به گزارش باشگاه در و پنجره و نما
عصر ایران؛ محمد حسن گودرزی- ایران و عراق همواره به عنوان دو کشور تاثیرگذار در منطقه مطرح بوده اند و از نظر اقتصادی و سیاسی به عنوان دو رقیب در منطقه پر تنش خاورمیانه مطرح بوده اند.
با این همه، رفراندوم استقلال اقلیم کردستان عراق به عنوان یکی از مسائلی بود که دو کشور در موضع گیری در مورد آن اشتراک نظر داشتند. هرچند سرانجام این رفراندوم به استقلال و نتیجه مورد نظر کُرد ها خاتمه پیدا نکرد اما اقلیم کردستان را به عنوان یک بازیگر مهم در روابط بین ایران و عراق مطرح کرد.
حالا با توجه به این که بعد از انتخابات اخیر در اقلیم کردستان و انتخابات سراسری عراق آرامش نسبی به این منطقه تا حدودی بازگشته است، تهران سعی دارد روابط گرم خود را با اِربیل و بغداد همچنان ادامه دهد.
در مورد نقش این دو انتخابات اخیر، به خصوص در مورد اقلیم کردستان عراق در رابطه با ایران با اردشیر پشنگ، پژوهشگر ارشد مسائل خاورمیانه گفت و گو کرده ایم:
وضعیت سیاسی منطقه اقلیم کردستان را با توجه به نتایج انتخابات اخیر چطور ارزیابی می کنید؟
به نظر می رسد اقلیم کردستان پس از یکسال از برگزاری رفراندوم و فشارهای ناشی از پیامدهای آن بخصوص از سوی دولت بغداد و نیز دو دولت ایران و ترکیه، اینک در یک مرحله گذار احیای وضع پیش از رفراندوم و عادی سازی روابط و تعاملات است.
شرکت همه احزاب کُرد در انتخابات پارلمانی عراق و نیز تمایل حزب دموکرات کردستان برای دستیابی به پست ریاست جمهوری هم نشان از آن داد، رهبران کُرد طرفدار رفراندوم استقلال در زمان فعلی با توجه به تحولاتی که روی داد، اینک بدنبال فعالیت در متن عراق و کاستن از مشکلات و بحران های پیشین هستند و در سطح منطقه نیز بدنبال عادی سازی روابط هستند.
اقلیم کردستان بعد از رفراندوم استقلال و حوادث بعد از آن به شدت از نظر اقتصادی تحت فشار بوده. فکر می کنید این انتخابات چه تاثیری بر وضعیت اقتصادی این منطقه داشته است؟
دو انتخابات پارلمانی عراق و پارلمانی اقلیم کردستان و شعارهای احزاب و نمایندگان مطرح حاکی از آن است که مساله اقتصادی برای کُردها در این مقطع بسیار مهم است، مضاف بر اینکه طی چند سال اخیر شاهد بروز اعتراضاتی در سطح جامعه با زمینه اقتصادی نیز بوده ایم. این دو انتخابات تلاش کردها برای کاستن از تنش و مشکلات موجود است و یکی از مهمترین آنها مسائل اقتصادی است.
در حال حاضر با توجه به امنیت مناسبی که در اقلیم در مقایسه با دیگر مناطق عراق وجود دارد و نیز دور شدن مساله استقلال خواهی، به نظر می رسد اقلیم یکبار دیگر استراتژی حرکت به سوی ساخت یک دوبی جدید با جذب سرمایه گذاری های داخلی، منطقه ای و بین المللی خواهد بود. و آنچه که از بازار این منطقه می بینیم این است، فضای ذهنی و اتمسفر فعالین اقتصادی این است که شرایط بهتر خواهد شد و پس از چهار سال رکود اقلیم دوران شکوفایی مجدد را احتمالا زیاد تجربه مجدد خواهد کرد.
حزب دموکرات کردستان عراق به عنوان حزب پیروز این انتخابات روابط خود را با ایران چطور پیش خواهد برد؟
حزب دموکرات به اذعان برخی از رهبران و کادر بلندپایه اش، در این مقطع در حال تنش زدایی با و بهبود روابط با جمهوری اسلامی ایران هستند، این موضوع همچنین از سوی تنی چند از مقامات کشور نیز تایید شده است، به نظر می رسد در کوتاه مدت هر دو طرف می کوشند بهم نزدیک تر شوند چرا که هریک به توانمندی های بازدارنده یا ایجابی طرف مقابل کاملاً وقوف دارد و به این دریافت رسیده اند، که اینک زمان گفت و گو و دوستی و تعامل بیشتر است.
البته این موضوع تا حدی هم متاثر از سیاست های منطقه ای جمهوری اسلامی است، اینکه آیا همچنان بیشتر وزن و توجه خود را به سلیمانیه و حزب اتحادیه میهنی معطوف خواهد کرد یا سیاست تازه ای در پیش خواهد گرفت؟ البته از سوی دیگر هم باید دید که آیا حزب دموکرات یکبار دیگر بدنبال شراکت منطقه ای با دولت ترکیه خواهد رفت یا سیاستی دیگر را در پیش خواهد گرفت؟ اما بطور کلی به نظر می رسد تهران و اربیل بدنبال بهبود و ارتقای روابط متقابل با یکدیگر هستند.
از نظر اقتصادی روابط ایران و اقلیم کردستان چطور پیش خواهد رفت؟
از نظر اقتصادی به نظر می رسد روابط طرفین رو به گسترش خواهد بود این هم تحت تاثیر شرایط اقتصادی ایران تحت تحریم آمریکاست، هم ناشی از نیاز متقابل طرفین است، و هم متاثر از این واقعیت است که ایران باید استراتژی خود در قبال مناطق مختلف عراق را اصلاح و تغییر دهد از جمله در پیش گرفتن استراتژیهای اقتصادی در قبال اقلیم کردستان و به خصوص در اربیل و با حزب دموکرات، تا بتواند زمینه ساز بهبود عملیاتی روابط متقابل شود.
روابط کلی اقلیم کردستان با ایران، عراق و ترکیه بعد از انتخابات چطور پیش خواهد رفت؟
ایران می کوشد با نوعی آسیب شناسی از روابط پیش از رفراندوم با اقلیم کردستان، ارتباطات نسبتاً تازه ای را بنا کند، اما باید دید تا چه میزان به این ایده بها خواهند داد و بدنبال عملیاتی کردن آن خواهند بود.
ترکیه که در هر وضعیتی روابطش را با اقلیم کردستان را حفظ کرده است و حتی در زمانی که قرار بود مرزهایش را بر روی کُردها ببندد اینکار را نکرد، ترکیه برای دسترسی به عراق عربی و نیز برای حل مساله کُردی خود به شدت نیازمند اقلیم کردستان و بخصوص شخص مسعود بارزانی است، اگر مساله مذاکره میان ترکیه و پ.ک.ک یکبار دیگر طی دوره پیش رو آغاز شود، که دور از انتظار نیز نخواهد بود در این بین نقش اقلیم کردستان و حزب دموکرات محوری و مهم خواهد بود.
چندی پیش شاهد انتخابات سراسری در عراق و شکل گیری دولت مرکزی این کشور بودیم. پیشبینی شما برای روابط این دولت با اقلیم چیست؟
فعلا کُردها درگیر اختلاف داخلی بین خود شده اند، دو حزب اصلی دموکرات و اتحادیه میهنی در خصوص نحوه انتخاب رئیس جمهور و معرفی کاندیدای نهایی دچار اختلاف جدی شدند و با اقدام ناهماهنگ حزب اتحادیه میهنی، اختلافات بین طرفین تشدید یافته است، در نتیجه باید گفت روابط اقلیم کردستان با دولت مرکزی عراق، در وهله نخست متاثر از کیفیت روابط داخلی کُردها با یکدیگر است، و طبیعی است هر میزان اختلافات داخلی آنها بیشتر باشد شانس اجماع بر سر مسائل مختلف کمتر خواهد شد و در نتیجه در یک شرایط پرتشتت، شانس کمتری برای تحقق خواسته هایشان در بغداد خواهند داشت.
