حکایت بالارفتن مصرف بنزین هر سال همین روزها که فصل داغ مسافرت‌ها‌ست، به گوش می‌رسد اما امسال رنگ و بوی خبرهایی که از رشد مصرف بنزین روایت می‌شوند، کمی نسبت به سال‌های گذشته فرق کرده و رکورد شکسته‌شده در تیر، صدای هشدارها را بیش از هر سال دیگری به گوش می‌رساند. واقعیت این است که روند رو به رشد مصرف بنزین نه‌تنها در تابستان که از بهار همین امسال، نگرانی‌های زیادی را با خود به همراه کرده و حالا حاشیه‌ها تمامی ندارند. آن‌طور که مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران می‌گوید: «میزان مصرف در فروردین 96 در مقایسه با فروردین پارسال هشت درصد رشد داشته است. این آمار در اردیبهشت در مقایسه با مدت مشابه در سال قبل، 6,8 درصد افزایش داشته است.»
به گزارش اقتصادآنلاین به نقل از وقایع اتفاقیه ، منصور ریاحی با تأکید بر آغاز فصل مسافرت‌ها افزود: «با توجه به افزایش مصرف بنزین روزانه 84 میلیون لیتر بنزین مصرف می‌شود که در مقایسه با تیر سال گذشته 10 میلیون لیتر بیشتر است.» فصل داغ مسافرت‌ها و حکایت پایین‌بودن قیمت بنزین در مقایسه با کشورهای همسایه، صدای هشدارها را هر سال بلندتر از سال گذشته به گوش می‌رساند و دلایل متعددی برای رشد بی‌رویه مصرف بنزین از زبان کارشناسان و مسئولان شنیده می‌شود. حکایت بالابودن تعداد خودرو و پایین‌بودن نرخ بنزین داستانی همیشگی از این‌گونه گله‌ها و هشدارها‌ست و هر سال با ثبت رکوردی تازه در مصرف بنزین به گوش می‌رسد. حالا که فصل داغ مسافرت‌ها در حال رسیدن به نیمه‌های خود است و بنزین با صرفه اقتصادی مناسبی وارد باک خودروها می‌شود، پیش‌بینی‌های خوبی از حال و روز بنزین به گوش نمی‌رسد و ادامه روزهای گرم مسافرت‌ها پرشده از هشدارهایی که کارشناسان می‌دهند.
کار به جایی رسیده که در صورت ادامه این روند افزایشی، زمزمه‌هایی از سهمیه‌بندی بنزین و افزایش قیمت سوخت، شنیده شده و خبرها حکایت از برنامه‌های جدیدی برای مدیریت مصرف بنزین در کشور می‌کنند. گرچه هنوز همه چیز در حد حرف است و اتفاق خاصی در‌این‌زمینه نیفتاده اما به نظر می‌رسد که با ادامه روند افزایشی مصرف بنزین پای بهارستانی‌ها و دولتی‌ها نیز به این موضوع باز شده و مصوبه‌هایی برای کنترل مصرف سوخت، در دستور کار قرار بگیرند. شاهد مدعا هم سخنان چند روز پیش مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران است که گفته بود: «چنانچه نتوانیم این روند صعودی مصرف بنزین را کنترل کنیم دولت و مجلس باید مصوباتی درباره تغییر قیمت یا سهمیه‌بندی داشته باشند و ما به‌عنوان مجری تنها اجراکننده سیاست‌ها بوده اما اکنون پاسخگوی نیازهای کشور هستیم ولی چنانچه مورد خاصی پیش بیاید مدیریت کلان در‌این‌زمینه باید تصمیم‌گیری کند.»
به گفته ریاحی: «دولت اکنون در قبال سوخت یارانه سنگینی می‌پردازد، در صورتی که قیمت سوخت بسیار بالاتر از این نرخ‌هاست و این موضوع کار کارشناسی می‌خواهد. دلایل متعددی درباره افزایش مصرف داریم که یکی از اصلی‌ترین آنها افزایش تولید خودرو است.» در کنار این حرف و حدیث‌ها، روند افزایشی تولید خودرو نیز که یکی از علت‌های اصلی رشد مصرف بنزین عنوان شده، به‌عنوان مهم‌ترین علت افزایش مصرف بنزین است. روند افزایشی تولید خودرو در کنار قیمت ناچیز بنزین که کاملا در حالت عکس کشورهای همسایه است، راه را برای مصرف هر چه بیشتر بنزین هموارتر کرده و حالا نگرانی‌های زیادی را به دنبال خود دارد. بسیاری از مردم از پایین‌بودن قیمت بنزین در ایران و بالابودن قیمت خودرو گلایه دارند چون به اعتقاد بسیاری از منتقدان، پایین‌بودن قیمت بنزین در ایران راه را برای قاچاق سوخت و مصرف هر چه بیشتر بنزین هموارتر کرده و هیچ منفعتی در این ارزانی وجود ندارد، به جز آلودگی هوا و بالاتررفتن قاچاق سوخت به کشورهایی که در آنها معادله کاملا برعکس ایران بوده و در آنها قیمت سوخت صرفه اقتصادی خوبی ندارد. در کنار اینها افزایش روزبه‌روز تعداد خودرو نیز هر سال راه را برای مصرف هر چه بیشتر بنزین هموار کرده است. خودروهایی که هر سال بر تعداد آمارشان افزوده شده و قیمت سوختی که هزینه زیادی را روی دست خودروسوارها نمی‌گذارد، رکوردهای تازه در مصرف بنزین را می‌شکنند. آن‌طور که مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی می‌گوید: در سال گذشته چیزی حدود یک میلیون و 340 هزار خودرو در کشور تولید شد که در مقایسه با سال 94 حدود 38 درصد رشد داشته است. به گفته ریاحی: در تولید موتورسیکلت هم سال 95 در مقایسه با سال 94 با رشدی حدود 63 درصد روبه‌رو بودیم و از 453 هزار به 737 هزار دستگاه موتورسیکلت افزایش یافت.
او همچنین به افزایش واردات خودرو نیز اشاره کرد و افزود: در سال 95 در مقایسه با سال 94 واردات خودرو حدود 21 درصد رشد داشته است. مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی یکی دیگر از دلایل بالابودن مصرف سوخت را بالابودن عمر بخشی از خودروها دانست و گفت: این خودروها علاوه بر مصرف زیاد بنزین آلایندگی زیادی نیز تولید می‌کنند. ریاحی افزود: البته قیمت بنزین دو سال است که ثابت مانده و ارزانی آن باعث شده به نوعی شاهد افزایش بی‌رویه مصرف بنزین باشیم.
سهمیه‌بندی داستانی تکراری از فساد است
در کنار هشدارهایی که هرازگاهی درباره کمتر‌شدن مصرف بنزین به گوش می‌رسند، سهمیه‌بندی یکی از مهم‌ترین نکته‌هایی است که مخالفان و موافقان زیادی را دارد. در کنار این موضوع به گفته برخی دیگر نیز نباید برای مدیریت مصرف سوخت عجله کرده و سهمیه‌بندی را بار دیگر وارد این داستان کرد چون به اعتقاد مخالفان سهمیه‌بندی بنزین با پایان‌یافتن تعطیلات مصرف بنزین هم کمتر شده و همه چیز تمام می‌شود. در واقع، برخی از مسئولان این‌گونه رکوردزنی‌ها را مقطعی دانسته و معتقدند که با پایان‌یافتن تابستان و تمام‌شدن مسافرت‌ها، میزان مصرف هم پایین می‌آید. آن‌طور که سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس، معتقد است چنانچه پس از پایان شهریور افزایش مصرف بنزین همچنان به قوت خود باقی بماند باید تمهیدات دیگری اندیشید تا نیازمند واردات سنگین بنزین نباشیم. اسدالله قره‌خانی دیروز با اشاره به افزایش مصرف بنزین طی هفته‌های گذشته، به خانه ملت گفت: سال‌های گذشته مصرف بنزین تا 90 میلیون لیتر در روز نیز افزایش یافته بود؛ بنابراین در شرایط کنونی که اوج مسافرت‌ها بوده و مردم به سبب گرمای خاصی که در کشور ایجاد شده به مناطق سردسیر و کوهستانی سفر می‌کنند این افزایش مصرف سوخت ناشی از افزایش مسافرت‌ها طبیعی است.
نماینده مردم علی‌آبادکتول در مجلس شورای اسلامی، با بیان اینکه با پایان فصل تابستان و سفرهای تابستانی سیر صعودی افزایش مصرف بنزین روند نزولی به خود می‌گیرد، افزود: اگر چنانچه پس از پایان شهریور این افزایش مصرف همچنان به قوت خود باقی بماند باید تمهیدات دیگری اندیشید تا نیازمند واردات سنگین بنزین نباشیم یا اینکه باید بودجه خاصی برای افتتاح فاز 1 و 2 ستاره خلیج‌فارس اختصاص یابد که از این طریق به تولید 15 میلیون لیتر دست یافت.
پایین‌بودن قیمت بنزین در ایران و فراهم‌شدن زمینه مناسب برای قاچاق آن به کشورهای همسایه یکی از پررفت‌وآمدترین زنگ‌خطرهایی است که در صحبت‌های کارشناسان به گوش می‌رسد اما به اعتقاد برخی از دست‌اندرکاران اقتصادی، با پایان‌یافتن فصل داغ مسافرت‌ها این‌گونه اتفاقات نیز کمتر می‌شود. به گفته قره‌خانی، افزایش مصرف سوخت بیشتر تحت‌تأثیر ترددهای جاده‌ای است که با کاهش پیک سفرهای تابستانی می‌توان انتظار کاهش مصرف و بازگشت مصرف بنزین به میزان میانگین مصرف گذشته را داشت. این نماینده مردم در مجلس دهم با بیان اینکه باید آیین‌نامه برقراری مجدد کارت سوخت براساس مصوبه مجلس تدوین شود، افزود: اگر بحث سهمیه‌بندی بنزین مطرح شود باید برای تاکسی‌های درون‌شهری و بین‌شهری و تاکسی‌های اینترنتی همانند اسنپ و تپسی سهمیه اضافه در نظر گرفته شود که با این اقدام در پمپ بنزین‌ها فسادهای خاصی ایجاد می‌شود و مردم در مضیقه قرار می‌گیرند. سخنگوی کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی، افزود: برای مدیریت مصرف سوخت باید به سمت تولید بیشتر و سیاست اصلاح قیمتی حرکت کرد تا علاوه بر رفع نیازهای مردم صرفه‌جویی در مصرف بنزین انجام شود.
برای جلوگیری از افزایش مصرف بنزین چه کار باید کرد؟
امسال خبرهای زیادی از رکوردهای مصرف بنزین به گوش می‌رسد. براساس گزارش‌ها، مصرف بنزین در تیر به 96 میلیون لیتر رسید که نسبت به تیر سال قبل بیش از 10 میلیون لیتر افزایش نشان می‌دهد. این رکوردزنی‌ها موجب نگرانی در مصرف بنزین شده‌اند چون پایین‌بودن قیمت بنزین، بالابودن تعداد خودروها و سیاست‌های نادرست وزارت نفت در زمینه بنزین، همه اینها راه را برای افزایش مصرف بنزین هموارتر کرده و حالا رکوردهای تاریخی‌ای در کشور در زمینه افزایش مصرف بنزین به گوش می‌رسد. آن‌طور که خبرآنلاین گزارش کرده، با احتساب قیمت بنزین فوب خلیج‌فارس، هر لیتر بنزین وارداتی رقمی بین هزار و 500 تا هزار و 700 تومان برای دولت تمام می‌شود که دولت باید این بنزین را به نرخ هزار تومان در هر لیتر بفروشد. این در حالی است که علت افزایش مصرف بنزین به‌دلیل شروع فصل سفرهای تابستانی اعلام شده اما فشار ناشی از افزایش مصرف باید از محل بودجه عمومی دولت تأمین شود. در نظر بگیرید که در ترکیه، قیمت هر لیتر بنزین 6 لیر معادل 6 هزار و صد تومان است. با توجه به حقایقی که گفته شد، سؤال مهمی در ذهن ایجاد می‌شود، به راستی برای جلوگیری از افزایش مصرف بی‌رویه که زیان آن متوجه همه کشور می‌شود چه باید کرد؟ این سؤال را دیروز خبرآنلاین در میان کاربران خود به اشتراک گذاشت. کاربران زیادی برای کمک به مدیریت بهینه بنزین در کشور نظرات خود را نوشته و هر کدام از راهکار جدیدی برای کمتر‌کردن مصرف بنزین در جامعه حکایت کرده بودند.
یکی نوشته بود: «خودروی کم‌مصرف خودروی هیبریدی و دیگر هیچ.»، احمد گفته: «اول تولید و واردکردن ماشین‌های باکیفیت و کم‌مصرف ولی با قیمت جهانی نه چهار برابر قیمت جهانی. دوم، فرهنگ‌سازی مصرف درست برای مردم. سوم، تولید بنزین باکیفیت» یکی هم راه کار خود را این‌گونه نوشته بود: «حمل‌و‌نقل ریلی گسترش پیدا کند.» توسی نوشته: «در یک شیب چهار‌ساله قیمت بنزین واقعی و واردات خودروهای کم‌مصرف و خوب خارجی و هیبریدی آزاد بشه و خودروهای بیش از 10سال ساخت از رده خارج و با وام خودروی جدید جایگزینش بشه.» حمیدی گفته: «تنها راه آن گسترش حمل‌و‌نقل عمومی و اجرای سیاست‌های خروج مسالمت‌آمیز شهرستانی‌ها از شهر‌های بزرگ از راه اشتغالزایی است.» یکی گفته: «تولید این خودروهای از رده خارج که با چند برابر قیمت به مردم تحمیل میشه رو متوقف و خودروهایی با تکنولوژی روز تولید و جایگزین کنید.» برخی نیز برای مدیریت بهتر قیمت بنزین تنها راهکار را سهمیه‌بندی عنوان کرده بودند. یکی هم گفته: «افزایش قیمت و سهمیه‌بندی بنزین برای خودروهای شخصی، نه خودروهای عمومی مانند تاکسی و ... . همچنین کنترل قیمت‌ها بعد از این اقدام جهت عدم تأثیرپذیری در گرانی اجناس و .... باید قبول کرد که بسیاری از مردم بی‌جهت خیابان‌گردی می‌کنند که بلای جان همه شده است.» دیگری گفته: «فقط تو ایرانه که میشه در حال ترافیک بالای 15-10 تا ماشین تک‌سرنشین شمرد، خیلی‌ها کاملا بی‌مورد از ماشین استفاده می‌کنن، تعریف ماشین در شهر بزرگ یعنی استفاده در آخر هفته و تعطیلات، اگه همه مردم بخوان ماشین بیارن بیرون توی هفته خب همین میشه، نصفه این مسئله بنزین مقصرش مردمن، بقیه‌ش خودروهای پرمصرف.» زهرا گفته: «اینکه قیمت در ترکیه و تو فلان کشور و اون منطقه این‌قدره، یک نوع عوام‌فریبی و فرار رو به جلو هست، چون اونقدر اونجا حساب‌وکتاب هست و متناسب با درآمد مردم، برای کالاها و فرآورده‌ها نرخ‌گذاری میشه، در ثانی این سؤال مثل این میمونه که بگین برای کاهش مصرف هوا چیکار کنیم؟» یکی هم گفته: «واردات خودرو رو بدون تعرفه گمرکی آزاد کنین، ماشین‌های امروزی تکنولوژی بهتری از این خودروهای داخلی است.»
