محمود جام‌ساز با بیان اینکه اقتصاد کشور ما یک مجموع اقتصاد دولتی نفت‌پایه است، اظهار داشت: حضور پررنگ نفت در اقتصاد ایران موجب شده دولت سهم زیادی از اقتصاد را داشته باشد که بزرگترین معضل این نوع اقتصاد، عدم استفاده بهینه از درآمدهای نفتی و عدم تخصیص بهینه منابع نفتی و سایر منابع بین نیازهای واقعی اقتصاد است که هر ساله در بودجه‌های کشور، این وابستگی به منابع نفتی بیشتر می شود.
به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از مهر، این اقتصاددان افزود: متاسفانه برتری اقتصاد ایران، در نفت و گاز و سایر منابع طبیعی بوده و تکنولوژی و محصولات دانش بنیان به طور جدی مورد توجه قرار نگرفته اند.
وی تصریح کرد: در واقع درآمد آسان‌رس نفت به جای هزینه شدن در راستای ایجاد زیرساخت های بنیادین اقتصادی، اجتماعی و سیاسی به سمت اهداف دیگر سرازیر شده است؛ از این رو ساختارهای بنیادین اقتصاد ما برای توسعه بسیار ضعیف است؛ بنابراین نمی شود توسعه اقتصاد را بر روی زیربنایی استوار کرد که سست است و نمی تواند توسعه را تحمل کند.
جام ساز گفت: اگرچه به هر حال بخشی از زیرساخت ها همچون جاده، شبکه های گازرسانی، پل را داریم؛ اما ظرفیت این زیرساخت ها برای کشوری به پهناوری ایران که دارای منابع کانی روزمینی و زیرزمینی و ثروت خدادادی است، کافی نیست. ضمن اینکه بخش خصوصی واقعی در کشور ما با توجه به متن قانون اساسی، چندان مورد اقبال قرار نگرفته است.
این اقتصاددان ادامه داد: در کنار بخش خصوصی واقعی، یک بخش خصوصی دولتی شکل گرفت که با استفاده از روش های بروکراتیک دولتی، در جهت حفظ منافع خود گام برداشت که این مساله موجب شد بخش خصوصی واقعی روز به روز تضعیف شود؛ به گونه ای که حتی در اتاق بازرگانی که باید تشکل خالص بخش خصوصی باشد، بخش دولتی تقریبا همه کاره شده است.
وی اظهار کرد: بنابراین وقتی که بخش خصوصی تا این حد ضعیف می شود، قاعدتا بخش بزرگی از اقتصاد متورم شده و در اختیار دولت قرار می گیرد و با توجه به قدرت دولت تمام منابع و مصارف صرف پیشبرد مقاصد و اهداف اقتصاد دولتی می شود که بخش بسیار کمی از مواهب و دستاوردهای این اقتصاد به جامعه می رسد.
رخنه فساد در ارگان های دولتی به فاصله طبقاتی دامن زده است
جام ساز با بیان اینکه در زندگی مردم ارقام و آمار تاثیری ندارد، بلکه سبد معیشتی دارای اهمیت است، گفت: به گفته مسئولان، ۲۸ میلیون نفر در کشور زیر خط فقر هستند و این مساله، نشان می دهد که درآمدهای حاصل از نفت در جهت حفظ آرامش و تامین امنیت معیشت و اقتصاد جامعه صرف نشده است.
این اقتصاددان تصریح کرد: از سویی دیگر به دلیل گزینش های نادرست و اعمال نفوذ درقدرت و استخدام های گروهی که هیچ ارتباطی با مساله تخصص و مدیریت ندارد، منجر به رشد دستگاه دیوان سالاری شده که این موضوع خود باعث ایجاد فساد می شود.
وی افزود: رخنه فساد در ارگان های دولتی، از عوامل مهم انباشت ثروت در دست بخش کوچکی از جامعه است که با رانت اقتصادی و اطلاعاتی قدرت گرفته اند و به فاصله طبقاتی، ریزش سبد معیشتی، کاهش قدرت خرید مردم و تنزل ارزش پول ملی دامن می زنند.
عدم ثبات تورم، اقتصاد را از تعادل خارج می کند
جام ساز با اشاره به نرخ تورم اظهار داشت: نرخ تورم کشور ما در مقابل کشورهای طرف معامله بسیار بسیار بالا است که تحرکات بازار ارز نیز، کار را مشکل کرده است.
وی با بیان اینکه طی سالها نرخ ارز رسمی ما ۶۰۰ و نرخ ارز غیررسمی ما هزار برابر شده است، گفت: زمانی که نرخ ارز به صورت دستوری تعیین شود و واقعی نباشد، مشکلات عدیده ای به وجود می آید. متاسفانه هیچ زمانی ارز را به صورت واقعی محاسبه نکردیم و هر زمان با توجه به نیاز دولت و شرایط روز و درآمد نفت نرخی را بدون انجام محاسبات علمی برای ارز در نظر گرفتیم.
این اقتصاددان با بیان اینکه نبود ثبات تورم در اقتصاد باعث می شود پیش بینی پذیری مشکل شود، افزود: این مساله موجب می شود اقتصاد تحت تاثیر محرک های داخلی و خارجی قرار گیرد و از تعادل خود خارج شود که بسیار ناسالم و فسادزا است.
اقتصاد دولتی، بازار را مخدوش کرده است
جام ساز با اشاره به بازارهای کشور اظهار داشت: اقتصاد ما روی یک روال صحیح و منطقی نیست؛ زیرا دولتی بوده و بازار را مخدوش کرده است.
وی افزود: عرضه و تقاضا در بازار کشورهای پیشرفته مشخص بوده و قیمت ها با مکانیسم دقیقی تعیین می شود که این قیمت ها به کارفرمایان و کارآفرینان برای سرمایه گذاری علامت دهی می کنند؛ اما وقتی بازار ما انحصاری بوده و بیشتر تولیدات دولتی است، نمی تواند بخش هایی از اقتصاد را که دارای مزیت نسبی هستند را شناسایی و سرمایه را به آن سمت هدایت کند.
جام ساز تصریح کرد: در حال حاضر اقتصاد ما از لحاظ تولید ضعیف است؛ زیرا تمام پول ها به سمت دارایی های مالی و خرید سهام رفته است. این در حالی است که اگر اقتصاد رونق نداشته باشد، سهام هم رونقی نخواهد داشت و هر قدر هم رونق بگیرد این رونق حباب گونه است.
وی با بیان اینکه به جای اینکه به تولید بپردازیم، متاسفانه منابع را به خارج از بخش تولید بردیم، اظهار داشت: دو سوم از ۱۴ هزار میلیارد تومان نقدینگی به سمت دارایی های مالی و بخشی هم به سمت کالاهای غیرمبادله ای و غیرتجاری همچون مسکن رفته است.
این اقتصاددان افزود: متاسفانه بخش خصوصی مولد و بنگاه های کوچک و متوسط از نبود سرمایه در گردش رنج می برند و برای گرفتن اعتبار از بانک ها برای سرمایه در گردش در زحمت هستند؛ زیرا بانک ها از سرمایه تهی شده و بیشتر در اختیار افرادی غیر از فعالان واقعی بخش تولید قرار می گیرد.
حضور شرکت های کوچک اروپایی در ایران، دردی را دوا نمی کند
جام ساز در ادامه با اشاره به برجام اظهار کرد: پس از امضای برجام، امیدواری هایی برای خروج از گرفتاری های مضمنی که در اقتصاد وجود داشت شکل گرفت؛ در حالیکه نتوانستیم از آن بهره مند شویم و به جز اخذ وجوهاتی که طلب داشتیم چیزی عایدمان نشد.
وی ادامه داد: با خروج امریکا از برجام نیز، عملا هیچ بانکی حاضر نیست که با ما کار کند و چند شرکتی که با ما شروع به کار کرده بودند هم چون توتال، از ادامه همکاری با ما صرف نظر کردند.
این اقتصاددان با بیان اینکه اروپا در پی حفظ برجام است، گفت: با توجه به شرایطی که داریم و کمبودهای مالی که وجود دارد و دولت سعی می کند، به هر طریق ممکن هزینه های جاری خود را از طریق عوارض و تعرفه های گمرکی و فروش خدمات دولتی تامین کند، اگر اروپایی ها موفق شوند که با حفظ برجام به این صورت که چند شرکت کوچک و متوسط اروپایی با ما همکاری کنند اصلا دردی از ما دوا نمی کند. ما نیاز به سرمایه های کلان داریم به سرمایه هایی نیاز داریم که زیرساخت های اقتصادی را متحول و چاه های نفتی را ترمیم کند.
اقتصاد ما باید «تولیدزا» شود
جام ساز با اشاره به اینکه مشکلات اقتصاد ایران بسیار بزرگ تر است، اظهار داشت: دولت باید آگاهانه اقتصاد را به بخش خصوصی واگذار کند، قوانین و مقررات بازدارننده را از بین ببرد و باید نگاه مسئولانه به ایجاد تغییر و تحول در اقتصاد داشته باشد تا اقتصاد ما تبدیل به اقتصادی آزاد و رقابتی شود.
وی تاکید کرد: دولت باید در هزینه های خود صرفه جویی و بر آنها نظارت کند تا از این طریق مفاسد اقتصادی و مالی را کاهش دهد.
این اقتصاددان در ادامه با بیان اینکه راه تقویت اقتصاد داخلی در ابتدا در گرو نگاه مسئولانه دولت است، اظهار کرد: کوچک سازی دولت، تغییر اقتصاد دولتی به اقتصاد آزاد و رقابتی(با نظارت)، از میان برداشتن فساد و رانت، بهبود سیاست های ارزی و پولی، حفظ ارزش پولی و تقویت توان تولید از جمله مهم ترین راه های تقویت اقتصاد هستند.
جام ساز تاکید کرد: اقتصاد ما باید اقتصادی تولید زا باشد نه اینکه به سمت دارایی های مالی حرکت کند.
