که دولت در فروش نفت محدودیت دارد که این شایعات تقاضای سفته بازی را بالا برد، ضمن اینکه جو روانی ایجاد شده باعث ورود تقاصا به بازار و تشکیل صف خرید شد و همانطور که اعلام شد بخشی از منابع کشور به صورت ارز خارج شد، همه این عوامل دست به دست هم داد نرخ‌ها به طور غیر واقعی بالا برود و در نتیجه بانک مرکزی تصمیم گرفت که ارز را تک نرخی و عرضه را مدیریت کند.

نکته دیگری که باید به آن توجه کرد این است که در سال‌های 91 و 92 تورم کشور 40 درصد بوده یعنی هر سال ارز باید 40 درصد ارز گران می‌شد، در حال حاضر نرخ تورم حدود 10 درصد است بنابراین هر سال ارز باید 10 درصد گران شود تا بتوانیم توانمان را حفظ کنیم به عبارت دیگر اگر امسال دلار را سه هزار تومان می‌خریم سال بعد با تورم 10 درصد باید دلار را 3300 بخریم اما می‌بینیم که قیمت دلار 3700 می‌شود این اضافه قیمت تقاضای سفته بازی است که کار را خراب می‌کند و فرصت را برای سرمایه گذاری در حوزه‌های دیگر از بین می‌برد و باعث می‌شود سرمایه گذاران به بازار ارز وارد شوند و وقتی این وضعیت ایجاد شود مردم عادی هم به این بازار وارد می‌شوند.

بنابراین باید توجه کنیم که  تک نرخی کردن کار ساده ای نیست و به ثبات نیاز دارد به اضافه این که فرصت‌های سرمایه گذاری را باید ایجاد کنیم در کنار اینها درآمدهای ارزی نیز باید به موقع جابجا شوند، اگر این اقدامات انجام شود و کار انجام شود ارز تک نرخی تداوم خواهد داشت.