بهگزارش باشگاه در و پنجره و نما، در این همایش پیروز حناچی، شهردار تهران؛ عبدالرضا گلپایگانی، معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران و رئیس همایش؛ محمد طاهری، رئیس سازمان نظاممهندسی ساختمان استان تهران؛ محمد سالاری، رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای اسلامی شهر تهران؛ فرزانه صادق مالواجرد، معاون شهرسازی و معماری وزیر راه و شهرسازی و خانم نژاد بهرام عضو شورای شهر حضور داشتند.
محورهای این همایش شامل آسیبشناسی نمای ساختمان از منظر جزئیات اجرایی، نگهداری نما، ضوابط نظارت در طراحی و ساخت نما، نقشنما در بهینهسازی مصرف انرژی و ضرورتهای اجرایی نما بهمنظور رعایت ایمنی بود.
در این همایش دو پنل تخصصی در اختیار انجمن قرار گرفت که آقایان مهندس رضایی، دبیر انجمن در،پنجره و نما و مهندس فداکار،عضو هیأتمدیره انجمن و مدیرعامل شرکت سایتال ساخت در خصوص چالشها و مشکلات نما سخنرانی نمودند.از مواردی که در این همایش مطرح شد چالشهای پیش روی این صنعت بود :
1-عدم توجه به مقولات محاسبات نما در بخشهای انرژی، باد و اثرات زیست محیطی
2-عدم توجه به بسترهای لازم جهت انجام نماهای متناسب با شرایط اقلیمی و عدم توجه و تمرکز بر محاسبات طراحی و سازه ای لازم که متأسفانه در اغلب موارد سلایق شخصی کارفرما و سازندگان در نوع و نحوه اجرای نما بر محاسبات و نحوه اجراء اثرات زیادی گذاشته و علاوه بر اثرات مخرب اجتماعی شاهد هدررفت سرمایههای ملی در این بخش هستیم
3-عدم حضور نمایندگان و انجمنهای مرتبط با نما در شورای تصمیمگیری و تدوین دستورالعملهای نمای ساختمان
4-ضرورت بهرهگیری از آخرین متدها و محاسبات روز جهت اجراء و پیاده سازی نماهای مدرن
5-نبودن متولی و تعیین و رتبه بندی شرکتهای مجری نما که یکی از مهمترین چالشهای پیش روی این صنعت است که به سبب این خلاء، بسیاری از شرکتهای فاقد صلاحیت و توانمندی به این صنعت ورود و در بسیاری از موارد شاهد اجرای نماهای غیر استاندارد و غیر کارشناسی توسط این شرکتها هستیم
6-تدوین و اجرای قوانین متضاد بدون لحاظ شرایط اقلیمی که در برخی موارد با برخی تغییرات سلیقه ای توام گردیده است.
در پنل تخصصی توسط نمایندگان انجمن چالشهای این صنعت در دو بخش مطرح شد:
آقای فدکار مدیرعامل شرکت سایتال ساخت:
امروزه در صنعت نمای کشور معضلات مختلفی وجود دارد که ادامه آنها و عدم توجه و یافتن راهکار مناسب برای مقابله با آنها، با در نظر گرفتن افزایش مقیاس و پیچیدگی پروژهها منجر به ایجاد مشکلات، در سطحی وسیعتر می شود. در شرایط حساس کنونی که عوامل موثر بر تصمیمسازی در پروژهها به صورت روز افزونی در حال افزایش است، تعیین خط مشی و تدقیق نیازها و شیوههای پاسخگویی به آنها از همیشه مؤثرتر است. لذا مباحثی را که دارای اهمیت فراوان و استراتژیک هستند را به صورت اجمالی بیان میکنم.
لزوم محاسبه و طراحی دیتیل زیرسازی نما
در گذشته اکثر تلاش طراحان به کم کردن آسیب وارد شده به سازه و سیستم مقاوم در برابر نیروی جانبی معطوف بوده است، اما در سالهای اخیر توجه جوامع مهندسی و ادبیات فنی بر اجزای غیرسازهای و مخصوصاً نما معطوف شده است. براساس ارزیابیهای انجام شده بعضاً، خسارات مـالی ناشی از آسیب به اجزای غیرسازهای از مقدار آسیب وارد بر اجزای سازهای تجاوز مینماید. از جمله مثالهای این موضوع می توان به زلزله کرمانشاه اشاره نمود که با خرابی نما علاوه بر مختل شدن عملکرد ساختمان خسارتهای جانی و مالی شدیدی نیز به وجود آمد.
در صورتی که نگاه ویژه به طراحیهای عناصر غیرسازهای از جمله مواردی بود که بعد از زلزله 1964 آلاسکا در ادبیات فنی جهان مورد توجه قرار گرفت.
لزوم محاسبه وال پستهای مناسب
وظیفه وال پستها انتقال نیروهای حاصل از باد و زلزله از دیوار به فریم است که موجب عدم تخریب دیوار میشود. به طور عمومی، اتصال وال پستها در انتهای متصل به فریم در قسمت فوقانی به صورت لوبیایی و در قسمت پایین به صورت مفصل است ولی بعضاً به صورت جوشی نیز اجرا میگردند.
عدم اجرای صحیح وال پست دیوارهای پیرامونی نما از ایرادات اجرایی رایج ساختمانها است. خرابی اکثر نماهای infill بر اثر عدم اجرای و یا اجرای غیراصولی وال پستها میباشد.
ضرورت محاسبه درست اتصالات
با بررسی عملکرد نماها و مشکلات به وجود آمده در این المانها، نقش اساسی اتصالات نما و جزئیات آن بیشتر به چشم می آید. در صورت عدم طراحی و اجرای مناسب اتصالات و جزئیات کارآمد نما، ایمنی لازم را برای ساختمان در برابر نیروهای قائم و جانبی نمی توان متصور شد.
اتصالات در نماها، اعضا و قسمت های مختلف نما را به یکدیگر و به سازه اصلی متصل کرده و نیروها را بین این اعضا منتقل می کند. اتصالات در هنگام انتقال نیرو از خود تغییر شکل هایی نشان می دهد که عدم توجه به این تغییر شکلها عواقب جبران ناپذیری را به همراه خواهد داشت.
محاسبه زلزله المانهای نما
کشور ایران جزو مناطق زلزله خیز جهان است و با توجه به زلزله های بم و کرمانشاه در چند سال اخیر هیچ منطقه ای از کشورمان مصون از خطر زلزله نمـی باشد، پس شاید تنها راه مقابله با این پدیده رعایت اصول شهرسازی و ساختمانسازی می باشد. هر زلزله، درسی بزرگ برای آموختن است و در این میان زلزلههای بزرگ، درسهای بزرگی را فرا داده و میدهند. درسهایی که طبق سنت ما، زود فراموش میشوند، درسهایی که نیاز است بطور مرتب از طریق رسانهها، تکرار شود تا بلکه ملکه ذهنها شود؛ ملکه ذهن مردم، مهندسان، مدیران و مسئولان.
زلزله اخیر در کنار همه تلخیهایی که داشت یک نکته مهم و اساسی را نیز عیان ساخت. درس اول زلزله کرمانشاه: توجه و حساسیت به محاسبات نما در برابر زلزله است. قطع شدن کابل برق اضطراری بیمارستان سرپل ذهاب در اثر فروریزش نما از فجایع این زلزله بود.
الزام توجه به مقاومت نما در برابر آتش
خطرپذیری مصالح ساختمانی در برابر آتش باعث گسترش آتشسوزی در ساختمان میشود. طبق تحقیقاتی که در زمینه آتش سوزی ساختمانها صورت گرفته است اصولاً گسترش آتش به سمت بالا میباشد و به میزان بسیار کمی آتش به سمت پایین شعله میکشد.
بنابراین به منظور پیشگیری از آتشسوزی و افزایش ایمنی ساختمان باید از مصالح مقاوم در برابر حریق استفاده شود و تمهیدات ویژه در ساختمان بدین منظور اندیشیده شود.
وقوع حریق در ساختمانها با کاربریهای مختلف همچون مسکونی، اداری تجاری و صنعتی امری بعید نبوده و به دلیل تحولی که در صنعت ساخت پدید آمده است، نظیر استفاده از تاسیسات الکترونیکی بیشتر و حجم بالای کابلکشی و عواملی از این دست امکان وقوع حریق بیشتر شده است. این مهم استفاده از متریال با اشتعال پذیری کم را امری ضروری کرده است.
در نمای ساختمان تمام درزهای بین نما و سازه باید به نحوی دودبندی و محافظت گردد که از گسترش و نفوذ آتش، دود و گازهای سمی از طبقه ای به طبقه دیگر جلوگیری بهعمل آید.
راه های ارتباطی و فضاهای پنهان نظیر شفت ها، محل عبور کابل ها و لوله ها، فضاهای خالی بین دیوارها و نماهای خارجی ساختمان و غیره باید به نحوی طراحی و اجرا شوند که از گسترش حریق از طریق آنها جلوگیری به عمل آید.
فرهنگ تشریحی معماری و ساختمان، دودبند را "هر نوع مانع پیوسته با ساختار احتراقناپذیر، که برای جلوگیری از پخش دود در ساختمان، طراحی و ساخته شده است" تعریف کرده است.
محاسبات انرژی
یکی از عواملی که به شدت بر رفاه و آسایش در دورهی بهرهبرداری ساختمان موثر است، توجه و محاسبهی صحیح مصرف انرژی است. این مورد در کنار میزان چشمگیر کاهش مصرف انرژی که با انجام مطالعات و بررسی دقیق نمای ساختمان در فاز طراحی می تواند رخ دهد، مبحث انرژی را به عنوان عاملی غیر قابل انکار مطرح می کند. متاسفانه در بین شرکتهای فعال در حوزهی نما به این مبحث به شیوهی اصولی نگاه نشده و تنها به تایید گرفتن الزمات بسنده میشود. در حالی که بسیاری از پروژهها، خصوصا پروژههای بزرگ پتانسیلهای بی شماری برای بهینه سازی مبحث انرژی و حتی تولید انرژی دارند.
عملکرد پروژه اعم از تجاری ، مســکونی ، اداری ، درمانی، آموزشــی و خدماتی تعیین کننده ویژگیهای مهمی از ساختمان نظیر تناوب دوره استفاده ، تراکم نفر در زمان و سرانه نفر در ســـطح میباشـــد که در مرحله بعد الزام نیازهای امنیتی و ایمنی و راهکارهای افزایش بازدهی ساختمان را مشخص مینماید.
بررسی و مطالعات اقلیمی بستر پروژه که با بهره گیری از دادههای آب و هوایی اقلیم مورد نظر صورت می گیرد، باید به عنوان مطالعهی مرجع، در هنگام طراحی و محاسبهی انرژی در دستور کار قرار گیرد. مدلسازیها و شبیهسازی های مختلف اعم از آنالیزهای نور و روشنایی و خیرگی، آنالیزهای انرژی به منظور محاسبه ی مصرف سرمایشی و گرمایشی و نیل به محدوده ی آسایش از عواملی است که باید به آن توجه نمود.
یکی از معضلات موجود، وضع قوانین سختگیرانه در طراحی نمای ساختمان و به وجود آمدن رویکردی کمی به مبحث کیفی چون هویت است که باعث تقلیل این بحث به رویکردی با محوریت مصالح شده است. برخورد صحیح در این مورد می بایست با در نظر گرفتن پیشرفتها و علم روز و استفاده از بهترین و به روزترین امکانات و مصالح ساختمانی در کنار توجه و رعایت ماهیت اصلی هویت ایرانی صورت گیرد تا علاوه بر بهرهمندی از هویت ایرانی-اسلامی، بتوانیم سیمای شهری مدرن و بهینهای را برای هم وطنانمان ایجاد نماییم. متاسفانه به اشتباه استفاده از برخی مصالح خاص در نمای ساختمان را مترادف با در نظر گرفتن هویت ایرانی قلمداد میکنند و استفاده از برخی دیگر را برابر با عدم توجه به هویت، که نگرشی کاملا غلط است. هویت ایرانی همواره با علم و دانش هم راستا بوده است و این مهم باید در طراحی و ساختمانسازی کشورمان در نظر گرفته شود. در انجام این امر سازمانهایی چون شهرداریها، وزارت راه، مسکن و شهرسازی و سازمان نظام مهندسی میتوانند با اجرای قوانین صحیح در شکلگیری شهری مدرن و ایرانی نقش به سزایی ایفا نمایند.
µدر پنلی که در اختیار آقای مهندس رضایی دبیر انجمن قرار گرفت ایشان تقاضا داشتند بعد از همایش نما به منظور پیگیری اهداف همایش ،کمیتههای تخصصی تشکیل و مباحث مطرح شده دسته بندی و پیگیری بشود تا نتیجه مطلوب از مباحث ارائه شده حاصل شود.
همچنین ایشان در ادامه اضافه نمودند که در شرایط خوب و انبساط منابع مالی کمتر کسی به فکر اصلاح رویه و مهندسی ارزشی در فراینده است. امروزه که کارفرمایان و مجریان نما هر روز با تغییرات متعدد اقتصادی رو به رو هستند بمنظور دست یافتن به یک اجرای خوب و رفع موانع پیش رو، چاره ای جز نگاه فنی به مشکلات و چالشهای پیش رو صنعت نما نداریم.صنعت نما در عین اینکه ساده بنظر می رسد صنعت پیچیده ای می باشد.
ایشان در ادامه صحبتهایشان به مواردی که یک مهندس نما برای اجرای خوب باید در نظر داشته باشد اشاره نمودند:
1- اقلیمی آب و هوا 2- رفتار سازه ای 3- تعاملات با سازه اصلی 4-دریافت وهدر رفت حرارتی از نما 5-آسایش حرارتی ساکنین و بهره وری انرژی 6- سایه اندازی 7- میعان 8- تهویه 9- ماندگاری 10- پایداری 11-بهره وری از نور طبیعی 12- حریق 13- اکوستیک 14-ایمنی و امکان سرویس شدن و نظافت 15- امنیت 16-نگهداری و قابلیت ساخت
که اجرای و پیاده سازی هر یک از این موارد مستلزم پیش زمینه های لازم است، که متأسفانه بخشهایی از این پیش زمینههای لازم اکنون به چالشهایی در صنعت نما مبدل شده است.
لزوم نظارت مستمر بر استفاده از مصالح مناسب نما
یکی از مواردی که متأسفانه این روزها به معضلی برای صنعت تبدیل شده است، استفاده از مصالح با کیفیت نامناسب است که پیش از دوره در نظر گرفته شده برای عمر نما، دچار فساد و ازهم گسیختگی شده و با کیفیت ظاهری و کارکردی خود را از دست می دهد. متأسفانه استفاده از مصالح با کیفیت پایین در درازمدت هزینه ای به مراتب بیشتر از استفاده ی مصالح با کیفیت به کارفرما تحمیل خواهد کرد.چرا که علاوه بر هزینه ی خرید مصالح جدید، هزینههای تعویض و نصب و همچنین هزینههای پنهانی چون افزایش مصرف انرژی را نیز خود به همراه میآورد. باتوجه به پیشرفت روزافزون علم و تغییر استانداردها و آیین نامههای اجرایی داخلی و بینالمللی پیشنهاد میشود، برچسب استاندارد مصالح ساختمانی را با علم روز و الزامات جدید، بهروزرسانی نماییم. همچنین با بهرهگیری از علم روز اقداماتی در جهت تشویق تولیدکنندگان داخلی مصالح نانو نماییم تا ساخت مصالح خود تمیزشونده و خود ترمیم شونده که از جمله موارد بسیار مورد نیاز برای کلان شهری چون تهران است را هرچه زودتر به مصالحی بومی و تولید داخل تبدیل نماییم.
استفاده از مصالح نوین و سبک
سبک سازی یکی از مباحث نوین در علم ساختمان است که روز به روز در حال گسترش و پیشرفت می باشد. این فن آوری عبارتست از کاهش وزن تمام شده ساختمان با استفاده از تکنیک های نوین ساخت مصالح جدید و بهینه سازی روش های اجرا،کاهش وزن ساختمان علاوه بر صرفه جویی در هزینه ،زمان و انرژی زیان های ناشی از حوادث طبیعی مانند زلزله را کاهش داده و صدمات ناشی از وزن زیاد ساختمان را به حداقل میرساند. افزایش وزن اعضای نما به همراه زیرسازی آن در زمان بهره برداری، منجر به افزایش نیروی زلزله وارد بر نما و در نتیجه تخریب آن می گردد. درست است که میزان بازشوها یا پنجره ها براساس نیاز روشنایی طبقات توسط مهندس معمار تعریف می شود، اما باید توجه داشت که استفاده از بیشترین مقدار مجاز از بازشوها سبب کاهش وزن تمام شده دیوارها و در نتیجه سبب کاهش وزن ساختمان میشود.
لزوم توجه به عمر مفید مصالح و تعمیر و نگهداری نما
در نمای ساختمان به دلیل قرار گرفتن این المان در معرض عوامل جوی نظیر باد و باران و تابش مستقیم نور خورشید باید از مصالح مرغوب استفاده شود. امروزه نمای ساختمان ها ظاهر و ترکیب بسیار زیبایی دارد ولی متاسفانه شاهد هستیم روز به روز از مقاومت و زیبایی نمای اجرا شده کاسته میشود. علت این مشکل عدم توجه به عمر مفید مصالح و تعمیر و نگهداری نما می باشد.عدم تغییر رنگ مصالح نما، عدم جذب گرد وغبار ، مقاومت در برابر نم و رطوبت ،تنوع رنگ ،راحتی ترمیم ،اجرای سریع و آسان ،هزینه کم،طول عمر زیاد،شکل دهی آسان روی نما، قابلیت شستشو، مواردی هستند که در انتخاب مصالح نما باید مد نظر قرار گیرند.
برنامه تعمیر و نگهداری پیشگیرانه از بروز آسیب برای نمای ساختمان ، مقرون به صرفه ترین راه برای حفاظت است .در هر صورت کاربری ساختمان چه تجاری یا مسکونی و یا اداری باشد در حفظ کلی ارزش آن بسیار مفید خواهد بود. در واقع موضوع سیستم نگهداری نمای ساختمان کمک خواهد نمود تا در طول عمر آن بیشتر شود که در نهایت منجر به کاهش هزینه های نگهداری نما خواهد بود.
برنامه سیستم نگهداری نما می بایستی شامل موارد زیر می باشد:
الف-بازرسی خارجی پنل های نما و درزگیرهای اجزای نما دوره ای
ب-گزارش از خسارتهای وارده بر نما
ج- ثبت موارد و تایید اصلاحات جهت پیگیری در بازبینی های بعدی
مزایای به کارگیری برنامه سیستم نگهداری نما:
الف-حفظ ارزش ساختمان و ظاهر کلی و منظر شهری
ب-تضمنی عمر طولانی مدت پنل نما
ج-تشخیص زود هنگام آسیب ها و صدمات به وجود آمده قبل از ایجاد خسارت کلی
بررسی تاثیرات نمای ساختمان بر محیط اطراف
در بررسی تاثیر ساختمان ها بر محیط اطراف می باید دو جنبه ی مهم مورد بحث و بررسی قرار گیرد که معمولا مورد غفلت واقع می شوند.یکی بحث بررسی پرتوهای بازتابیده شده از سطح نما است که می تواند تاثیر بسزایی بر آسایش ساکنین ساختمان های اطراف و عابران نزدیم ساختمان داشته باشد. همچنین فرم ساختمان ها بر جریان هوای موجود در سایت پروژه بسیار موثر است که در صورت طراحی نادرست منجر به ایجاد محدوده های با سرعت بیش از حد و یا محدوده های با سرعت بیش از حد بدون نسیم خواهدد شد که هر دو این عوامل باعث کاهش آسایش حرارتی در ساکنین محدوده ای اطراف می گردد.
ضرورت ایجاد رشته های تخصصی دانشگاهی در کشور
توجه به اهمیت نماهای شهری و تاثیرات آن در جامعه و مباحث زیبایی شناختی و کاهش مصرف انرژی، کشورهای مترقی و دانشگاه های تراز اول جهان را برآن داشت تا در راستای ارتقاء مهارت ،افزایش توان و ایجاد نگرش در اجرای نماهای مدرن اقدام به راه اندازی رشته Façade engineering نمایند.
با توجه به وجود جزییات بسیار زیاد درمبحث نما و ماهیت بین رشته ای آن که تاثیر کاملا بسزایی هم بر معماری، سازه و رفتارهای انرژی و آکوستیکی ساختمان دارد، خلاء رشته ای تخصصی به منظور طراحی و اجرای هر چه صحیح تر نما کاملا مشهود است . امروزه دانشگاه های برتر جهان با شناخت این حوزه و اهمیت آن اقدام به راه اندازی رشته نما در شاخه ی علوم ساختمانی نموده اند. پیشنهاد می شود که ایران نیز با توجه به پتانسیل های موجود اقدام به این مهم نماید. سرفصل هایی چون محاسبات سازه های نما، رعایت موضوعات انرژی و آکوستیک که همگی در بحث نما دارای پیچیدگی های خاص خود هستند از جمله مواردی است که ایجاد رشته های تخصصی می تواند مباحث آن را پوشش دهد. همچنین اقدام به راه اندازی چنین رشته ای موجب آشنایی هرچه بیشتر مخاطبان صنعت ساختمان از جمله طیف وسیعی از مشاوران و کارفرمایان عرصه ی ساختمان می شوند.
توصیه اکید بر رتبه بندی شرکت های مهندسی و مجری نما
رتبه بندی یک نوع مقیاسگذاری برای تضمین کیفیت و کمیت شرکت های برتر در ارائه خدمات و دفاع از حقوق بهره وران است. برای رتبه بندی علاوه بر اهمیت نیروی متخصص فنی و مهندسی ،کم و کیف امکانات فنی و نرم افزاری ، تجهیزات و ماشین آلات و تجربیات پروژه های انجام شده آن شرکت ها با مورد ارزیابی قرار می گیرد. رتبه بندی فواید بسیاری دارد و نشانگر اعتبار یک شرکت است .قدر مسلم آن است که شرکت هایی که رتبه ی بهتری دارند نسبت به سایر شرکت ها در جذب مشتری موفق ترند و در مقایسه با سایر شرکت ها ارجحیت دارند که این خود ابزاریست برای ارتقاء تخصص و تجربه ی شرکت در حوزه ای که در آن فعالیت دارد.
سرمایه گذاران با توجه به رتبه بندی شرکت ها و توانایی مالی و فنی آن ها می توانند در انتخاب شرکت مناسب برای اجرای پروژ ی خود بهتر تصمیم گیری نمایند.
- در نمایشگاه جانبی که در کنار این همایش برگزار شد ، سرکار خانم مهندس نژاد بهرام در غرفه انجمن حضور پیدا کردند و اعضا هیات ریسه انجمن در پنجره ونمای ساختمانی تهران،بسیاری از مشکلات صنعت در و پنجره و نما به استحضار ایشون رسید وطبق دستور ایشان مقرر شد تا برخی موضوعات مرتبط با نما ومجریان شرکتهای فعال در بخش پنجره ونما سریعا پیگیری گردد.
همچنین با حضور جناب دکتر سالاری عضو شورای شهر تهران در غرفه انجمن در و پنجره و نما و بازدید از غرفه انجمن ،برخی چالشهای پیش روی صنعت در ، پنجره و نما به استحضار ایشان رسید .
انجمن پیشنهاد می نماید به منظور حصول مطلوب و بهتر اهداف عالیه شهرداری محترم در تحقق هر چه بهتر (( نما هویت شهر ما )) و ساماندهی وضعیت نمای شهری . جهت بررسی و رفع چالشهای موجود،کمیته و دبیرخانه دائمی بررسی چالشها و تدوین دستورالعمل های نما متشکل از نمایندگان شهرداری ، معاونت معماری و شهرسازی مرکز تحقیقات ساختمان و انجمن در،پنجره و نمای استان تهران تشکیل و چالشها و راهکارهای پیشنهادی مطرح شده در همایش بعنوان بخشی از نگرانیهای کارشناسان در مبحث نما و منظر شهری تشکیل تا با هم افزایی بتوانیم در جهت تحقق هرچه بهتر اهداف و سیاستهای پیش رو،گام برداریم.
- همچنین کارگاه آموزشی «هنر مهندسی نما: یکپارچهسازی فرآیند طراحی، محاسبات و ساخت در سازههای فری فرم طراحی انرژی محور،سنتی برای ساختمانهای آینده» توسط یکی از اعضای انجمن،شرکت سایتال ساخت در این همایش ارائه گردید.