متولیان هر شهری برای اینکه قیافه و ظاهر شهر چندان به هم نریزد و آشفته نباشد، قواعد و قانون‌هایی را برای طراحی نمای ساختمان تعریف کرده‌اند که شامل موارد مختلف می‌شود. در این مطلب راهنما، نگاهی انداخته‌ایم به چندتایی از این باید‌و‌نبایدها. اگر علاقه‌مندید که در این‌باره بیشتر بدانید، می‌توانید به پورتال شهرداری تهران، بخش معاونت شهرسازی و معماری مراجعه و فایل قوانین مربوطه را دانلود کنید. البته از مهندسان مشاور خودتان هم می‌توانید کمک بگیرید؛ یا از دفاتر مهندسی و معماری.
- از تعریف ما تا تعریف نما
با تعریف‌های مربوط به نما بیشتر آشنا شوید
برای شمایی که در حال ساخت یک ساختمان هستید، شاید جالب باشد بدانید که تعاریف مربوط به نمای ساختمان چگونه است. شاید تعریفی که شما از نما و اجزای تشکیل‌دهنده آن دارید، با تعریفی که قانون و شهرداری دارد، کاملا متفاوت باشد. در اینجا، بخشی از این تعریف‌های قانون و شهری را مرور می‌کنیم.
نما: جداره خارجی و قابل‌رویت ساختمان را می‌گویند. در مرحله اول، شامل حجم و فرم آن می‌شود، در مرحله بعدی شامل اجزای تشکیل‌دهنده نما. نمای ساختمان باید در تناسب و هماهنگی با کارکرد ساختمان باشد.
مصالح: مهم‌ترین جزء و بخش تشکیل‌دهنده نما را می‌گویند که توسط ناظر بیرونی، قابل مشاهده است.
ورودی: البته تعریفش کاملا مشخص است اما از نظر شهری، مدخل ارتباطی فضای عمومی به فضای اختصاصی ساختمان را می‌گویند.
بازشوها: بخشی از نما یا دیوار ساختمان را می‌گویند که برای عبور نور و تهویه هوا تدارک دیده شده است. قاعدتا در آنها از مصالحی هم استفاده شده که اجازه عبور نور و هوا را می‌دهند یا اینکه قابلیت باز و بسته شدن دارند.
پیش‌آمدگی‌ها: بخشی از نما که نسبت به بخش‌های دیگر آن، پیش‌آمدگی دارد و جلوتر است.
بام بنا: آخرین طبقه ساختمان را فرض کنید، بخش بیرونی آن می‌شود بام بنا. همان پشت‌بام خودمان است که به نوعی، نمای پنجم ساختمان حساب می‌شود.
خط آسمان: وقتی که یک ناظر به ساختمان نگاه می‌کند و مرز انتهایی جداره ساختمان‌ها که از منظر آنها، از آسمان جدا می‌شود را جداشدگی خط آسمان می‌گویند.
- قواعد عمومی و قواعد اختصاصی
ابتدا باید یک نکته را خوب درک کنید: ما یکسری قاعده‌های عمومی داریم، یکسری قاعده‌های اختصاصی؛ یعنی معاونت شهرسازی و معماری شهرداری تهران، قاعده‌هایی را مشخص کرده است که به‌طور عمومی باید مشخص شود. یعنی هر کسی، در هر کدام از مناطق تهران که بخواهد نمای ساختمان و بنا کار کند، باید به این قوانین پایبند باشد و درصورت پایبند نبودن، با او برخورد قانونی خواهد شد. اما جدا از این مورد، هر کدام از مناطق تهران نیز، قاعده‌های اختصاصی خاص خودشان را دارند که سازندگان باید به شهرداری‌ها یا پورتال اختصاصی هر شهرداری در Tehran.ir مراجعه کرده و از آنها مطلع شوند.
- از بایدها تا نبایدها
در قوانین عمومی مربوط به نماهای ساختمان، ما چند مدل قانون داریم: الزامات، توصیه‌ها و پرهیزها. سازندگان محترم باید توجه داشته باشند که این قواعد و ضوابط را از زمان طراحی نما تا گرفتن جواز آن و کار کردن نماهای تصویب شده و هنگامی که پایان‌کار می‌گیرند، رعایت کنند؛ وگرنه برخورد قانونی در انتظارشان خواهد بود. قواعد مربوط به نما را کارشناسان مربوطه، طبق 3 مرحله انضباط نما، نظم‌نما و انتظام‌نما تدارک دیده‌اند. این قواعد و مراحل نیز در 5بخش مصالح، ملحقات، تابلوها، پیش‌آمدگی و بازشوها و بام تدوین شده است.
- مصالح نما چطور باید باشد؟
در حوزه مصالح نما، بایدها و نبایدهایی داریم که از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
نبایدها: نباید از نماهای تمام شیشه‌ای یا فلزی استفاده کنید. نباید از رنگ‌های ناهماهنگ و نامتعارف در نماسازی استفاده کنید. نباید مصالح مختلفی در نمای شما به‌کار رفته باشد؛ در این زمینه محدودیت دارید. نباید از فرم‌های نامأنوس و نامتعارف در نماسازی استفاده کنید؛ مثل کشتی و میوه و.... نباید از مصالح برنده و خطرناک در طبقات اول و همکف استفاده کنید.
چند تا از بایدها هم به این ترتیب است: باید رنگ غالب نمای شما در هماهنگی با نماهای همسایه باشد. باید فاصله بین دو ساختمان با مصالح متناسب با نما پوشانده شود.
- ملحقات نما چطور باید باشد؟
در این حوزه که شامل موارد تأسیساتی و تابلوها می‌شوند نیز قواعدی باید رعایت شود: هیچ کدام از موارد تأسیساتی نباید به‌صورت قابل رویت در نمای ساختمان وجود داشته باشد. نباید هیچ‌گونه نوشته‌ای روی ساختمان وجود داشته باشد؛ البته غیر از چیزی که مجوزش گرفته شده باشد. نباید از علائم و نمادهای ضدفرهنگی و ضددینی استفاده کرد. توصیه می‌شود که از جاگلی و... هم در پنجره‌ها و بالکن‌ها و... استفاده شود.
- پیش آمدگی ها و بازشوها را دریابید
این بخش‌ها هم در نماها خیلی مهم‌اند و باید حسابی حواس‌تان به آنها باشد. در این زمینه، یادتان باشد که: نباید در پایین نما، در خط زمین، اختلاف سطح داشته باشید. پیش‌آمدگی‌ها از قبیل لبه پنجره و قاب‌سازی‌ها و... هم نباید بیش از 10سانتی‌متر باشد. بازشوها نباید به شکل اشکال هندسی عجیب و غریب تدارک دیده شده باشند.
- نگاهی به بقیه موارد
یادتان باشد که در پشت بام‌ها، عناصر تأسیساتی شما نباید بدون پوشش مناسب کار شوند؛ جوری که از معابر قابل مشاهده باشند. پشت بام شما نیز نباید با خط پشت بام دیگر املاک هم‌‌جوار شما ناهمگون و ناهماهنگ باشد. در باقی موارد نیز توصیه‌هایی شده است بر اینکه مثلا در پشت‌بام خودتان با رعایت موارد تخصصی، از پوشش سبز استفاده کنید یا نورپردازی مناسبی در نمای ساختمان شما به‌کار رفته باشد. اینها یک سری امور سلیقه‌ای هستند که اگر رعایت شوند، هم ساختمان شما را زیباتر خواهند کرد، هم شهر و منطقه شما را.
