به گزارش باشگاه در و پنجره و نما
به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، در دنیای سیاست بین الملل و در ادبیات سیاسی جهان امروز واژه تروریسم و تروریست بسیار به کار گرفته می شود. بسیاری از دولت ها و از جمله قدرت های بزرگ جهانی مانند روسیه و آمریکا و حتی کشورهای اروپایی، به بهانه مبارزه با تروریسم هزاران کیلومتر دورتر از مرزهای خود حضور نظامی داشته و مشغول جنگ هستند.
سووالی که ذهن صاحب نظران و کارشناسان را به خود مشغول کرده این است که آیا تروریسم فقط دارای وجه‌ی نظامی است یا از وجوه دیگری نیز برخوردار است. از دیدگاه خیلی از آنها تروریسم می تواند اقتصادی و حتی فرهنگی باشد. بعلاوه، تروریسم تنها توسط گروه های معارض و ستیزه جو که با دولت های مرکزی خود سر ناسازگاری دارند صادر نمی شود بلکه دولت ها نیز می توانند منشأ تروریسم بوده و دست به اقدامات تروریستی بزنند. به نظر می رسد که با چنین نگاهی به تروریسم است که اخیراً محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان آمریکا را متهم به تروریسم اقتصادی علیه مردم ایران کرده است.
وی در پاسخ به مایک پمپئو، وزیر خارجه آمریکا گفته است که این کشور با تروریسم اقتصادی خود آحاد مردم ایران را هدف قرار داده و حتی تلاش می‌کند مانع واریز شدن کمک‌های مالی هموطنان ما در خارج از کشور به حساب‌های هلال احمر ایران برای کمک به سیل زدگان شود.
** تروریسم چیست؟
هر چند اجماع کلی در باره تعریف ترور و تروریسم وجود ندارد اما بر اساس نظر کارشناسان واژه ترور یعنی ایجاد ترس و وحشت با هر گونه عملکرد یا تهدید برای ترساندن ویا آسیب رساندن به شهروندان، حکومت ویا گروه ها وشخصیت های سیاسی. همچنین طبق منابع موجود، در گزارش سیزدهم کمسیون حقوق بین الملل در سال 1995 در قسمت دو ماده ی 24 کارها و اقدامات زیر از مصادیق تروریسم معرفی شده است: تصدی، سازمان دهی، دستور دادن، تسهیل کردن، تأمین مالی، تشویق یا اداره اعمال خشونت آمیز بر ضد دولتی دیگر که متوجه اشخاص یا اموال باشد و از چنین طبیعتی برخوردار باشد که در افکار؛ تشکل ها، گروه ها یا افکار عمومی وضعیت ترور ایجاد کند تا دولت یاد شده را به اعطای منافع یا اعمال روش خاصی وادارد.
بنابر این تروریسم یک دیدگاه و جهان بینی است که بر مبنای ایجاد ترس و رعب و وحشت قرار دارد. تروریست ها فکر می کنند که از طریق دهشت افکنی و هراس افکنی میان مردم می توانند به اهداف سیاسی و اقتصادی خود که از گرفتن امتیازاتی خاص از یک دولت تا سلطه بر یک سرزمین و ایجاد حکومت های خاص خود و حتی برقراری حکومتی جهانی را شامل می شود.
چنین اقداماتی می تواند از دولت ها نیز علیه دولت دیگری سر بزند. آنچه که در تعریف تروریسم قابل توجه است نا مشخص بودن فاعل این امال تروریستی است. درواقع، طبق تعریف یاد شده هر شخص، گروه و یا دولتی می تواند مرتکب اعمال تروریستی شود.
** اهمیت جهانی تروریسم
تروریسم سالانه هزینه های زیادی روی دست جامعه بشریت می گذارد. از مرگ و میر انسان های بی گناه تا خسارت های اقتصادی، از پیامدهای اعمال تروریستی به شمار می رود. برای مثال از نظر اقتصادی، طبق گزارش سالانه تروریسم جهانی در سال 2014 هزینه های تروریستی دنیا بالغ بر52.9 ملیارد دلار بوده است. ضربۀ تروریسم به اقتصاد جهانی در سال 2015 به 89 میلیارد و 600 میلیون دلار رسید. این رقم برای سال 2018 حدود 52 میلیار دلار است. اگر خسارت های اقتصادی ناشی از تحریم های یکجانبه را نیز به این ارقام اضافه کنیم بدون شک مقدار قابل توجه تری به دست خواهد آمد. همه کشورها به یکسان در این ضرر و زیان ها شریک نبوده اند. برای نمونه عراق با از دست دادن 17 درصد از تولید ناخالص داخلی خود، بیشترین زیان را دید.
علیرغم این تفاوت، کارشناسان معتقدند که تروریسم از نظر اهمیت دارای گستره ای جهانی و بین المللی است. به همین خاطر در اسناد بین المللی آمده است،هر اقدامی که هر یک از ابناء بشر را بترساند ویا تهدید کند چه با منافع خاص باشد که تروریست ها توجیه می کنند وچه با اهداف دیگری صورت گیرد، این اقدام علیه کل بشریت انجام شده و به همین جهت اگر در کشوری اقدام تروریستی انجام شود ،مجرم نمی تواند به کشور دیگری فرار کند ویا پناه ببرد و درهر صورت تحت پیگرد است.
این امر نشان می دهد که تروریسم می تواند همزمان کل جامعه بشریت را مورد تهدید قرار دهد و اگر برخی از کشور ها در حمایت از گروه های تروریستی منافع کوتاه مدتی داشته باشند بدون شک در بلند مدت این امر به ضرر آنها تمام خواهد شد. چرا که تبعات و پیامدهای گسترش تروریسم دامن آنها را نیز خواهد گرفت.
چنین قضیه ای در مورد همه ی انواع تروریسم، از سیاسی و رسانه ای و سایبری گرفته تا اقتصادی و فرهنگی صادق است. برای مثال تروریسم سایبری که یکی از مهمترین انواع تروریسم در عصر اطلاعات و ارتباطات است همزمان کل جامعه بشری را تهدید می کند. امروزه کمتر جامعه ای پیدا می شود که اینترنت زیرساخت اصلی سامانه های مختلف مدیریتی و همچنین ارتباطی آن را شکل ندهد. همه چیز در فضای سایبری پیش می رود و اقتصاد، سیاست و مدیریت جوامع خارج از فضای سایبری معنایی ندارد. این فضا شبکه ای به گستره همه جهان را شکل می دهد که امنیت و ناامنی آن نیز معنایی جهانی دارد. به عبارت دیگر چنانچه فضای سایبری ناامن شود برای کل جهان نا امن خواهد بود و اگر هم امنیتی در آن برقرار باشد همه دنیا را در بر خواهد گرفت.
** تروریسم اقتصادی برگی از تروریسم دولتی
دولت ها نیز می توانند مرتکب اعمال تروریستی شوند. یعنی می توانند در حق دولت و یا ملت دیگری اعمال رعب و وحشت کنند و امنیت آنها را به خطر اندازند. این امر از آنجا ناشی می شود که امروزه امنیت ابعاد گسترده‌تری نسبت به گذشته پیدا کرده است. جامعه با مسائلی مانند امنیت اقتصادی، امنیت فرهنگی، امنیت سیاسی، امنیت اجتماعی و روانی رو به رو است و اخلال در هر کدام می‌تواند در حوزه تروریسم تعریف شود.
امنیت اقتصادی جوامع با امنیت جانی افراد آنها گره خورده است. از این رو چنانچه دولتی، دست کم خارج از چارچوب های بین المللی و به طور یکجانبه دست به اعمال تحریم اقتصادی کشور و دولت دیگری بزند، امنیت آن را هدف قرار داده است. از این رو می توان، طبق نظر کارشناسان تحریم‌های اقتصادی آمریکا علیه ایران را به‌عنوان شکل بارزی از تروریسم اقتصادی که هدفش بر هم زدن امنیت و آرامش عمومی جامعه است قلمداد کرد. تروریسم اقتصادی به معنای وحشت‌آفرینی در مورد اقتصاد یک کشور و ایجاد رعب و ترس در دیگر کشورها برای ممانعت از تجارت و سرمایه‌گذاری در کشور هدف است. تحریم های یکجانبه آمریکا هدفی جز این ندارد.
بر اساس نظر برخی از کارشناسان و صاحبنظران حوزه روابط بین الملل، امروزه ایالات متحده نه فقط کشورهای مخالف با سیاست های آن را تحریم می کند، بلکه دیگر کشورها و موسسات و اشخاص که تحریم های این کشور را قبول ندارند را نیز تحریم می کند. با توجه به اینکه آمریکا از ابزار تحریم بر علیه همه کشورهای جهان استفاده می کند، می توان گفت که اقدامات تحریمی آن دیگر محدود به کشور خاصی نیست بلکه کل جهان را شامل شده و به نوعی تروریسم اقتصادی بین المللی تبدیل شده که ایالات متحده برای منافع خود از آن استفاده می کند.
پژوهشم**س-م**1552
