به گزارش ایسنا، توسعه فضای سبز شهری و توزیع عادلانه آن در محلات شهری به خصوص در دل شهر و مکان‌هایی که قیمت زمین صرفه اقتصادی برای کاربری فضای سبز ندارد از چالش‌های امروز شهرها به حساب می‌آید. فضای سبزی که حضور و وجودش برای لطافت روح انسان لازم و حتی برای خود شهر نیز مورد نیاز است.
فضاهای سبز شهری علیرغم آنکه نوعی آسایش اقلیمی ایجاد می‌کنند، در بهبود کیفیت هوای شهرها نقش بسزایی دارند. همچنین موجب زیبایی بصری شهر می‌شوند، برای اوقات فراغت مکان تأمین می‌کنند، خانه پرنده‌های شهر می‌شوند و اکوسیستم‌های زیبای شهری به وجود می‌آورند، باعث تثبیت کربن می‌شوند، فرسایش خاک را متوقف می‌کنند، لبه‌ای سبز برای خوانایی شهر به وجود می‌آورند، می‌توانند مانع از انتقال آلودگی‌های صوتی شوند و هزار و یک فایده مستقیم و غیر مستقیم دیگر دارند.
فضاهای سبز عمودی
اما همانطور که گفته شد تأمین زمین برای کاربری فضای سبز به خصوص در قلب شهرهای امروزی امری بسیار چالش برانگیز و حتی ناممکن برای مدیران شهری است. از یک سو قیمت زمین در مراکز شهری و از سوی دیگر اهمیت آزادسازی زمین‌های قابل استفاده برای احداث و تعریض خیابان‌ها راه را برای افزایش سرانه فضای سبز در مراکز شهری تنگ می‌کند.
بام سبز یکی از راهکارهای اجرایی قابل قبول و پذیرفته شده برای حل این مشکل است که در سال‌های اخیر توانسته ذهن بسیاری از مدیران شهری را به خود معطوف کند. بام سبز یا به نوعی فضاهای سبز عمودی در واقع به استفاده از پشت بام ساختمان‌ها برای تأسیس فضای سبز اشاره دارد.
بام سبز رویکردی نوین در معماری و شهرسازی است که برخواسته از مفاهیم پایداری و توسعه پایدار است که از آن می‌توان به عنوان ابزاری برای افزایش سرانه فضای سبز شهری بهره برد. در واقع استفاده از بام‌هایی که تا پیش از این در اکثر مواقع فضاهای مرده و فراموش شده‌ای بودند، آن هم در جهت توسعه فضای سبز، یک پیروزی چندجانبه است. از سویی گیاه و درخت را با تمام فوایدش به کنا خود آورده‌ایم و از طرفی نیاز به مصرف انرژی را در ساختمان ها کم کرده‌ایم چرا که بام‌های سبز نوعی عایق ایده آل محسوب می‌شود.
10 درصد بام‌های در آلمان سبز است
گرچه بام سبز مفهومی است که در سال‌های اخیر از کشورهای توسعه یافته به ایران وارد شده است اما تاریخچه آن به 2500 سال پیش باز می‌گردد. وقتی ایرانیان بر روی بام زیگورات‌ها گل و گیاه نگهداری می‌کردند. همچنین ششصد سال پیش از میلاد مسیح مردم بابل باغ‌های معلق بابل را ساخته بودند. تا آنکه چندصد سال پیش در اروپای غربی رواج یافته بود.
در قرون وسطی و دوره رنسانس در فرانسه و ایتالیا، گونه‌هایی از بام سبز به وجود آمد که عموماً بر روی ساختمان های عمومی و توسط دولت مرکزی شکل می‌گرفت. در سال 1600 میلادی یک آلمانی تراس خانه خود را تبدیل به باغچه کرد و همین آغازی بود که تا سال 1875 تبدیل تراس به باغچه در آلمان و روسیه توسعه پیدا کرد. امروز 10 درصد بام‌های کشور آلمان سبز است.
"لوکوربوزیه" و "رایت"، معماران سرشناس از پیشگامان طبیعت‌گرا و توسعه دهندگان بام‌های سبز هستند که در قرن بیستم نمونه‌های موفق بسیاری ساخته‌اند. گرچه استفاده از گیاه بر روی بام یک اختراع تازه نیست اما توجه به آن می‌تواند تحولات مثبت قابل توجهی در شهرسازی امروز به وجود بیاورد.
سالی 100 میلیون دلار صرفه جویی در انرژی
با توسعه بام‌های سبز در اروپا سالانه چیزی در حدود 100 میلیون دلار در مصرف انرژی صرفه جویی می‌شود. اکثر شهروندان اروپایی به صورت تجربی دریافته‌اند که گلکاری و ساخت پوشش گیاهی بر روی پشت بام تا حدود زیادی باعث کاهش درجه حرارت خانه‌هایشان می‌شود. حتی در زمستان هم از سرد شدن بیش از حد خانه‌ها جلوگیری می‌کنند.
بنابرین به طور مستقیم کاهش هزینه‌های گرمایش و سرمایش یکی از فواید استفاده از بام سبز است. تا حدی که مطالعات خانه‌های با بام سبز کانادا نشان داده است که استفاده از پوشش گیاهی با عمق خاک 10 سانتی متر بر روی پشت بام می‌تواند تا 25 درصد از هزینه‌های گرمایش و سرمایش را کاهش دهد.
همچنین تجربه نشان داده است بام‌های سبز عمر پوسته بام‌ها را از 15 تا 20 سال به حدود 40 سال افزایش می‌دهد. بام‌های سبز عایق صوت نیز هستند و از تشدید صوت در ساختمان جلوگیری می‌کنند. جالب است که بخش زیادی از بام‌های سبز آلمان و به طور کل اروپا از گیاهان خوراکی تشکیل شده است و شهروندان علاوه بر استفاده‌های خدماتی از محصولات بام‌های خودشان استفاده می‌کنند.
بام سبز، باران می‌آورد
تا اینجا همه فواید ذکر شده مستقیماً به مالک و ساکن ساختمان می‌رسید. اما بام‌های سبز می‌تواند مانع از تشکیل جزیره‌های حرارتی شود. جزیره حرارتی به اختلاف دمای شهرها با حومه آنها گفته می‌شود که می‌تواند مانع از تشکیل ابر و بارش در شهرها شود. کلان شهر اصفهان یکی از شهرهایی است که به شدت با این مشکل رو به رو شده است. بام‌های سبز می‌تواند مانع این مشکل شود.
تصفیه هوا از دیگر فواید بام‌های سبز است. تنها 1.5 متر علف زنده و یا چمن می‌تواند هوای یک انسان را تأمین کند. تصور کنید به میزان افراد ساکن در هر ساختمان در روی پشت بام گیاهان زنده وجود داشته باشد.
گسترش فضای سبز، افزایش محدوده زندگی در ساختمان و استفاده بهینه از بام، ایجاد زیستگاه جانوران و به خصوص پرندگان، ایجاد منظر زیبای شهری، افزایش قیمت ملک، هماهنگی بیشتر آپارتمان نشینی با روحیه افراد، ایجاد فضای امن بازی برای کودکان و تشکیل مکانی برای گردهمایی از دیگر فواید بام‌های سبز به شمار می‌رود.
بازگشت حیاط به خانه‌های ایرانی
بام‌های سبز عموماً از 5 لایه تشکیل می‌شود. ساختار سقف، لایه محافظت در نشت آب به ساختمان، لایه زهکش، محیط کشت و لایه پوشش گیاهی عناصر سازنده بام‌های سبز هستند. انتخاب نوع پوشش گیاهی وابسته به آب و هوا، طراحی سازه، میزان نگهداری و سلیقه افراد است.
بام‌های سبز به عنوان جنگل‌های کوچکی در ارتفاع، پاسخگوی مشکلات امروز شهرها در زمینه تأمین فضای سبز مورد نیاز هستند. گرچه هزینه‌های بالای اجرا از مشکلات آنها محسوب می‌شود اما همچنان باید توجه کرد از هزینه آزادسازی زمین در مراکز شهرها و تأسیس فضای سبز ارزان‌تر هستند. همچنین هزینه‌های نگهداری آنها در بلندمدت از صرفه جویی ایجاد شده در مصرف انرژی کمتر است و همین موضوع آنها را به صرفه‌تر می‌کند.
گرچه در گذشته بام‌ها بیشتر برای مزایای کاربریشان سبز می‌شدند اما امروز اهمیت استفاده از آنها در مسائل زیست محیطی و کاهش مصرف انرژی نمود پیدا می‌کند. بام سبز یک تکنولوژی ساده و کاربردی است که استفاده از آن در آینده بسیار بسیار نزدیک یک امر غیر قابل اجتناب است. تصور کنید جنگل کوچک شخصیتان را درست در یک طبقه بالاتر در اختیار دارید. برای کسانی که در لا به لای زندگی آپارتمانی داشتن خانه‌های حیاط دار آرزو شده است بام سبز یک موهبت باور نکردنی است.
