به نقل از روابط عمومی بانک قرض الحسنه مهر ایران، مرتضی اکبری، بیان داشت: در کشور ما بسیاری از مسئولان، مردم و فعالان اقتصادی بانک ها را به عنوان یک بنگاه اقتصادی محسوب نمی کنند.
وی افزود: رفتارهایی که در ۴۰ سال گذشته مشاهده شده نشان می دهد که این افراد بانک را نوعی صندوق می دانند که پر از پول است و مدیران آن بر اساس علاقه و سلیقه خود به برخی افراد تسهیلات می دهند. در صورتی که بانک فی نفسه یک بنگاه اقتصادی است که از محل جذب سپرده های مردم با نرخ سود پیش بینی شده و اعطای تسهیلات – به نیابت از آن ها- به فعالان اقتصادی با دریافت حق وکالت کسب درآمد می کند.
مدیرعامل بانک قرض الحسنه مهر ایران تصریح کرد: بنابراین باید بانک در وهله اول فعالیت هایش به گونه ای تعریف شود که سود آور باشد، زیرا در غیر این صورت بنگاهی که سود نداشته باشد محکوم به شکست است و قطعا به مرور زمان از بین خواهد رفت.
وی ادامه داد: مشکلی که در کشورمان وجود دارد این است که به سبب همین نگرش و اقدامات مبتنی بر این نوع نگاه، بسیاری از بانک های ما سود آور نیستند و عملاً مشکلات عدیده ای برای آن ها ایجاد شده که کسی این مشکلات را درک نمی کند. از طرفی وقتی بانک را به عنوان یک بنگاه نمی بینند، قطعا به طبع آن انتظار هم ندارند که بانک مبادرت به بنگاه داری کند.
اکبری اظهارداشت: اساساً بنگاه داری بانک ها شامل سه دسته است؛ بخش اول بنگاه هایی هستند که بانک ها به تبع توسعه فعالیت اصلی خود آن ها را در اختیار دارند؛ مانند لیزینگ، شرکت های فناوری اطلاعات، کارگزاری و صرافی که بانک مرکزی و نهادهای حاکمیتی نیز با این دسته از شرکت ها مشکلی ندارند. علتش این بوده که برای مثال صرافی های بانک ها در خیلی از موارد به حاکمیت کمک کرده اند تا بتواند مدیریت اقتصادی خود را اعمال کند.
وی افزود: بخش دوم بنگاه داری بانک ها ناشی از ناتوانی گیرندگان تسهیلات در بازپرداخت اقساط است. بخش زیادی از بنگاه داری بانک ها از اینجا نشأت می گیرد و عمدتاً شامل شرکت های تملیکی می شود. عده ای افراد حقیقی و حقوقی تحت عنوان یک طرح کسب و کار، تسهیلاتی را به صورت طرح و سرمایه در گردش از بانک دریافت کرده اند، اما نتوانسته اند بنگاهی را که راه اندازی کرده اند، مدیریت کنند و بانک ناچار شده بر اساس قراردادی که بین دو طرف بوده آن بنگاه را تملیک کند.
مدیرعامل بانک قرض الحسنه مهر ایران در ادامه بیان داشت: بخش سوم بنگاه داری بانک ها به ناگزیری های مدیریتی و انتظارات سهامداران بانک ها بر می گردد. بانک ها به دلایل مختلفی معمولاً در فعالیت اصلی خود سودآور نیستند. از جمله این دلایل این است که دخالت حاکمیت در تعیین نرخ سود تسهیلات بانکی بدون توجه به قیمت تمام شده پول در بانک ها صورت می گیرد، از این رو رقابت افسارگسیخته ای بین بانک ها برای جذب و جبران کسری نقدینگی وجود دارد که این موضوع موجب بالارفتن قیمت تمام شده پول در سیستم بانکی مخصوصاً در یک دهه گذشته شده است.
وی خاطرنشان کرد: کاهش شدید خدمات بانکی به دلیل تحریم در چند سال گذشته و به تبع آن کاهش کارمزد خدمات بانکی، عدم بازپرداخت تسهیلات به وسیله تسهیلات گیرندگان و معوق شدن آن ها، عدم پذیرش ذخایر مطالبات مشکوک الوصول به وسیله سازمان امور مالیاتی و در نتیجه احتساب مالیات سنگین بر روی سودهای موهوم و اخذ آن به طور نقد از بانک ها، وجود انواع نوسانات در متغییرهای اقتصادی از قبیل نوسان نرخ ارز، نرخ تورم، رکود اقتصادی و کاهش سرعت گردش پول که همه و همه به شدت سود آوری بانک ها را با ریسک مواجه می سازد و سود آور بودن سایر بخش های غیر اقتصادی و در نتیجه بالا رفتن هزینه فرصت به کارگیری منابع در بخش های اقتصادی می تواند از عوامل بنگاه داری بانک ها باشد.
اکبری اذعان داشت: در نتیجه بانک ها ناگزیرند به جهت پاسخ به انتظارات سهامداران، بازده کسب نشده از فعالیت های اصلی خود را از روش های دیگری جبران نمایند.
وی ادامه داد: از آنجایی هم که فعالیت اصلی آن ها سودی ندارد به سمت فعالیت های حاشیه ای می روند که یکی از آن ها بنگاه داری است.برای نمونه، بعضی از بانک ها شرکت های سرمایه گذاری و هلدینگ های برگی تاسیس کرده اند و عملاً میان دو بخش اول قرار گرفته اند، یعنی هر دو بخش مورد اشاره را دارند؛ به علاوه وارد بخش سوم شده اند که فعالیت های سرمایه گذاری کلان است.
اکبری تصریح کرد: خوشبختانه بانک قرض الحسنه مهر ایران هیچ گونه فعالیت بنگاه داری ندارد و تمامی منابع جذب شده از سپرده های مردمی پس از کسر ذخیره قانونی و سپرده گذاری ان نزد بانک مرکزی، به صورت تسهیلات قرض الحسنه به نیازمندان و متقاضیان وام پرداخت می شود.
