هر ساختمان به واسطه بازشوهایی که دارد، با محیط بیرون ارتباط برقرار میکند. این ارتباط میتواند با هدف ورود و خروج به ساختمان، تردد از محلی به محل دیگر درون فضای محصور، ایجاد ارتباط بصری، بهرهمندی از امکانات فضای خارجی (چشمانداز و دسترسی) و یا تهویه و به جریان انداختن هوا باشد.
تعدادی از این بازشوها درون فضای معماری قرار میگیرند و راههای ارتباط فیزیکی و بصری و نیز دسترسیهای داخلی را ممکن میسازند؛ مثل دربهایی که بین اتاقها و راهروها نصب میشود.
اما تعدادی دیگر از بازشوها هم هستند که ارتباط بین ساختمان و محیط بیرون را شکل میدهند. و اینها مد نظر ما و موضوع بحث این مطلب هستند.
بازشوهای ارتباط با فضای بیرون ساختمان عبارتند از دربها و پنجرهها که انواع مختلف دارند. دربهای اصلی که ورود و خروج اصلی را برقرار میکنند، دربهای بالکن که کاربرد خصوصی دارند و میتوانند دسترسی به خارج ساختمان را هم به عنوان گزینه افزوده در خود دارا باشند، پنجرههای دیواری، دریچههایی که کوچک طراحی شده و عموماً برای تهویه و حفظ حریم شخصی هستند، و نیز پنجرههای سقفی.
از آنجایی که هر جزء ساختمان در زیبایی و عملکرد آن مؤثر است، این المانها نیز تا حد قابل توجهی بر میزان عملکرد، امنیت و زیبایی یک بنای معماری تأثیرگذار هستند. توجه داشته باشید که یکی دیگر از معیارهای مهم در انتخاب درب و پنجره، عایق بودن آنهاست. هرچه این المانها نسبت به صدا و حرارت بیشتر عایق باشند، امتیازهای بیشتری را متوجه صاحبین خانه و کاربران ساختمان خواهند کرد.
پنجرههایی که دارای شیشه و پروفیلهای عایق هستند، از ورود سر و صدای بیرون به داخل خودداری میکنند و همچنین مانع از اتلاف انرژی میشوند؛ چون در تابستان از خروج هوای خنک و در زمستان از خروج هوای گرم به بیرون ساختمان جلوگیری میکنند. هنگامی که تردد هوا بین داخل و خارج منحل شود، استفاده از وسایل تهویه و گرمایش کمتر خواهد بود و درصد آسایش و رضایت ساکنین از هوای ساختمان افزایش مییابد. صرفهجویی در هزینهها هم از دیگر مزایای مهم و قابل توجهی است که استفاده از اجزای ساختمانی عایق برای صاحبان خانه و کاربران فضا به ارمغان میآورد.
در استانداردهای تولید در و پنجره مورد دیگر، استانداردهای امنیتی و ضدسرقت بودن آنهاست. دربها و پنجرههایی که در تراز همکف یا نزدیک به آن قرار دارند، از بیشترین ریسک ورود سارقین برخوردار هستند. متأسفانه این المانها که تحت عنوان بازشوها تعریف میشوند، در صورتی که از تمهیدات امنیتی و قفلهای مناسب برخوردار نباشند، تهدید بزرگی برای ساکنین، کاربران و اموال آنها محسوب میشوند.
ویژگی «دسترسی» که این عناصر به همراه دارند، رعایت شدید ضوابط امنیتی و حریمها را الزامی میسازد. اگر قرار است یک ساختمان مزین به پنجرههای بزرگ و دربهای شیشهای باشد، لازم است تا از شیشههای نشکن، دستگیرههای امنیتی و قفلهای مطمئن در آنها استفاده شده باشد تا امنیت خاطر صاحبان خانه و کاربران را تأمین کند.
در روشهای قدیمی که البته هنوز هم در بسیاری ساختمانها اجرا میشود، از نردههای آهنی یا دربهای آهنی کشویی برای محافظت از سارقین استفاده میشود. ولی تکنولوژیهای جدید امکاناتی را فراهم آورده که شرکتهای سازنده بتوانند دربهای امنیتی و قفلهای ضدسرقت را طراحی و روانه بازار کنند. بر همین اساس هم دستگیرهها و قفلهایی ابداع شدهاند که احتمال به زور وارد شدن سارقین را تا حد زیادی کاهش میدهند یا زمان ورود آنها را به تأخیر میاندازند.
اکثراً تصور عموم افراد بر این است که سارقین اقدام به شکستن شیشهها میکنند. اما این شاید آخرین کاری باشد که یک سارق یا متجاوز بخواهد انجام بدهد. در واقع باز کردن قفلها با سادهترین ابزار و اهرمها کاریست که هر سارق تازهکاری به آن فکر میکند و قادر به انجامش است.
به این منظور شرکتهای بیمه، پلیس و سازندگان درب و پنجره در کشورهای توسعه یافته اقدام به تعریف استانداردهایی کردهاند که درجههای مختلف امنیت در برابر سرقت را در بر دارند و بر همین اساس کاربردها و موارد استفاده مختلفی را پاسخگو هستند.
این استاندارد تحت عنوان DIN V ENV 1627/2011 به عنوان یکی از استانداردهای تولید در و پنجره شناخته میشود و دارای شش کلاس مختلف است که قابلیت محافظتی دربها و پنجرههای تولید شده را مشخص میسازند. این 6 دستهبندی بر مبنای زمان لازم برای ورود سارق و قابلیت وی در باز کردن قفل لحاظ شدهاند. در این ردهبندی، RC 1 N سادهترین آنها و به گونهای است که با کمی زور فیزیکی باز شده و قابلیت دسترسی را فراهم میسازد، به این دلیل برای پنجرهها و بالکنهای طبقات فوقانی ساختمانها استفاده میشود. اما RC 6 سختترین نوع آنهاست که بیشترین مقاومت را ارائه میدهد و برای طبقات همکف و ترازهای نزدیک به سطح زمین توصیه میشود.
در ادامه استانداردهای تولید در و پنجره و ویژگیهایی که ارائه میدهند را به طور مختصر شرح دادهایم:
کلاس RC 1 N
چنان که در بالا به آن اشاره شد، دربها و پنجرههایی که این استاندارد را دارند، از مقاومت بسیار کمی در برابر ورود غیرمجاز و ترفندهای سارقین برخوردار هستند و بهتر است از آنها در طبقات فوقانی ساختمان استفاده شود. نصب شیشههای شفاف روی آنها انجام میپذیرد. آزمایشها نشان داده است که یک سارق معمولی با صرف میانگین زمان 3 دقیقه قادر به باز کردن این دربها و پنجرهها است. محصولات دارای استاندارد RC 1 N فقط نسبت به فشارهای فیزیکی مانند لگدهای محکم، کوبیدن شانه و یا تلاش برای از جا درآوردن شیشه، مقاوم هستند. البته نمیتوان روی این پنجرهها شیشههای امنیتی نصب کرد و به همین دلیل هم امکان شکستن و خرد شدن شیشههای معملی آنها بسیار محتمل است.
کلاس RC 2 N
دربها و پنجرههایی که در این رتبهبندی استاندارد جای میگیرند، مقاومت بیشتری نسبت به مورد اول در برابر سارقین و ورود افراد با اعمال زور دارند. اگرچه همچنان استفاده از شیشههای امنیتی در این درب و پنجرهها نیز امکانپذیر نیست. اما شیشهها محکمتر در داخل قاب جای گرفتهاند و نمیتوان با 3 دقیقه زمان و ابزارهای ساده آنها را شکست یا از جا درآورد. از این پنجرهها در طبقات فوقانی و همراه با شیشههای شفاف استفاده میشود.
کلاس RC 2
این استاندارد تولید در و پنجره به تلاش بیشتری برای باز شدن توسط سارقین احتیاج دارد و بدون استفاده از ابزارهایی مانند اهرم و پیچ گوشتی قابل باز شدن نیست. در این پنجرهها میتوان از شیشههای امنیتی استفاده کرد. شیشههای امنیتی در سادهترین حالتشان، از دو لایه مجزا تشکیل شدهاند که با لایه نازکی از فویل چسبناک و شفاف به یکدیگر محکم شدهاند. شفافیت آنها تقریباٌ مانند شیشه اتومبیلهاست و گاهی آنها را با نام شیشه «لمینیت» هم میشناسند. در صورتی که شخصی بخواهد با زور و ابزار سختی مانندسنگ یا میله آهنی شیشه را بشکند، فویل مابین دو لایه شیشه مقاومت آن را افزایش داده و کار سارقین را مشکل میسازد. این شیشهها در صورت شکسته شدن، خرد و متلاشی نمیشوند.
تقریبا 85% سرقتها در مورد پنجرههایی اتفاق میافتد که استانداردهای RC 1 N، RC 2 N و RC 2 دارند، به همین دلیل از اینها در طبقات بالای خانههای شخصی استفاده میشود. استاندارد RC 3 میتواند در موارد خاص به سیستم PVC هم مجهز شود.
کلاس RC 3
پنجرههایی با این استاندارد را سارقین حرفهایتر میتوانند باز کنند. آنها حداقل به 5 دقیقه زمان برای دسترسی به طرف دیگر پنجره احتیاج دارند و حداقل باید از اهرم یا دیلم برای بازکردن آنها استفاده کنند. در این پنجرهها شیشههای امنیتی نصب میشود.
کلاس RC 4
داشتن این استاندارد استانداردهای تولید در و پنجره به معنی مقاومت بالا در برابر سارقین و ورودهای غیرمجاز است. معمولاً برای فضاهای تجاری و عمومی از پنجرههایی با این استاندارد استفاده میشود. سارقین برای عبور از مانعی با استاندارد RC 4 به حداقل 10 دقیقه رمان و ابزارآلات سخت و مجهز احتیاج دارند.
کلاس RC 5
این کلاس، استاندارد بالایی برای درب و پنجرههاست و مقاومت خیلی بالای آنها را متذکر میشود. دربها و پنجرههایی که این استاندارد را دارند حتی در مقابل استفاده سارقین از دستگاههای مینیفرز دستی با دیسکهایی به قطر 5/12 سانتیمتر و همچنین در برابر ارههای صابر هم مقاومت بسیار بالایی دارند.
کلاس RC 6
بهترین مقاومت در برابر سارقین و ورودهای متفرقه متعلق به درب و پنجرههایی است که این استاندارد را دارند. شرکتهای سازنده هزینههای قابل توجهی برای به دست آوردن این استاندارد متقبل شدهاند و عموماً کارفرماهای خصوصی برای پروژههای ویلایی و مسکونی خود، و بهخصوص آنهایی که اموال ارزشمندی را در خانه نگهداری میکنند، از محصولاتی با این استاندارد استفاده میکنند. با این وصف میزان امنیت و مقاومت درب و پنجرههای مجهز به استاندارد RC 6 کاملا آشکار است. یک سارق حرفهای با ابزار مجهز و سنگین لااقل به 20 دقیقه زمان نیاز دارد تا بتواند از این پنجره به داخل راه پیدا کند.
البته عاقلانه است که به غیر از استاندارد فوق، تمهیدات امنیتی دیگری همچون انواع دستگیرههای قفلشونده با تکنولوژی بالا هم روی درب و پپنجره نصب شود تا ورود سارقین را حتیالامکان به تأخیر بیندازد. جالبتر آنکه تعدادی از این قفلهای دستگیره قابل جابجایی هستند و افرادی که به عنوان مستأجر وارد ملکی میشوند، قادر خواهند بود تا میزان امنیت مورد نظرشان را به راحتی با نصب یراقآلات و قفلهایی با مکانیزم پیچیده روی دربها و پنجرهها افزایش بدهند.