هنگامیکه صحبت از ساختمان سبز به میان میآید، عملکرد یک ماده همهچیز محسوب نمیشود. ولی اگر یک ماده عملکرد بالایی نداشته باشد، تمامی خواص آن کنار گذاشته میشود. فلز آلومینیوم بهعنوان یک مادة ساختمانی با خواص فیزیکی، شیمیایی و تکنیکی متعددی شناخته شده که آنرا به یکی از ترکیبات برجسته در صنعت ساختمان مبدل ساخته است.
یکی از مهمترین خصوصیات بارز آلومینیوم، عمر مفید طولانی آن است. به کمک ایجاد لایه نازک اکسیدی (آنودایزکردن) برروی این فلز، مقاومت آن دربرابر خوردگی و آب و هوا و همچنین اشعة فرابنفش بالا میرود. این خاصیت آلومینیوم سبب افزایش طول عمر کارکرد آن شده و زمان جایگزینکردن آن با محصول جدید زمان بسیار طولانی خواهد بود. لذا سرویسدهی و تعمیرات اجزای آلومینیومی کاهش مییابد. این ویژگیها تأثیر مثبتی برروی عملکرد زیستمحیطی آلومینیوم دارد.
آلیاژهای آلومینیومی مورد استفاده در معماری دربرابر آبوهوای محیطی رفتار مناسبی از خود نشان میدهند، حتی دربرابر آبوهوای دریایی و ساحلی مقاوم هستند. این بدان معناست که فلز آلومینیوم قادر است طی مدت طولانی خواص مکانیکی خود را حفظ کند، حتی میتوان این خواص را با استفاده از عملیات سطحی و پوششدهی مناسب، بهینه ساخت. برخلاف آلومینیوم، ساختارهای فولادی نظیر برج ایفل که درمعرض هوازدگی قرار دارند، لازم است رنگآمیزی شوند تا در آبوهوای محیطی خورده نشده و پوسیده نشوند.
فلز آلومینیوم، با خصوصیت منحصربهفرد نسبت استحکام به وزن آن شناسایی میشود و با وجود سبکی فلز بسیار مستحکمی است. این ترکیب دست طراحان را باز گذاشته است که قاب پنجرههای نازکتر و کرتنوالهای ظریفتری طراحی و تولید نمایند. وزن یک سقف آلومینیومی تنها 5/2 کیلوگرم بهازای هر مترمربع است و این تنها درصدی از وزن یک سقف عادی است. این بدان معناست که سقف خرپای یک خانة معمولی با سقفی درحدود 200 مترمربع، 2 تن وزن کمتر را باید متحمل شود. در ساختمانهای صنعتی و سازمانی این کاهش وزنها زیاد دیده میشوند.
هدایت حرارتی بسیار خوب آلومینیوم و بازتابش عالی آن بهمعنای آنست که این فلز از نور و انرژی میتواند بهصورت بهینه استفاده کند. مبدلهای حرارتی آلومینیومی در واحدهای تهویة هوا جهت صرفهجویی انرژی مورد استفاده قرار میگیرند.
پلیتهای آلومینیومی مخصوص سلولهای خورشیدی نیز ساخته شدهاند که نور خورشید را جذب میکنند. همچنین سایبانهای آلومینیومی با جلوگیری از ورود نور مستقیم خورشید به داخل ساختمان از گرمشدن بیش از حد جلوگیری کرده و به تهویة مطبوع ساختمان کمک میکند. درمورد پنجرهها نیز، همواره مشکل عایقبندی حرارتی مطرح است و لذا طراحی پروفیلهای آلومینیوم ترمالبریک و شکستن پلهای انتقال حرارت و تولید پنجرههای عایق مناسب، سبب شده که آلومینیوم در این بخش نیز کاربرد فراوانی داشته باشد.
آلومینیوم نمیسوزد، گازهای سمی یا بخار تولید نمیکند. در ردهبندی واکنش دربرابر حریق اروپا در گروه A1، بالاترین گروه واکنش دربرابر حریق، قرار دارد. آلومینیوم رنگشده نیز همین شرایط را دارد. سقفها و دیوارههای خارجی ساختمانهای تجاری و صنعتی اکثراً از جنس آلومینیوم بوده تا بتوانند زبانههای آتش را مدتی طولانی تحمل کنند.
توسعة آلیاژهای آلومینیومی جدید گسترة استفاده از آلیاژهای آلومینیومی را وسیعتر کرده است. خواصی نظیر استحکام، سفتی (چقرمگی)، مقاومت دربرابر خوردگی و یا هدایت را میتوان بهصورت کنترلشده در آلیاژهای مختلف ایجاد کرد و میتوان بهراحتی روشهای تولید (فرمدهی، ریختهگری و ماشینکاری) را ارتقاء داد. برای مثال امروزه تکنولوژی جدید اکستروژن امکان تولید مقاطع پیچیده و با عملکرد واحد را فراهم میکند.
با استفاده از تکنولوژی چند آلیاژی (multi-alloy) که در آن از دو آلیاژ همخوان متناسب در یک ورق استفاده میشود برای مثال امکان دستیابی به استحکام بالاتر ولی با فرمدهی بهتر ممکن شده است. این بدان معناست که طراح میتواند در اجزای نمای خود به کوچکترین شعاع انحناء دست یابد بدون آنکه با ترک روبهور شود. با آلیاژهای جدید نسبت به آلیاژهای معمول میتوان ابعاد ورقهای نما را بزرگتر تولید کرد که این درمقایسه با ورقهای ابعاد کوچکتر سبب میشود از بستهای کمتری استفاده گردد بدون آنکه به بستهای اضافی نیاز داشته باشد: یا ورقهایی که به قدری صیقلی هستند که مانند آینه عمل میکنند ولی استحکام فلز دارند. پوشش نهایی اعمالشده برروی آلومینیوم (براششده، پولیششده، آندایزشده، رنگ پودریشده و یا لاکیشده) اجازه میدهد تا گسترة وسیعی از رنگها و کنتراستهای مختلف برروی سطوح و اشکال مختلف اعمال شود. در جملهای کوتاه میتوان گفت: خلاقیت نامحدود در طراحی.
شکل2- نمای آلومینیومی: کاربرد مناسب بهعلاوه زیبایی
علاوه بر آن، آندایزکردن و یا پوششدهی موجب دوام بیشتر و مقاومت بهخوردگی قطعه خواهد شد. خواص بازیافتی فلز آلومینیوم غیرقابل انکارند.
آلومینیوم چه ساده و چه پوششدار باشد، چه بهصورت ورق پروفیل یا قطعه ریختهگری شده باشد، میتوان آن را ذوب کرد و در محصولات با خلوص بالا و بارها مورد استفاده قرار داد، بدونآنکه کیفیت آن تخریب شود. بهعلاوه، آلومینیوم منبع عظیمی برای ذخیرة انرژی است: بازذوب ضایعات آلومینیومی تنها به 5 درصد انرژی موردنیاز برای تولید آلومینیوم اولیه از سنگ معدن این فلز، نیاز دارد. بازیافت موجب میشود که آلودگی حاصل از نشر گازهای گلخانهای بهشدت کاهش یابد.
شکل 3- نمونهای از یک نمای آلومینیومی تماشایی در فرودگاه فرانکفورت: ساختمان Squaire