مسجد نصیرالملک شیراز
قدمت شیشه های رنگی تزئینی که در معماری برخی از ساختمان ها، خصوصا بناهای مذهبی ای چون کلیساها و مساجد کاربرد دارند، به قرون وسطی باز می گردد.
این شیشه های رنگی در قرن ۱۹ ام میلادی کاربرد گسترده تری پیدا کردند و علاوه بر مکان های مذهبی در خانه های شخصی، هتل ها، ساختمان های فرهنگی و مراکز خرید نیز به کار گرفته شدند.
از این میان می توان به صومعه دوران گوتیک در پاریس تا هتلی در مکزیکوسیتی اشاره کرد. در ادامه این نوشته به بررسی زیباترین شیشه های تزئینی در سراسر جهان پرداخته خواهد شد.
این بناها توسط معماران پرآوازه ای چون «فیلیپ جانسون»، «اسکار نیمایر» و «آنتونی گائودی» طراحی شده اند. خوشبختانه در این فهرست مسجد «نصیرالملک» در شهر شیراز نیز از کشور ما به چشم می خورد.
این بناهای زیبای معماری را با هم مرور می کنیم:
کلیسای جامع برازیلیا در برزیل (Cathedral of Brasília)
«ماریانه پرتّی» در سال ۱۹۹۰ میلادی این شیشه ها را روی این بنا نصب کرد که بعدها توسط «اسکار نیمایر» تغییراتی در آن به وجود آمد. این بنای ۲۲٫۰۰۰ فوت مربعی با شیشه هایی به رنگ های آبی، سبز، سفید و قهوه ای مزین شده.
کلیسای جامع آخن در آلمان (Aachen Cathedral)
2
این بنا که به ثبت یونسکو نیز رسیده مراحل ساخت آن در سال ۷۹۶ میلادی و در دوران امپراطوری Charlemagne آغاز و تا قرون وسطی ادامه پیدا کرد. این عبادتگاهِ به سبک گوتیک توسط «والتر بنر» و «آنتون وندلیش» و بعد از تخریب هایی که در دوران جنگ جهانی دوم در این بنا اتفاق افتاد بازسازی و طراحی مجدد شد.
کلیسای سنت ژوزف در فرانسه (St. Joseph’s Church, Le Havre)
این بنای نئوگوتیک، در دهه ۶۰ میلادی و در شهر بندری ای در فرانسه بنا شد. این اثر به منظور بزرگداشت ۵۰۰۰ نفر از شهروندان این شهر در دوران جنگ جهانی دوم ساخته شد. این شهر در دوران جنگ تقریبا به طور کامل ویران شده بود. «آگوست پرهِ» معمار با به کار بردن شیشه های رنگی و زیبا آن را بازسازی کرد.
سنت چپل در پاریس (Sainte-Chapelle)
«شاه لوئی چهارم» در قرن سوم میلادی این بنا را در Ile de la Cité ساخت و ۱۵ پنل از شیشه های رنگی را برای انبوهی از داستان های کتاب مقدس به کار گرفت. بعدها با هزینه ای معدل ۱۰ میلیون دلار و در مدت ۷ سال بازسازی شد. در این کار پنل ها از جای اصلی شان خارج و با لیزر تمیز گردیدند.
تنکس گیوینگ اسکوئر در دالاس (Thanks-Giving Square)
در سال ۱۹۷۷ میلادی، «فیلیپ جانسون» این بنای مارپیچ در قلب شهر دالاس را با شیشه های رنگی مزین کرد. در این کار از ۷۳ پنل شیشه ای که کار دست هنرمند فرانسوی «گابریل لویر» است به کار گرفته شده.
کلیسای جامع متروپولیتن در ریو د ژنیرو (Metropolitan Cathedral of St.
ebastian)
در سقف لانه زنبوری این کلیسا تکه شیشه های رنگی در مساحت ۲۰۰ فوت گسترانده شده که در سال ۱۹۷۶ میلادی مراحل ساخت آن به پایان رسید. در مکانی که توسط «ادگار فونسکا» طراحی شده، ۲۰٫۰۰۰ نفر می توانند حضور داشته باشند که موزه Museu de Arte Sacra را در برگرفته است.
مرکز فرهنگی شیکاگو (Chicago Cultural Center)
طاقی که توسط «لوئیس کمفرت تیفانی» در مرکز فرهنگی شیکاگو ساخته شده، قطری در حدود ۳۸ فوت دارد و این اثر را تبدیل به یکی از بزرگ ترین شیشه های تزئینی جهان کرده. در حدود ۳۰٫۰۰۰ تکه شیشه به اشکالی شبیه به پولک های ماهی در کنار آهن در نهایت این بنا را در سال ۱۸۹۷ میلادی تکمیل کرد. در همان سال نیز به عنوان نخستین کتابخانه عمومی به روی عموم گشوده شد. در سال ۲۰۰۸ میلادی نیز بازسازی های دقیق بیشتری بر روی آن انجام پذیرفت و اکنون نیز به نورهای الکتریکی مجهز است.
مسجد نصیرالملک در شیراز (Nasir al-Mulk Mosque)
این بنا در قرن ۱۹ میلادی با به کارگیری تکنیک استفاده از شیشه های رنگی، ستون های حک شده و فرش های دست بافت در جنوب ایران ساخته شد. به دلیل موقعیت استراتژیک قرار گرفتن این مکان در هنگام طلوع خورشید و در ابتدای روز، انعکاس های رنگی ای در این بنا به چشم می خورد که پس از گذشت سال ها و زلزله های فراوانی که در این منطقه آمده به دلیل ساختار چوبی انعطاف پذیر آن بدون تغییر باقی مانده.
صومعه کینز در کمبریج انگلستان (King’s College Chapel)
هنری ششم در سال ۱۴۴۶ میلادی نخستین سنگ های ساخت این بنا را که بعدها تبدیل به یکی از پربازدید ترین طاق های جهان شد را بنا نهاد. یک قرن بعد با کمک هنری هشتم به این بنا ۲۶ پنل شیشه ای اضافه شد. این پادشاه با انجام این کار موقعیت خود را به عنوان متصدی اصلی کلیسای کشور انگستان مستحکم کرد.
لا سنگرا فامیلیا در بارسلونا (La Sagrada Familia)
بی شک یکی از سمبلیک ترین آثار «آنتونی گائودی» این کلیسای جامع مدرن در بارسلوناست که در آن انبوهی از شیشه های رنگی شگفت آور به کار گرفته شده. اگرچه بنای اولیه آن در سال ۱۸۸۲ میلادی بنا گذاشته شد اما گائودی، آمال خود را به صورت خیره کننده ای در آن به اجرا درآورد. «جوردی فائولی» به انجام بازسازی این بنا مبادرت کرده و تخمین زده می شود تا سال ۲۰۲۶ میلادی یعنی درست یک قرن بعد از مرگ گائودی به پایان پذیرد.
گالری لافایت در پاریس (Galeries Lafayette)
یکی از محبوب ترین مراکز خرید، بازاری بنا شده در قرن ۹ ام میلادی است که ساخت آن در سال ۱۹۱۲ میلادی به پایان رسید. مسلما اصلی ترین نشانه سمبلیک به کار گرفته در این بنا طاق «نئو بیزانتینی» آن با ارتفاع ۱۴۱ فوتی است که توسط یکی از استادکاران شیشه کاری فرانسوی به نام «ژاک گروبه» به کانال هایی با نورهای طلایی در معرض دید خریداران این مرکز طراحی شده. تخمین زده شده خریداران سالانه ۱٫۵ میلیارد دلار از این مرکز خرید می کنند.
گرن هتل در مکزیکو سیتی (Gran Hotel Ciudad de México)
این فروشگاه زنجیره ای که در سال ۱۸۹۹ میلادی ساخته شد با طراحی ویژه تیفانی به سقفی مزین به شیشه های رنگی در راهرو آن و نمایی کاملا مجلل برای این هتل بدل گردید که بنا بود برای بازی های المپیک سال ۱۹۶۸ آماده باشد. این سقف مزین به پالت های سبز، آبی و طلایی که میراث مزوآمریکن ها را به یاد می آورد توسط معمار فرانسوی «ژاکوب گروبه» طراحی و با لوسترهای دوران لویی هفدهم همراه شد.
گالری ملی ویکتوریا در ملبورن استرالیا (National Gallery of Victoria)
این گالری که تحت نظارت دولت استرالیا قرار دارد توسط معماری به نام «روی گروندز» طراحی و در مرداد ماه سال ۱۹۶۸ میلادی گشایش یافت. در آن زمان «گریت هال» که توسط معمار استرالیایی به نام «لئوناردو فرنچ» و به مدت ۵ سال بنا شده بود با قطعاتی که از فرانسه و بلژیک به آنجا آورده شده بود، بزرگ ترین سقف شیشه ای جهان به شمار می آمد.
یورک مینستر چپتر هواس در انگلستان (York Minster Chapter House)
این مکان با مجموعه ای از شیشه های رنگی در یکی از بزرگ ترین کلیساهای جامع گوتیک بنا شده. در اواخر قرن ۱۳ ام میلادی برای بزرگداشت شهادت «توماس بکت» در زیر تاج کلیسا بنا شد.
کلیسای نوتردام پاریس (Notre Dame)
این کلیسا در کنار معماری گوتیک فرانسوی خود برای شیشه های رنگی آن نیز شهرت دارد. آنچه در South Rose Window تصویر شده، هدیه لویی نهم است که توسط Jean de Chelles و Pierre de Montreuil طراحی شده و در سال ۱۲۶۰ میلادی در این مکان قرار گرفت. قطر آن ۴۲ فوت و متشکل از ۸۴ پنل است که به چهار دایره تقسیم شده و به سمت پنجره شمالی بنا که یک دهه زودتر ساخته شده بود مشرف است.
پالائو د لا موزیکا در بارسلونا (Palau de la Música Catalana)
این بنای مدرن توسط معماری به نام «لوئیس دومنیک ای مونتانر» در سال ۱۹۰۸ میلادی با فرم های استیل و شیشه های رنگی ساخته شد که برداشتی سه بعدی از خورشید است. در سال ۱۹۹۷ میلادی به عنوان یک سالن کنسرت موسیقی به ثبت یونسکو رسید. این سالن مملو از آثار هنری همچون مجسمه تنه Anselm Clavé و بتهوون است.
