به گزارش اقتصاد آنلاین به نقل از بورس کالا، زعفران، به دلیل ارزش زیادی که دارد به «طلای سرخ» معروف است؛ طلایی که تاکنون در ایران تنها به عنوان یک نام باقی مانده و با وجود ویژگی‌های منحصر به فرد و ارزش ذاتی، نتوانسته به جایگاه اصلی خود برسد. این در حالی است که در سال‌های اخیر مشکلات دیرینه و ساختاری در بخش کشاورزی کشور باعث شده تا مسئولان در اندیشه به‌کارگیری از ابزارهای نوین و الگوبرداری از کشورهای توسعه یافته دنیا بیفتند.
در این میان بورس کالای ایران به کمک توسعه این بخش آمده و پس از عرضه این محصول در بازار فیزیکی، با راه‌اندازی معاملات قراردادهای آتی زعفران سعی در حل مشکلات قیمت‌گذاری آن دارد؛ به این ترتیب نخستین معاملات آتی زعفران جهان از ابتدای خردادماه سال جاری در بورس کالای ایران آغاز به کار کرد و پیش‌بینی می‌شود، این معاملات بتواند زعفران ایران را به جایگاه و ارزش واقعی خود رسانده و ایران را تبدیل به مرجع قیمت‌گذاری زعفران کند. در این راستا، «حسن شیبانی» معاون امور فنی و بازرگانی سازمان تعاون روستایی کشور معتقد است استفاده از معاملات آتی ابزار بسیار مناسبی برای کشف قیمت در آینده و افزایش پیش‌بینی پذیری قیمت زعفران در بازار است. در ادامه شرح گفت و گو » با این مقام مسئول را می‌خوانید.
در حال حاضر قیمت زعفران چگونه و توسط چه مرجعی تعیین می‌شود؟
در خصوص تعیین قیمت زعفران تاکنون مرجع مشخصی نه در داخل کشور نه در خارج از کشور وجود نداشته و از گذشته این مشکل همه کشاورزان بوده است؛ البته قیمت همه محصولات و به ویژه محصول زعفران بیش از هر عامل دیگری تابع عرضه و تقاضا و کشش بازار است و شرایط جهانی نیز در تعیین قیمت نقش دارد. همچنین میزان زعفرانی که صادر می‌شود و میزان توان کشور در فرآوری محصول نیز در این امر دخیل است، به طوری که اگر زعفران را به صورت خام صادر کنیم، به طور قطع ارزش افزوده آن به دیگر کشورها و تجار خارجی می‌رسد؛ حال فرق نمی‌کند که کشور اسپانیا خریدار زعفران ایرانی باشد یا امارات متحده محصول را خریداری کرده و به کشورهای مقصد صادر کند. در واقع کسانی که زعفران را فرآوری کرده و در بسته‌بندی‌های خوب عرضه کنند، ارزش افزوده آن را نیز به دست می‌آورند.
آیا می‌توان گفت در بازار سنتی زعفران تعیین قیمت‌ها در دست گروه‌های خاصی است، جنابعالی چقدر این موضوع را قبول دارید؟
به هر حال این موضوع را نه می‌شود تأیید کرد و نه تکذیب. در همه محصولات و در همه جا ممکن است لابی‌های تعیین کننده قیمت فعال باشند و مسلماً در خصوص زعفران نیز به ویژه در بحث صادرات تا قبل از اینکه سازمان تعاون روستایی کشور به کمک اجرای طرح خرید توافقی وارد عمل شود، فرآیند تعیین قیمت‌ها قطعاً در چارچوبی نامشخص بوده است. این در حالی است که با شفافیتی که به کمک بورس پیش آمده و به دلیل آنکه با اجرای طرح خرید توافقی و در فصل خرید از تولیدکنندگان حمایت شده است، این انحصار قیمت‌گذاری شکسته شد و سعی گردید از تولید کننده با قیمت‌های منطقی حمایت شود.
اجرای طرح خرید توافقی زعفران و کشف قیمت از طریق بورس کالا چگونه می‌تواند به حل این مشکلات و برندسازی زعفران ایرانی در دنیا کمک کند؟
در بسته جامع خرید توافقی زعفران که از ناحیه مجری طرح، یعنی وزارت جهاد کشاورزی دیده شده، این نکته مهم وجود دارد که در صنایع و حلقه‌هایی که به حلقه‌های بالادستی تولید زعفران مرتبط است، سرمایه‌گذاری شود تا در آینده بیشتر شاهد این باشیم که سهم قابل توجهی از حجم بالای گردش مالی زعفران که هر ساله در دنیا اتفاق می‌افتد به عنوان ارزش افزوده این بخش به ایران اختصاص یابد؛ البته در این راستا اقدامات مثبتی صورت گرفته تا با توجه به تأکید مقام عالی وزارت جهاد کشاورزی و البته با هماهنگی و استفاده از توان و ظرفیت بخش خصوصی و نیز با همکاری مجموعه سازمان تعاون روستایی و شبکه تعاونی‌ها، زیرساخت‌های لازم را فراهم کرده و بتوانیم در جهت ارتقای تکنولوژی های مربوط به فرآوری و برندسازی که در بحث زعفران از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، اقدام عملیاتی انجام دهیم. ضمن اینکه در نهایت با کمک بورس می‌توان در عرصه جهانی و صادرات، نابسامانی‌هایی را که گاهی اوقات به دلیل وجود بعضی رقابت‌های منفی و مسموم در سطح کشور به وجود می‌آید، ساماندهی و هدایت کرد.
استفاده از بستر معاملاتی بورس چه مزیت‌هایی برای فعالان بخش کشاورزی و به ویژه کشاورزان و زعفران کاران دارد؟
استفاده از این فضای شفاف هم سودآوری به همراه دارد و هم می‌توان بخشی از منابع مورد نیاز بخش کشاورزی را از این طریق تأمین کرد. ضمن اینکه بورس به عنوان یک سازوکار است که شفافیت را در پی داشته و از نظر امکان دسترسی همگان به این بازار، شرایط برابر را برای همه کسانی که علاقه‌مند به سرمایه‌گذار ی در بخش کشاورزی هستند، ایجاد می‌کند. افزون بر این، با ادامه و استمرار معاملات در قالب قراردادهای آتی از مجاری بورس کالای ایران می‌توان سرمایه‌های سرگردان را که ممکن است در برخی شرایط به بازارهای دیگر سرازیر شده و مشکلات عدیده‌ای را برای اقتصاد ایجاد کند، به سمت بخش کشاورزی هدایت کرد. از همه مهم‌تر اینکه در این سازوکار می‌توان رانت‌های اطلاعاتی و مالی را به حداقل یا در حد صفر کاهش داد. همچنین، آغاز معاملات قراردادهای آتی زعفران می‌تواند زمینه خوبی جهت به‌کارگیری برای سایر محصولات کشاورزی هم باشد.
به نظر شما راه‌اندازی معاملات آتی زعفران تا چه اندازه در شفاف‌سازی قیمت‌ها در آینده و افزایش پیش‌بینی پذیری بازار این محصول اثرگذار است؟
در دنیای امروز سمت و سوی همه بازارهای جهانی به سمت شفاف‌سازی و استفاده از تکنولوژی و ابزارهای نوین در حوزه بازار سرمایه و تأمین منابع مالی از این محل است، به یقین در بحث قراردادهای آتی زعفران هم ما می‌توانیم به عنوان یک رویکردی که در بخش کشاورزی در آغاز راه و نقطه شروع آن هستیم، بهره بگیریم. همین که استفاده از این ابزارها در بخش کشاورزی تحت عنوان قراردادهای آتی زعفران شروع شده است، می‌تواند نقطه آغازینی برای رونق معاملات این بخش باشد. ضمن اینکه توسعه بازار و امور مربوط به حوزه بازرگانی محصولات کشاورزی با استفاده از تکنولوژی‌های روز، می‌تواند به کمک زیرساخت‌های خیلی خوبی که بورس ایجاد کرده است، رقم بخورد. به این ترتیب، علاقه‌مندان و کسانی که منابع مالی در اختیار دارند می‌توانند در این بخش با حداقل ریسک یا با ریسک کمتر در قراردادهای آتی حضور پیدا کنند.
راه‌اندازی این معاملات چقدر در بهبود جایگاه بین‌المللی ایران در بازار جهانی زعفران اهمیت دارد؟
با توجه به ارزش قیمتی که زعفران دارد و اینکه ایران جزو بزرگ‌ترین کشورها یا به عبارت بهتر، برترین کشور تولیدکننده زعفران در دنیا است، راه‌اندازی معاملات آتی زعفران می‌تواند در ارتقاء جایگاه کشورمان در بحث زعفران قدم مؤثری باشد و در آینده هم در تثبیت جایگاه بورس زعفران ایران در سطح منطقه و در سطح دنیا نقش مهمی ایفا کند تا به کمک آن بتوانیم نسبت به ارتقای جایگاه کشورمان در حوزه زعفران و تقویت صادرات این محصول ارزشمند گام‌های مؤثرتری برداریم؛ چرا که در حال حاضر ایران با در اختیار داشتن سهم حدود ۹۰ درصدی از کل تولید جهان، به عنوان سلطان تولید این گیاه ارزشمند محسوب می‌شود.
ضمن اینکه باید این واقعیت را بپذیریم که دنیا تمایل دارد به سمت بازارهای شفاف و برخوردار از تکنولوژی‌های جدید گام بردارد. برای بخش کشاورزی، سازمان تعاون روستایی و کل کشورمان هم این موضوع خیلی حائز اهمیت است که آغاز آن از بورس کالای ایران کلید خورده و موجب خوشحالی برای کشاورزان است و امیدوارم که نفع چنین اقدامات مؤثری به کانال‌های تولید هدایت شده و فعالان این حوزه را منتفع کند. این حرکت با نگاه به نگرش اقتصاد مقاومتی و پایداری در فعالیت‌های تولیدی می‌تواند برای تولیدکنندگان ما یک نقطه اتکا و امیدی باشد که به دیگر بازارها دسترسی داشته باشند و این بازار به گونه‌ای حامی و پشتیبان تولیدکننده باشد.
ظرفیت بخش خصوصی را در توسعه سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی و اقتصاد روستایی چطور ارزیابی می‌کنید؟
به طور قطع در این سازمان باورمان هم بر این است که با توجه به سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در صنعت زعفران می‌توان از آنها به عنوان یک ظرفیت کمک گرفت، به طوری که می‌توان با تعامل و استفاده از همه این ظرفیت‌ها هم از نظر قیمتی زعفران را به جایگاه واقعی خودش رساند و هم می‌توان از نظر قیمتی انگیزه لازم را برای تداوم تولید در بین کشاورزان و تولیدکنندگان کشور ایجاد کرد. به این ترتیب، با ارتقای بهره‌وری، در تولید محصول کیفی موفق خواهیم بود و از نظر کمی تولید را افزایش خواهیم داد. این امر با پایداری و تداوم فعالیت کانون‌های تولید، نقش و اهمیت به سزایی در توسعه اقتصاد بخش کشاورزی به ویژه در حوزه اقتصاد روستایی و نیز توسعه اقتصاد ملی ایفا خواهد کرد.
